Zgorzel zęba – poważne zagrożenie dla zdrowia. Jak się objawia?

Zgorzel zęba to potoczne określenie na zgorzel miazgi. Zgorzel zęba to choroba miazgi zęba (zapalenie miazgi zęba), która nie tylko jest przyczyną uciążliwego bólu, ale może stanowić też poważne zagrożenie dla zdrowia. Jakie są przyczyny i objawy zgorzeli zęba? Jak przebiega leczenie?

Spis treści

1. Przyczyny zgorzeli zęba
2. Jakie objawy daje zgorzel zęba?
3. Zgorzel miazgi - leczenie i zapobieganie
4. Zgorzel zęba - powikłania

Zgorzel miazgi (zapalenie miazgi zęba), czyli potocznie zgorzel zęba wymaga szybkiego rozpoznania i wdrożenia prawidłowego leczenia. Zgorzel to jest stan, w którym dochodzi do rozpadu gnilnego tkanek w żywym organizmie. Rozpad gnilny uwarunkowany jest obecnością bakterii.

Martwa tkanka stanowi doskonałe miejscem do rozwoju mikroorganizmów, szczególnie tych niewymagających tlenu do swojego rozwoju. Czynnikami niezbędnymi do powstania procesu gnilnego jest obecność martwej tkanki, odpowiednia wilgotność oraz temperatura a także obecność bakterii odpowiedzialnych za rozpad gnilny martwych tkanek. Zgorzel może rozwinąć się w każdej lokalizacji ciała ludzkiego, mającej kontakt ze światem zewnętrznym m.in się w powłokach skórnych (np. w przebiegu stopy cukrzycowej), w jelitach czy płucach.

Przyczyny zgorzeli zęba

Tkanki twarde zębów tj. szkliwo i zębina ochraniają, znajdującą się w ich wnętrzu, żywą tkankę zęba tzw. miazgę. Pomimo tej ochrony w niektórych sytuacjach dochodzi do martwicy miazgi. Przyczyną tego stanu mogą być patologiczne bodźce oddziałujące na ząb.

Najczęściej martwica miazgi rozwija się w wyniku choroby próchnicowej zęba. Próchnica jest chorobą bakteryjną, w przebiegu której dochodzi do niszczenia zmineralizowanych tkanek zęba przez kwasy produkowane w procesach metabolicznych mikroorganizmów. Początkowo, gdy ubytek próchnicowy jest niewielki, toksyny bakteryjne przenikają w kierunku miazgi, powodując jej podrażnienie i rozwój stanu zapalnego. W początkowej fazie jest to zjawisko odwracalne, które po usunięciu bodźca drażniącego (w tym przypadku po opracowaniu i wypełnieniu ubytku próchnicowego) ustępuje.

Częstym miejscem rozwoju zgorzeli są zęby z martwą miazgą.

Jeżeli nie zastosuje się odpowiednio szybko prawidłowego leczenia, zapalenie stopniowo przechodzi do fazy nieodwracalnej, a następnie dochodzi do obumarcia miazgi. W środowisku jamy ustnej (duża wilgotność, odpowiednia temperatura) martwa tkanka szybko zostaje zainfekowana bakteriami gnilnymi. Miazga szybko traci swój prawidłowy wygląd i staje się szarobrunatną, bezpostaciową masą o bardzo nieprzyjemnym zapachu. W procesach metabolicznych bakterii oraz podczas rozpadu tkanek powstaje wiele silnie toksycznych związków chemicznych, szkodliwie oddziałujących na organizm ludzki ( m.in kadaweryna, putrescyna, neurydyna).

Główną grupą bakterii odpowiedzialną za powstawanie zgorzeli zęba są G (-) bakterie beztlenowe. Początkowo zgorzel może obejmować tylko część miazgi, np. miazgę znajdującą się w jednym z kanałów korzeniowych. W takiej sytuacji miazga nieobjęta rozpadem zgorzelinowym może pozostawać żywa, ale znajduje się w stanie zapalenia nieodwracalnego.

Jakie objawy daje zgorzel zęba?

Zgorzel miazgi może rozwijać się w zębie nie dając żadnych wyraźnych objawów. Bezobjawowym przebiegiem charakteryzują się szczególnie te przypadki zgorzeli, w których komora zęba pozostaje szeroko otwarta. Umożliwia to swobodny odpływ toksycznych związków do jamy ustnej.

Sytuacja diametralnie się zmienia, gdy zgorzel zęba rozwija się przy zamkniętej komorze lub z jakichś przyczyn komora zostanie zamknięta, np. z powodu zalegających resztek pokarmowych. Narastające ciśnienie w jamie zęba powoduje dolegliwości bólowe. Ból opisywany jest przez pacjentów jako samoistny, ostry, pulsujący często promieniujący w kierunku ucha lub skroni. Ból ma charakter rozlany, często chory nie jest wskazać konkretnie, który z zębów jest przyczyną dolegliwości.

