Wysypka, ból, swędzenie. Ubrania mogą uczulać i dzieje się tak coraz częściej

Znasz te wszystkie „swędzące swetry”? Czujesz swędzenie, gdy zdejmujesz legginsy? Po założeniu niektórych ubrań nie możesz przestać się drapać? Niektóre bluzki „gryzą”? Po innych masz wysypkę? Nie, to nie przypadek ani hipochondria. Dolegliwości takie jak alergie na ubrania są coraz częstszym problemem. Skąd się bierze uporczywe swędzenie towarzyszące noszeniu niektórych ubrań?

Przyczyny swędzenia wywołanego ubraniami

Swędzenie może mieć różne źródła. Jednym z nich jest dermatoza kontaktowa wywołana tekstyliami, czyli uczulenie na ubrania. Skóra reaguje wtedy na włókna materiałów lub na chemikalia stosowane przy ich produkcji – barwniki, żywice, formaldehyd i inne substancje używane do utrwalania, barwienia czy zmiękczania tkanin.

Kupując nowe ubrania, warto pamiętać, że niektóre materiały mogą powodować reakcje alergiczne, kontaktowe zapalenie skóry wywołane tkaninami (ang. textile contact dermatitis) i inne dolegliwości.

Ponieważ ubrania mają bezpośredni kontakt ze skórą przez większość dnia, łatwo o podrażnienia. Szczególnie często problem dotyczy tkanin syntetycznych, takich jak poliester, nylon, spandex czy sztuczny jedwab (rayon). Te materiały słabiej przepuszczają powietrze, zwiększając pocenie się i drażnienie skóry.

Według raportu Europejskiej Agencji Środowiska (EEA), w 2022 roku aż 58 proc. włókien i przędz stosowanych w przemyśle tekstylnym Unii Europejskiej pochodziło z surowców syntetycznych, co stanowi około 2,8 miliona ton.

Z kolei globalne dane Geneva Environment Network z 2024 roku pokazują, że około 60 proc. odzieży oraz 70 proc. tekstyliów domowych na świecie wykonanych jest z włókien syntetycznych, takich jak poliester czy nylon.

Choć materiały te są tanie i trwałe, mają znaczący wpływ na środowisko, przyczyniając się do emisji gazów cieplarnianych oraz zanieczyszczenia mikroplastikami, a także na zdrowie skóry.

Dlaczego po niektórych ubraniach swędzi skóra 

Często winne są także barwniki i inne chemikalia. Formaldehyd, stosowany m.in. po to, by ubrania się nie gniotły, może wywoływać podrażnienia. Podobnie działają kleje, substancje garbujące oraz metalowe elementy odzieży – na przykład guziki zawierające nikiel, który u osób uczulonych powoduje swędzącą, czerwoną wysypkę (tzw. dermatoza niklowa). Podobne objawy mogą wywołać też biżuteria z niklu. 

Dodatkowo połączenie ciasno przylegającej odzieży i potu może powodować podrażnienia przez tarcie – to tzw. dermatoza drażniąca, która wygląda podobnie do alergii, ale ma inną przyczynę.

Tkaniny syntetyczne, takie jak poliester, nylon czy akryl, mają tendencję do blokowania cyrkulacji powietrza oraz zatrzymywania wilgoci na skórze. W efekcie sprzyjają przegrzewaniu, nadmiernej potliwości, a także mogą przyczyniać się do powstawania zmian trądzikowych czy podrażnień. Szczególnie problematyczne są materiały niskiej jakości, często nasączane barwnikami lub środkami przeciwgnilnymi, które mogą wywoływać reakcje alergiczne lub kontaktowe zapalenia skóry.

Z kolei tkaniny naturalne — takie jak bawełna, len, jedwab czy włókna celulozowe (np. tencel czy modal) — charakteryzują się znacznie lepszą przewiewnością i delikatnością. Dzięki ich właściwościom termoregulacyjnym skóra może swobodnie oddychać, co ogranicza potliwość, zmniejsza ryzyko podrażnień i pozytywnie wpływa na komfort noszenia oraz ogólne samopoczucie.

Wysypka przy małpiej ospie

Zobacz galerię 4 zdjęcia

Objawy uczulenia na ubrania

W niektórych przypadkach zaczerwienienia, łuszczenie się skóry oraz swędzenie, mogą pojawić się już kilka godzin po założeniu ubrania. Może się tak też zdarzać dopiero po kilku dniach czy tygodniach. Czasem reakcja pojawia się po długim czasie noszenia danej rzeczy.

Zmiany zwykle pojawiają się w miejscach, gdzie ubranie mocniej przylega do skóry, np. w zgięciach łokci i kolan, pod pachami czy w pachwinach. Typowe objawy to:

• swędzenie,
• zaczerwienienie
• obrzęk skóry,
• suchość
• łuszczenie,
• w cięższych przypadkach – pęcherze.

Jeśli zauważasz u siebie takie objawy, warto skonsultować się z lekarzem – wymienione symptomy mogą oznaczać też inne schorzenia skóry, więc prawidłowa diagnoza jest bardzo ważna.

Kto najczęściej doświadcza uczulenia na ubranie

Kto jest najbardziej narażony? Częściej cierpią kobiety, które noszą ciasne ubrania, oraz osoby z nadwagą, które łatwiej się przegrzewają i pocą. Ryzyko wzrasta u osób z atopowym zapaleniem skóry. Osoby o jasnej karnacji również są bardziej podatne. 

