Gimnastyka mózgu kluczem do zachowania doskonałej PAMIĘCI

Młodzi się męczą, wkuwając. Starsi się martwią, że coraz częściej zdarza im się zapominać. Wszyscy podziwiamy ludzi obdarzonych doskonałą pamięcią. Tymczasem my też ją mamy. I możemy ją rozwijać w każdym wieku. Musimy tylko trochę popracować nad pamięcią i wzmocnić nasz potencjał umysłowy.

Jeśli czegoś zapominasz, to znaczy, że próbowałeś zapamiętać w niewłaściwy sposób. Wyobraź sobie odwróconą piramidę – to twoja pamięć, która jest nieograniczona: może rosnąć i stale się poszerzać. Pod warunkiem, że dostarczysz jej nowych zadań.
Dzisiejszy świat coraz więcej od nas wymaga. Trzeba być twórczym (kreatywnym – ulubione określenie z ogłoszeń o pracy), dokształcać się, a przede wszystkim znać języki. Pod naciskiem tych wymagań większość z nas uczy się w dużym stresie – i osiąga efekty nieproporcjonalnie małe do wysiłku. Bo im więcej przeżywamy stresów i napięć, również fizycznych, tym gorzej myślimy. Ale też odwrotnie – nasze możliwości intelektualne rosną, gdy jesteśmy odprężeni.

Programy komputerowe pozwalające zwiększyć potencjał umysłowy

Od kilkunastu lat na świecie istnieją specjalne programy komputerowe umożliwiające przestrojenie fal mózgowych na odpowiednie częstotliwości. Podczas treningu EEG Biofeedback do głowy i płatków uszu mamy przyklejone elektrody - czujniki tradycyjnego elektroencefalografu, połączonego z komputerem. Terapeuta obserwuje na monitorze zapis fal. My na drugim monitorze widzimy grę, np. samochód jadący po szosie lub płynącą rzekę. Musimy się maksymalnie skupić, a jednocześnie uspokoić i odprężyć, by samochód jechał po właściwym torze z maksymalną szybkością, lub by rzeka stawała się coraz szersza. Jeśli to się udaje, słyszymy sygnał dźwiękowy, a komputer przydziela nam punkty. W ten sposób do naszego mózgu dociera informacja zwrotna – pochwała, a on uczy się pracować na właściwej częstotliwości fal. Taki trening pomaga leczyć choroby neurologiczne. Ludzie zdrowi za jego pomocą mogą wzmocnić koncentrację uwagi, wolę, ogólną samokontrolę, kreatywność i pozytywne myślenie, zwiększyć swój potencjał umysłowy, polepszyć sen, samopoczucie i samoocenę, a także wyuczyć się relaksu.

Mózg lubi się wyluzować

Eksperymenty wykazały, że mózg lepiej przyswaja informacje, gdy przeważają w nim fale alfa – związane z relaksem i pozytywnym myśleniem. W tym stanie znajdujemy się dwa razy na dobę: kiedy się budzimy i gdy zasypiamy. Umysł, uwolniony od nadmiaru wrażeń zewnętrznych i stresu, jest zdolny do twórczej pracy. Aby zdobyć umiejętność osiągania tego stanu w dowolnym momencie, opracowano nowoczesne metody nauki języków obcych, treningu mentalnego (mental fitness), a także rehabilitacji neurologicznej i kardiologicznej. Pomocne są w tym urządzenia typu biofeedback (po angielsku – biologiczne sprzężenie zwrotne), wykorzystujące komputerowy zapis funkcji organizmu do kontrolowania np. oddechu, tętna, napięcia mięśni oraz fal mózgowych.

Zobacz galerię 6 zdjęć

Od czego zależy nasza pamięć

Byłoby jednak za pięknie, gdybyśmy mogli uczyć się bez żadnego wysiłku. Kondycję naszego umysłu zawdzięczamy nie tylko relaksowi i wystarczającej ilości snu. Nasz mózg potrzebuje bodźców. Wtedy działa coraz sprawniej.

