Wiek emerytalny w Polsce, Europie i na świecie

W Polsce wiek emerytalny wynosi obecnie 65 lat dla mężczyzn i 60 lat dla kobiet. A jak to wygląda w innych krajach w Europie oraz w reszcie świata? I właściwie dlaczego wiek emerytalny jest stopniowo podnoszony?

Spis treści:

1. Dlaczego wiek emerytalny jest podwyższany?
2. Wiek emerytalny w Unii Europejskiej
3. Wiek emerytalny w innych krajach europejskich
4. Wiek emerytalny na świecie
5. Kontrowersje wokół podwyższania wieku emerytalnego
6. Czy warto pracować dłużej?

W Polsce już próbowano podnieść wiek emerytalny. Zakładała to reforma rządu Platformy Obywatelskiej i Polskiego Stronnictwa Ludowego. Zmiana oznaczała podwyższenie wieku emerytalnego do 67 lat zarówno dla mężczyzn, jak i kobiet. Nie spotkała się jednak z dobrą opinią społeczeństwa, zabrakło też odpowiedniej kampanii, która wyjaśniałyby, dlaczego zdecydowano się na taką zmianą. Kolejny rząd, czyli Prawa i Sprawiedliwości, wrócił do wcześniejszego rozwiązania (65/60).

Dlaczego wiek emerytalny jest podwyższany?

Podwyższanie wieku emerytalnego jest niejako koniecznością wynikającą ze zmian cywilizacyjnych i społecznych. Przede wszystkim chodzi o to, że społeczeństwo się starzeje, a do tego żyjemy statystycznie coraz dłużej. W rezultacie więcej osób pobiera emeryturę, a mniej wpłaca składki emerytalne.

Tu też warto wyjaśnić, że pieniądze, które idą z naszych pensji na rzeczone składki, nie są tak naprawdę gromadzone na naszą przyszłą emeryturę, lecz na bieżąco wydawane. Dlatego lata później, gdy na rynku pracy będzie znacznie mniej osób niż obecnie, może być problem z utrzymaniem systemu emerytalnego. Mówiąc wprost, zabraknie pieniędzy na wypłatę emerytur.

Stąd właśnie pomysł, by podnieść wiek emerytalny - w efekcie więcej osób by pracowało, a mniej pobierało emerytury. Pozwoliłoby to utrzymać wydajność systemu emerytalnego.

Nie jest to oczywiście zmiana przyjemna, bo oznacza dłuższe czekanie na zasłużoną emeryturę. Niemniej jak dotąd nie znaleziono lepszego rozwiązania, by uratować ubezpieczenia społeczne oraz emerytury w krajach, w których społeczeństwo się starzeje - a dotyczy to również Polski.

W parze z podnoszeniem wieku emerytalnego starano się wprowadzić tzw. reformę sześciolatków. Wcześniejsze pójście do szkoły (o rok) również przekładałoby się na większą liczbę osób aktywnych zawodowo, które odprowadzałaby składki emerytalne. Z tej reformy - wzbudzającej kontrowersje (oznaczającej "krótsze dzieciństwo") - także wycofał się rząd PiS.

Wiek emerytalny w Unii Europejskiej

Wiek emerytalny kobiet w Polsce wynosi 60 lat i jest to najniższa wartość w Unii Europejskiej (taka sama obowiązuje w Austrii oraz Rumunii). Średnia europejska dla kobiet to 63 lata i 9 miesięcy. W przypadku emerytur dla mężczyzn tylko na Słowacji wiek emerytalny jest niższy niż w Polsce (62 lata), a tyle samo wynosi (lub będzie wynosić po zaplanowanych reformach) w Austrii, Bułgarii, na Cyprze, w Finlandii, na Litwie, w Luksemburgu, na Łotwie, Malcie, w Słowenii, Szwecji i na Węgrzech.

Kto zaś pracuje najdłużej? Rekordzistami są mieszkańcy Wielkiej Brytanii i Irlandii, gdzie wiek emerytalny dla obydwu płci wynosi aż 68 lat. Do 67. roku pracują (albo będą, zgodnie z reformami) zaś obywatele obu płci: Belgii, Chorwacji, Danii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii i Niemiec. W tym ostatnim kraju rozważa się nawet podwyższenie wieku emerytalnego do… 71 lat. A w których państwach Unii Europejskiej pracuje się do 66. roku życia? Mianowicie w Portugalii i we Włoszech.