Problem dotyczy też osób pracujących w gorących, wilgotnych warunkach, np. piekarniach. Podrażnienia mogą towarzyszyć też osobom pracującym w przemyśle odzieżowym. Ponadto pracownicy branż takich jak fryzjerstwo, mechanika czy rolnictwo, którzy często mają kontakt z różnymi tkaninami i chemikaliami, również są bardziej narażeni.

Co wywołuje alergię na ubrania? Najczęściej uczulają:

• włókna syntetyczne (poliester, nylon, spandex),
• metalowe elementy z niklem (guziki, zamki),
• barwniki azowe i inne chemikalia tekstylne,
• formaldehyd i środki ognioodporne,
• chemikalia w gumach i dodatkach do tkanin,
• detergenty i wybielacze używane podczas prania.

Jak leczyć uczulenie na ubrania?

Przede wszystkim warto przestać nosić ubrania wywołujące reakcję. Skóra zazwyczaj regeneruje się w kilka tygodni. Pomocne będą:

• luźne ubrania z naturalnych włókien, które ograniczają pocenie,
• jasne kolory zawierające mniej barwnika,
• unikanie ubrań z metkami „prać oddzielnie” lub oznaczonych jako „wash and wear”, „permanent press”, „no-iron” czy „odporne na zabrudzenia” – często zawierają chemikalia drażniące skórę.

Jeśli objawy są uciążliwe, lekarz może zalecić leki przeciwhistaminowe, kremy nawilżające lub sterydowe. Domowe sposoby, jak kąpiele w płatkach owsianych, pomagają łagodzić podrażnienia. W cięższych przypadkach stosuje się doustne sterydy i specjalne opatrunki.

Jakie ubrania są dobre dla skóry

Jakie ubrania warto nosić, żeby dbać o skórę? Oto lista tych tkanin, które są przyjazne naszym ciałom:

• Naturalne włókna — takie jak bawełna, len, jedwab, modal czy tencel, które pozwalają skórze swobodnie oddychać i zapobiegają przegrzewaniu oraz nadmiernej potliwości. Wybieraj ubrania z naturalnych materiałów: bawełny, lnu, jedwabiu, konopi, najlepiej organicznych,
• Miękkie wykończenia — gładkie, delikatne szwy i staranne wykończenia, które nie podrażniają skóry i zapobiegają powstawaniu otarć.
• Luźniejsze fasony — ubrania o luźniejszym kroju minimalizują tarcie i ucisk na skórę, co zmniejsza ryzyko podrażnień i odparzeń.
• Materiały o wysokiej przewiewności — tkaniny pozwalające na swobodny przepływ powietrza oraz odprowadzanie wilgoci, co pomaga utrzymać naturalną równowagę skóry i ogranicza namnażanie bakterii.
• Brak chemicznych dodatków — odzież wolna od silnych zapachów, formaldehydu i innych szkodliwych substancji, które mogą powodować reakcje alergiczne lub kontaktowe zapalenie skóry.
• Wybieraj jasne kolory, które mają mniej barwników,
• Unikaj ubrań oznaczonych „prać osobno” oraz „bez prasowania” i „odporne na zabrudzenia”,
• Zwracaj uwagę na skład materiaów, w które się ubierasz, ale też na skład środków do prania i płukania, używaj organicznych, bezzapachowych detergentów.

Jakie ubrania źle oddziałują na skórę 

Natomiast złe dla skóry są m.in. szorstkie szwy i sztuczne podszewki, które mogą powodować mechaniczne podrażnienia, otarcia i zaczerwienienia skóry, szczególnie w miejscach narażonych na tarcie. Ponadto negatywnie oddziałują na skórę poliester i akryl noszone bezpośrednio na ciało — tkaniny te blokują cyrkulację powietrza, zatrzymują wilgoć i sprzyjają przegrzewaniu, co może prowadzić do zwiększonej potliwości i powstawania wyprysków.

Odzież z silnymi zapachami chemicznymi często zawiera substancje takie jak formaldehyd lub środki przeciwgnilne, które mogą wywoływać alergie i reakcje kontaktowe. Tkaniny syntetyczne niskiej jakości nasączone bywają barwnikami i chemikaliami, które mogą uczulać i podrażniać delikatną skórę.

Zbyt ciasne ubrania z kolei powodują ucisk i brak wentylacji, co sprzyja powstawaniu stanów zapalnych oraz trudnościom w utrzymaniu skóry w zdrowym stanie.

Jak rozpoznać alergię na ubrania?

Nie zawsze łatwo ustalić, czy podrażnienie to alergia czy mechaniczne drażnienie. Wiele ubrań to mieszanki włókien i chemikaliów, a reakcje skórne wyglądają podobnie.

Lokalizacja wysypki może podpowiedzieć przyczynę – np. w okolicy talii uczulenie na lateks w gumce bielizny. Dermatolog może wykonać testy płatkowe, które precyzyjnie wskażą alergen. 

Jeśli wysypka się utrzymuje lub nasila, konieczna jest wizyta u specjalisty - szczególnie jeśli zmiany zajmują dużą powierzchnię ciała, są bolesne, bardzo swędzące lub zaczynają się rozprzestrzeniać.

Katarzyna Głuszak