Badanie stężenia DHEA i DHEA-SO4 - normy, nadmiar i niedobór

DHEA i DHEA-SO4 to hormony, które stymulują produkcję testosteronu i estrogenów - ważnych hormonów płciowych. Ich niedobór lub nadmiar może doprowadzić do przedwczesnego dojrzewania u chłopców i dziewcząt, a u kobiet do rozwoju cech męskich. Jakie są przyczyny takiego stanu? Co oznacza podwyższony lub obniżony poziom DHEA i DHEA-SO4?

Spis treści

1. DHEA i DHEA-SO4 - wskazania do wykonania badania
2. DHEA i DHEA-SO4 - na czym polega badanie?
3. DHEA i DHEA-SO4 - nadmiar
4. DHEA i DHEA-SO4 - niedobór

DHEA, czyli dehydroepiandrosteron, to hormon steroidowy wytwarzany z cholesterolu przez nadnercza oraz w znacznie mniejszej ilości przez jajniki i jądra. U mężczyzn z DHEA powstają głównie estrogeny – estradiol i estron, natomiast u kobiet androgeny, głównie testosteron. Z kolei siarczan dehydroepiandrosteronu, czyli DHEA-SO4, to hormon powstający z DHEA.

Produkcja DHEA rozpoczyna się w wieku 6-8 lat i osiąga maksymalny poziom w wieku ok. 25-30 lat, a następnie zaczyna spadać, aby koło 70. roku życia osiągnąć poziom z okresu poprzedzającego okres dojrzewania. Spadek ten dodatkowo pogłębiają choroby wieku podeszłego, np. choroby układu krążenia, nowotwory, niedobory immunologiczne, depresja i cukrzyca.

DHEA i DHEA-SO4 - wskazania do wykonania badania

Wskazaniem do wykonania badania u dziewczynek są objawy przedwczesnego dojrzewania, czyli objawy dojrzewania (głównie powiększenie się gruczołów piersiowych), które pojawiają się przed 8. rokiem życia dziewczynki. Z kolei u kobiet wskazaniami do badania będą brak miesiączki, niepłodność, objawy zespołu policystycznych jajników lub rozwój cech męskich, takich jak:

• hirsutyzm, czyli nadmierne owłosienie twarzy lub innych części ciała (zwłaszcza w miejscach typowych dla mężczyzn);
• łysienie typu męskiego;
• niski głos;
• uporczywy trądzik;
• przyrost masy ciała;

Wskazaniem do wykonania badania u chłopców są objawy przedwczesnego dojrzewania płciowego, czyli objawy dojrzewania, które pojawiają się przed 9. rokiem życia chłopca:

• niższy głos;
• owłosienie łonowe;
• zwiększona masa mięśniowa;
• powiększenie prącia;

DHEA i DHEA-SO4 - na czym polega badanie?

Badanie polega na pobraniu próbki krwi. DHEA wykazuje najwyższą aktywność w godzinach porannych, dlatego w tym czasie zaleca się pobranie krwi, jednak pacjent nie musi być na czczo. DHEA-SO4 wykazuje stałe stężenie dobowe we krwi.

Badanie DHEA wykonuje się razem z oceną stężenia innych hormonów, takich jak FSH (gonadotropina), LH (hormon luteinizujący), prolaktyna, estrogeny i testosteron.

DHEA i DHEA-SO4 - nadmiar

Podwyższony poziom DHEA i DHEA-SO4 może świadczyć o:

• guzie kory nadnerczy;
• raku nadnerczy;

W rzadkich przypadkach guza kory nadnerczy lub raka nadnerczy, niewydzielających hormonów, stężenie DHEA i DHEA-SO4 może być prawidłowe.

• hiperplazji (przeroście kory nadnerczy);
• zespole policystycznych jajników (w niektórych przypadkach wyniki badań mogą być prawidłowe);
• o stymulacji ACTH, czyli hormonem adrenokortykotropowym;

DHEA i DHEA-SO4 - niedobór

Obniżony poziom DHEA i DHEA-SO4 może wskazywać na:

• nieprawidłową funkcją nadnerczy, np. choroba Addisona (pierwotna niedoczynność kory nadnerczy);
• niedoczynność przysadki mózgowej;
• niedoczynność tarczycy;
• choroby autoimmunologiczne;

Wpływ na spadek DHEA i DHEA-SO4 w organizmie ma również długo utrzymujący się stres. Niewielki spadek DHEA-SO4 mogą powodować ciąża i doustna antykoncepcja.

Monika Majewska