To prawda, że z każdą chwilą tracimy komórki nerwowe. Pamięć jednak zależy nie od ich liczby, tylko od jakości połączeń między nimi. Neurony, które nie wytworzyły połączeń, obumierają. Nowe połączenia powstają pod wpływem nowych wrażeń i doświadczeń. Ich ślady trwają przez całe życie – w “skrytkach”, których nie umiemy otwierać na zawołanie. Dlatego by uruchomić pamięć, trzeba ją stale odświeżać, pracować nad nią – przypominać sobie i powtarzać, powtarzać, powtarzać.
Aktorzy, których zawód wymaga ciągłego uczenia się i powtarzania, z reguły są w doskonałej formie umysłowej do późnych lat. Wniosek z tego taki: odrzućmy zasadę “tego nie warto zapamiętywać, bo mogę zawsze sięgnąć do notatek czy encyklopedii”. Nie bójmy się “zaśmiecania pamięci” – każdy proces twórczego zapamiętywania to trening. A trening czyni mistrza.
Najlepiej się przy tym bawić – tak jak dziecko, które się uczy podczas zabawy. Bo kłopoty z pamięcią wynikają również z tego, że nie doceniamy roli wyobraźni. Zapamiętujemy na siłę, a powinniśmy sobie pomagać, tworząc tzw. zakładki – własne obrazowe, dynamiczne skojarzenia, im zabawniejsze, bardziej absurdalne, pozornie bezsensowne, tym lepiej. Zakładki pozwalają wyjmować dowolne informacje z przegródek mózgu.

Jak odświeżyć pamięć?

Po jej śladach. Gdy coś nam wyleci z głowy, musimy wrócić w miejsce, gdzie o tym myśleliśmy. I nasza podświadomość sama znajdzie tę informację. Dlatego warto pamiętać okoliczności i szczegóły każdej sytuacji, chłonąć wszystkimi zmysłami to, co nam się przydarza. Nie tylko widzieć, ale słyszeć i czuć (węchem i dotykiem). Rejestrować słowa, kształty, kolory, zapachy, dźwięki. Gdy coś czytamy, powinniśmy to sobie wyobrażać – wyświetlać film akcji na ekranie naszego mózgu – im więcej szczegółów zapamiętamy, tym łatwiej odtworzymy zdobyte informacje. Gimnastykować mózg – to nie tylko uczyć się i zapamiętywać, ale również nawiązywać nowe kontakty, poznawać nowe miejsca. Osoby zamykające się w swoim świecie, odsuwające się od innych, chodzące utartymi ścieżkami, unikające nowych wrażeń, mają coraz gorszą pamięć i coraz gorsze samopoczucie psychiczne. Warto wiedzieć, że na polepszenie pamięci wpływa także gimnastykowanie... ciała.

Prawa i lewa półkula

Przez wiele lat uważano, że za proces uczenia się odpowiada lewa półkula mózgu, zwana logiczną. W latach osiemdziesiątych ub. w. na uniwersytecie w Hamburgu odkryto, że uruchomienie prawej półkuli mózgu podwyższa kilkakrotnie możliwości poznawcze i znacznie zwiększa zdolność zapamiętywania. Ludzie w pełni wykorzystujący prawą półkulę są nie tylko bardziej twórczy i sprawniej rozwiązują różne problemy, ale częściej się uśmiechają i lepiej śpią.
Kiedy się uczymy, obie półkule mózgu powinny pracować synchronicznie. Wtedy każda z nich osiąga więcej (np. studiując matematykę, łatwiej przyswajamy wiedzę muzyczną; ucząc się tańca, mamy też sukcesy w nauce języków, a ucząc się języków, mamy większą kontrolę nad ruchami ciała). Tajemnica polega na tym, że zsynchronizowanie pracy obu półkul wywołuje głębokie odprężenie – czyli stan, w którym, jak już sobie powiedzieliśmy, wiedza najłatwiej nam wchodzi do głowy.