Wiek emerytalny w innych krajach europejskich

Bardzo często to kraje wysoko rozwinięte najszybciej podnoszą wiek emerytalny. Dzieje się tak dlatego, że to właśnie w nich obywatele żyją najdłużej, a jednocześnie społeczeństwo się starzeje. Widać to dobrze na przykładzie krajów europejskich, które nie należą do UE.

W przypadku bogatej Norwegii i Islandii zarówno dla mężczyzn, jak i kobiet wiek emerytalny wynosi po 67 lat. W Mołdawii, a więc jednym z najbiedniejszych krajów Europy, mężczyźni pracują do 62. roku życia, kobiety zaś do 57.

Na Ukrainie jest to odpowiednio 62 lata i 60 lat, a Białorusi - 63 i 58.

Co ciekawe, zarówno w niezbyt zamożnej Bośni i Hercegowinie, jak i bardzo bogatej Szwajcarii (europejskiej rekordzistce, jeśli chodzi o oczekiwaną długość życia!) wiek emerytalny wynosi po 65 lat dla obydwu płci.

Wiek emerytalny na świecie

W krajach pozaeuropejskich można wskazać na tę samą tendencję co w Europie - w zamożniejszych podnosi się stale wiek emerytalny. Dość dużo wynosi on w Stanach Zjednoczonych, bo aż 68 lat dla mężczyzn i 67 lat dla kobiet. Obywatele Kanady obu płci pracują do 67. roku, podobnie jest w Australii (zaplanowana reforma).

W Japonii - kraju, gdzie statystycznie żyje się najdłużej na świecie - reforma przewiduje podwyższenie wieku emerytalnego do 68 lat. Sporą ciekawostkę stanowi Libia, gdzie wiek emerytalny dla obydwu płci wynosi aż 70 lat! A zdecydowanie nie jest to kraj z grupy najbardziej rozwiniętych.

Kontrowersje wokół podwyższania wieku emerytalnego

Z jednej strony trudno uniknąć podwyższenia wieku emerytalnego, z drugiej zaś - przymus dłuższej pracy np. dla wcześniejszego pokolenia może się wydawać bardzo niesprawiedliwy. Dlatego tak trudno przekonać społeczeństwo, by zaakceptowało takie reformy.

Duża w tym rola edukacji, a przede wszystkim polityków, którzy przeprowadzają reformę. To oni - także we własnym interesie (by nie stracić poparcia) - powinni właściwie uzasadnić sens zmian, tak by każdy mógł to zrozumieć i świadomie się wypowiedzieć.

Inna sprawa, że nie można wieku emerytalnego podnosić "po prostu". W niektórych zawodach bowiem trudno pracować chociażby w wieku 65-67 lat. By dłuższa aktywność zawodowa nie oznaczała wypchnięciu z rynku pracy osób 60+, należy przygotować odpowiedni system wsparcia zawodowego, pozwalający na łatwe przekwalifikowanie się - w razie potrzeby.

Duża też w tym rola ustawodawcy, by zapewnił obywatelom godną pracę do emerytury, jeśli decyduje się ją odsunąć w czasie.

Czy warto pracować dłużej?

Nie ma jednej odpowiedzi na to pytanie, ponieważ wiele zależy od rodzaju pracy i stylu życia.

W przypadku trudniejszych zawodów, w których praca obciąża zdrowie, na pewno dłuższe oczekiwanie na emeryturę miałoby gorsze skutki.

Jednak są też atuty dłuższej pracy, która może nawet wydłużać życie. Zwłaszcza praca umysłowa pozwala zachować aktywność mentalną, sprzyja dalszej socjalizacji (pracujemy wśród ludzi), pobudza do działania.

Praca z ludźmi ma spore znaczenie, ponieważ wiele osób po przejściu na emeryturę popada w izolację, samotność, a to często prowadzi nawet do depresji.

O autorze

Daniel Działa

Z wykształcenia polonista i amerykanista, z zawodu – bardziej ten pierwszy. Od ponad dekady zajmuje się pracą nad tekstami: pisaniem, redagowaniem, okazjonalnie korektą. Specjalizuje się przede wszystkim w tematyce home & living, ale pisze też o kulturze, sztuce, modzie, zdrowiu, turystyce i wszystkim, co akurat zwróci uwagę oraz zaciekawi. Prywatnie fan seriali z fabułą oderwaną od rzeczywistości oraz – w miarę możliwości czasowych i innych – podróżnik.

Czytaj więcej artykułów tego autora

Daniel Działa