Metoklopramid: zastosowanie, dawkowanie, działania niepożądane

Działanie metoklopramidu polega na wzmożeniu oraz przyspieszeniu opróżniania żołądka, nasileniu perystaltyki dwunastnicy i jelit oraz hamowaniu zarzucania żółci. Działa również ośrodkowo przenikając przez barierę krew mózg, powodując hamowanie ośrodków odpowiedzialnych za wywoływanie wymiotów (blokowanie receptora dopaminowego D2 w rdzeniu przedłużonym oraz receptorów serotoninergicznych 5HT3 i 5HT4).

Spis treści

1. Metoklopramid: zastosowanie
2. Metoklopramid: dawkowanie
3. Metoklopramid: przeciwwskazania i interakcje
4. Metoklopramid: działania niepożądane
5. Metoklopramid a ciąża

Metoklopramid: zastosowanie

Metaklopramid stosowany jest jako lek przeciwwymiotny u osób:

• stosujących chemioterapię/radioterapię,
• podczas ostrych napadów migreny,
• po zabiegach chirurgicznych,
• w przypadku choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy.

W przypadku stosowania u osób cierpiących na napady migreny może być stosowany nie tylko w celu zmniejszeniu nudności, ale również może być kojarzony z lekami przeciwbólowymi zwiększając ich wchłanianie.

Metoklopramid: dawkowanie

Zalecaną dawką jednorazową dla pacjentów dorosłych jest 10 mg. Dawkę tą można powtórzyć maksymalnie 3 razy na dobę, pamiętając by zachować odstęp minimum 6 godzin pomiędzy dawkami, nawet w przypadku wystąpienia wymiotów i odrzucenia dawki podanej doustnie. Maksymalnie metoklopramid można przyjmować przez 5 dni.

Metoklopramid można stosować u dzieci pomiędzy 15-18 rokiem życia jako lek drugiego rzutu w leczeniu wymiotów spowodowanych chemioterapią lub radioterapią. Aby dobrać odpowiednią dawkę należy wziąć pod uwagę masę ciała pacjenta. Maksymalna dawka dobowa wynosi 0,5 mg /kg mc. 

Dawki należy również zmniejszyć w przypadku niewydolności nerek lub wątroby.

Metoklopramid: przeciwwskazania i interakcje

Przeciwwskazaniami do stosowania metoklopramidu może być choroba Parkinsona oraz padaczka, gdyż nasila on częstość oraz intensywność napadów drgawkowych. Należy również pamiętać o możliwych interakcjach z innymi substancjami aktywnymi, takimi jak:

• lewodopa - działania antagonistyczne (przeciwstawne),
• alkohol - zwiększenie działania nasennego metoklopramidu,
• prokinetyczne działanie metoklopramidu może zmieniać stopień wchłaniania różnych substancji aktywnych (pochodne morfiny, leki neuroleptyczne, leki serotoninergiczne, digoksyna, cyklosporyna),

Należy zachować szczególną ostrożność podczas prowadzenia pojazdów i obsługi urządzeń mechanicznych, ponieważ metoklopramid może wywołać senność i zawroty głowy, które upośledzają sprawność psychofizyczną.

Metoklopramid: działania niepożądane

Wśród najczęstszych działań niepożądanych podczas stosowania metoklopramidu wyróżnić można:

• ruchy pląsawicze,
• dyskinezy,
• napadu oczopląsu i zaburzenia widzenia,
• zawroty głowy,
• senność,
• wzrost stężenia prolaktyny we krwi,
• spadek ciśnienia tętniczego po podaniu dożylnym.

Metoklopramid a ciąża

Metoklopramid może być stosowany u osób w ciąży jednak należy zachować ostrożność i unikać jego podawania pod koniec ciąży ze względu na ryzyko wystąpienia objawów pozapiramidowych u płodu. Z tego samego powodu nie jest zalecane jednoczesne stosowanie metoklopramidu oraz karmienie piersią.

Barbara Tuchowska, mgr. farmacji