W jamie ustnej może widoczny być ząb z ubytkiem sięgającym miazgi. W ubytku widoczne szarobrunatne masy. Ząb przyczynowy w wielu przypadkach różni się kolorem od reszty uzębienia. Staje się ciemniejszy, przybiera barwę szarą lub brązową.

Zgorzeli towarzyszy uciążliwy, przykry zapach z ust. Często pacjenci zgłaszają także nieprzyjemny posmak w ustach. W przebiegu zgorzeli miazgi niemal zawsze zapalenie obejmuje tkanki znajdujące się wokół wierzchołka korzenia.

Powoduje to uczucie wysadzenia zęba z zębodołu, uczucie za wysokiego zęba, a także badaną przez lekarza stomatologa bolesność opukową. Na zdjęciu RTG, wykonanym w gabinecie stomatologicznym, widoczny może być rozległy ubytek sięgający miazgi. W przypadku zaawansowanego stanu zapalnego tkanek okołowierzchołkowych lub formującego się ropnia okołowierzchołkowego na zdjęciu radiologicznym widoczne będzie przejaśnienie w tej okolicy.

W przebiegu zgorzeli zęba mogą pojawiać się objawy ogólne takie jak podniesiona temperatura ciała czy złe samopoczucie.

Zgorzel miazgi - leczenie i zapobieganie

W przypadku rozpoznanie zgorzeli miazgi konieczne jest wdrożenie właściwego leczenia. Jeżeli ząb nadaje się do leczenia zachowawczego, podlega on leczeniu endodontycznemu. Jest to leczenie wieloetapowe i wymagające czasu. W początkowym etapie zakażona miazga zęba zostaje usunięta, a system kanałowy dokładnie oczyszczony i zdezynfekowany.

Może okazać się konieczne założenie opatrunku do kanałów na jakiś czas. Po tym etapie odpowiednio przygotowane kanały zęba zostają wypełnione specjalnym materiałem (najczęściej używana jest w tym celu gutaperka). Jeżeli system kanałowy zęba został prawidłowo wypełniony, należy odbudować zniszczoną procesem próchnicowym koronę zęba.

W zależności od zniszczenia zęba wymagana jest zachowawcza lub protetyczna odbudowa tkanek twardych. Niestety, leczenie endodontyczne osób dorosłych podlega refundacji przez NFZ tylko w odcinku przednim ( tj. od kła do kła), pozostałe zęby trzeba leczyć na własny koszt. W przypadku, gdy leczenie endodontyczne z jakichś przyczyn nie może zostać wykonane lub ilość pozostałych tkanek zęba nie wystarcza,aby go prawidłowo odbudować, wskazany jest zabieg chirurgiczny. Najczęściej ząb usuwany jest w całości. Może także zostać rozważony zabieg hemisekcji lub radisekcji.

W przebiegu zgorzeli miazgi może okazać się wdrożenie antybiotyku. Nie zastąpi ono jednak leczenia zęba przyczynowego, które musi zostać wykonane.

Zapobieganie zgorzeli zębów polega na wczesnym rozpoznawaniu i leczeniu stanów zapalnych miazgi. Niewątpliwe profilaktyka próchnicy, wizyty kontrolne u dentysty oraz wczesne leczenie ubytków próchnicowych pozwoli uniknąć groźnych powikłań.

Zgorzel zęba - powikłania

Zgorzel zęba jest spowodowana jest infekcją bakteryjną. Mikroorganizmy z miazgi zgorzelinowej przez otwór wierzchołkowy dostają się do organizmu powodując wiele zagrożeń. W przebiegu zgorzeli miazgi może dojść do formowania ropni, początkowo zlokalizowane są one w obrębie kości tzw. ropnie okołowierzchołkowe.

Wraz z upływem czasu rozprzestrzeniają się on na sąsiednie tkanki tworząc, czasem znacznych rozmiarów, ropnie zębopochodne. Takie ropnie stanowią zagrożenie dla zdrowia a nawet życia.

Infekcja bakteryjna szerzy się wraz z krwią oddziałując na cały organizm. Wiele chorób takich jak np. infekcyjne zapalenie wsierdzia,reumatoidalne zapaleni stawów czy kłębuszkowe zapalenie nerek zostało powiązanych z patogenami pochodzenia zębowego.

Osoby przygotowujące się do innych niż stomatologiczne zabiegów chirurgicznych także powinny zostać zbadane przez lekarza dentystę w celu wykluczenia zębopochodnych ognisk zakażenia, które mogą być przyczyną późniejszych powikłań.