Czy starzenie przyspiesza po 50-tce? Nauka wyjaśnia, co dzieje się z ciałem

Dlaczego ciało zaczyna szybciej się starzeć po 50. roku życia? Najnowsze badania pokazują, że około pięćdziesiątki następuje nagłe przyspieszenie procesów starzenia w całym organizmie. Proces ten widoczny jest zwłaszcza w naczyniach krwionośnych i narządach hormonalnych. Zrozumienie tego punktu zwrotnego oraz mechanizmów biologicznych może pomóc skutecznie spowalniać starzenie przez świadome działania.

• Badania opublikowane w Cell pokazują, że około 50. roku życia procesy starzenia przyspieszają w wielu narządach, szczególnie w naczyniach krwionośnych.
• Zegary proteomiczne pozwalają precyzyjnie ocenić biologiczny wiek i przewidzieć tempo starzenia organizmu.
• Starzenie nie przebiega równomiernie – ma punkty przyspieszenia w różnych etapach życia, m.in. około 30., 50. i 60. roku życia.

Starzenie się po 50-tce dotyka nas w sposób bardziej wyraźny niż wcześniej. Pojawiają się problemy z sercem, osłabia się odporność, skóra traci jędrność. Już nie chodzi tylko o zmianę wyglądu, ale o realne pogorszenie zdrowia, często skorelowane z większym ryzykiem chorób przewlekłych. 

Wiele osób może zastanawiać się, dlaczego ciało starzeje się szybciej po pięćdziesiątce i czy to oznacza, że niewiele można zrobić?. Dlatego odkrywamy badania opublikowane w czasopiśmie naukowym Cell oraz wyjaśniamy rolę tzw. zegarów proteomicznych. Sprawdzamy również, dlaczego różne fazy życia mogą przyspieszać tempo starzenia się organizmu. To pozwoli lepiej zrozumieć, co dzieje się w naszym ciele i jak działać prewencyjnie.

Dlaczego ciało starzeje się szybciej po 50. roku życia?

Badanie, które ukazało się w lipcu 2025 roku na łamach czasopisma naukowego Cell, analizowało 516 próbek tkanek pobranych od 76 dawców w wieku od 14 do 68 lat. Zespół naukowców z chińskiej Akademii Nauk śledził zmiany w poziomie 48 białek związanych z procesem starzenia. 

Dzięki temu badaniu udało się wyznaczyć dokładny moment, kiedy procesy starzenia przyspieszają i okazało się, że medianą tego punktu zwrotnego jest wiek około 50. roku życia.

U osób między 45 a 55 rokiem życia zaobserwowano gwałtowny wzrost ekspresji tych białek w wielu narządach, co sugeruje, że ciało zaczyna wchodzić w etap intensywnego starzenia. Największe zmiany pojawiły się w aorcie, czyli głównej tętnicy ciała,  co może oznaczać, że naczynia krwionośne działają jak „sygnalizator przyspieszania starzenia”, przekazując molekularne sygnały do innych organów.

Już około trzydziestki w nadnerczach, czyli gruczołach odpowiedzialnych za produkcję hormonów, zaczynają zachodzić pierwsze, subtelne zmiany związane ze starzeniem. To pokazuje, że proces ten nie przebiega równomiernie w całym organizmie i może rozpoczynać się znacznie wcześniej, niż jesteśmy w stanie dostrzec po wyglądzie czy kondycji fizycznej.

Ten punkt zwrotny po pięćdziesiątce tłumaczy, dlaczego wielu ludzi nagle zaczyna widzieć pogorszenie wydolności fizycznej, zmiany w naczyniach i osłabienie odporności właśnie w tym okresie.

Czym są zegary proteomiczne i jak pomagają przewidzieć tempo starzenia?

Zegar proteomiczny, znany jako PAC (Proteomic Aging Clock), opiera się na analizie setek białek we krwi, które precyzyjnie odzwierciedlają stan biologicznego wieku człowieka, a nie tylko wiek chronologiczny. 

Badania opublikowane w 2024–2025 roku, wykorzystujące dane z biobanki UK Biobank obejmujące dziesiątki tysięcy uczestników, wykazały, że osoby, których białkowy wiek biologiczny jest wyższy niż chronologiczny, miały znacznie większe ryzyko chorób przewlekłych i wcześniejszej śmierci. 

Zegary proteomiczne potrafią przewidzieć ryzyko chorób sercowo‑naczyniowych, niewydolności serca, demencji czy nowotworów z dużo wyższą trafnością niż tradycyjne zegary epigenetyczne czy długość telomerów. 

W kontekście pytania, dlaczego ciało starzeje się szybciej po 50, objaśniają one, że to właśnie przyspieszenie dynamiki białkowej ekspresji ujawnia biologiczne „przyspieszenie zegara” w połowie życia. Im większa różnica między wiekiem proteomicznym a chronologicznym, tym szybciej starzeje się organizm i reaguje na ryzyko chorób związanych z wiekiem.

Czy starzenie przyspiesza w różnych etapach życia i co je powoduje?

Proces starzenia nie przebiega równomiernie przez całe życie, lecz przyspiesza w określonych momentach. Pierwsze zmiany można zaobserwować już około 30. roku życia, kiedy to nadnercza zaczynają ujawniać wzrost ekspresji białek związanych ze starzeniem i zmianami hormonalnymi. To może sugerować, że wczesne zmiany hormonalne rozpoczynają kaskadę procesów biochemicznych prowadzących do ogólnoustrojowego starzenia się. 

Inne badania wskazują na kolejne fale przyspieszenia w około 44 oraz w około 60 roku życia, które korelują ze zmianami metabolicznymi, hormonalnymi i immunologicznymi. Według badań ze Stanforda i Nanyang Technological University obserwowano wyraźne zmiany molekularne związane z metabolizmem lipidów, alkoholu, układem odpornościowym w średnim wieku, a następnie w wieku 60 lat. Okazało się, że były to zmiany wpływające na funkcję nerek, skóry i mięśni.

Przyspieszenie starzenia w tych okresach może wynikać z nagromadzenia stresu oksydacyjnego, spadku sprawności naprawy DNA i nasilenia stanu zapalnego typu inflammaging Zatem ciało po 50-tce wchodzi w fazę „inflection point” – punktu krytycznego, w którym tempo starzenia wzrasta i wymaga bardziej świadomego podejścia do stylu życia. 

Poprzez zmianę trybu życia, dietę, aktywność fizyczną i regenerację można częściowo zahamować przyspieszone tempo starzenia i zminimalizować ryzyko chorób związanych z wiekiem.

Magdalena Siraga