Za co odpowiadają półkule mózgu

Lewa – nasz policjant i cenzor:

• poczucie czasu
• porządek, kolejność
• zdolności matematyczno-techniczne
• myślenie logiczne,
• mowa, czytanie i pisanie, układanie zdań
• przetwarzanie informacji po kolei
• analizowanie
• postrzeganie szczegółów
• krytykowanie, osądzanie
• nakazy i zakazy

Prawa – nasz błazen i artysta:

• poczucie rytmu i przestrzeni (wymiarów, proporcji)
• zdolności kreatywne i artystyczne
• wyobraźnia i intuicja
• poczucie humoru
• myślenie obrazami
• operowanie symbolami i kolorami
• widzenie “całościowe”
• skłonność do syntetyzowania
• zachowania spontaniczne

Co usprawnia pamięć i sprzyja pracy mózgu

• pozytywne nastawienie – nigdy nie mów “nie mogę”, “nie uda mi się”
• częste przerwy w nauce
• zdrowe odżywianie produktami naturalnymi, pozbawionymi chemii
• picie odpowiedniej ilości dobrej wody (jest niezbędna dla mózgu, ułatwia myślenie)
• dostarczanie sobie odpowiedniej ilości witamin i minerałów, zwłaszcza magnezu
• jedzenie węglowodanów (mózg potrzebuje glukozy)
• unikanie używek
• stałe uczenie się nowych rzeczy i stawianie sobie nowych zadań pamięciowych – uczenie się nowego języka, zapamiętywanie numerów, dowcipów, szczegółów czyjegoś wyglądu
• ćwiczenie wyobraźni – czytanie książek, słuchanie reportaży radiowych i tworzenie obrazów w głowie
• uważna obserwacja otoczenia w każdej chwili – chłonięcie wszystkimi zmysłami
• przypominanie sobie wydarzeń z przeszłości i jak największej liczby szczegółów
• prowadzenie pamiętnika i używanie przy tym rysunków i symboli
• powtarzanie, zanim się zacznie zapominać
• akceptowanie zmian
• docenianie humorystycznej strony życia – uczmy się tego od dzieci, które się śmieją 250 razy dziennie, podczas gdy dorośli tylko 15 razy
• ruch – uprawianie regularnych ćwiczeń fizycznych, zarówno relaksacyjnych, jak i energetyzujących, które zwiększają przepływ krwi przez mózg i usuwają z organizmu hormony stresu niszczące pamięć
• notowanie za pomocą map myśli – hasłowo, graficznie, a nie pełnymi zdaniami

Podręcznik pamięci

Wszyscy mamy w sobie pokłady pamięci doskonałej – twierdzi Marek Szurawski, autor książki “Pamięć – trening interaktywny”. Proponuje w niej szczegółowy program ćwiczeń rozwijających wyobraźnię i siłę skojarzeń, osiąganie stanu “czujnej relaksacji”. Uczy technik zapamiętywania (za pomocą słów zastępczych, fonetycznego alfabetu cyfrowego - przyporządkowania cyfrom głosek alfabetu, skojarzeń łańcuchowych i tworzenia systemu pamięciowego – 100 obrazów dla 100 liczb).
Podpowiada, jak budować własną strategię uczenia, jakie warunki trzeba spełnić, aby się uczyć skuteczniej i radośniej, pokazuje konkretne przykłady i daje konkretne zadania, także ćwiczenia fizyczne.
Książka zawiera też wiele sprawdzianów oraz test pamięci. Napisana z pasją i radością (to się czuje), jest nie tylko do czytania (z przyjemnością) i praktycznego korzystania, ale również... do odkrywania samego siebie. Pozwoli nam poznać własny styl myślenia, profil osobowości. To zarazem podręcznik i przygoda, napawająca optymizmem i zaufaniem we własne siły.

miesięcznik "Zdrowie"