Załamanie nerwowe – objawy, przyczyny, leczenie

Załamanie nerwowe to nagłe, ostre zaburzenie równowagi psychicznej powstałe na skutek silnej reakcji stresowej. Kryzys może pojawić się zarówno w odpowiedzi na niespodziewane, traumatyczne wydarzenia, takie jak np. śmierć bliskiej osoby, ale może być też wynikiem narastającego konfliktu wewnętrznego. Jakie są objawy załamania nerwowego i jak poradzić sobie z jego skutkami?

Spis treści

1. Załamanie nerwowe – przyczyny
2. Załamanie nerwowe – objawy
3. Załamanie nerwowe – leczenie

Załamanie nerwowe, zwane też kryzysem psychicznym, to zaburzenie często mylone z depresją. Oba schorzenia wywołują zjawisko tzw. immobilności psychologicznej – stanu zobojętnienia i dezorientacji połączonego z silnym poczuciem lęku, bezradności, przygnębienia. Mimo podobnego repertuaru objawów, załamanie nerwowe przebiega jednak dużo gwałtowniej niż depresja i może pojawić się nawet z dnia na dzień, na przykład wskutek nagłej, niespodziewanej straty.

Jak rozpoznać załamanie nerwowe i jak pomóc osobie, która je przechodzi?

Załamanie nerwowe – przyczyny

Psychologowie wyróżniają kilka przyczyn załamania nerwowego:

• sytuacja kryzysowa – niespodziewane zdarzenie, z którego następstwami nie umiemy sobie poradzić, czujemy się bezradni. Najczęściej jest to śmierć kogoś bliskiego, wiadomość o chorobie, utrata pracy, majątku, rozstanie z ukochaną osobą. Bezsilność w obliczu tragedii życiowej powoduje silną reakcję stresową.
• życie w permanentnym stresie – załamanie nerwowe może pojawić się także w sytuacji, gdy nasza psychika nie jest w stanie dłużej radzić sobie z narastającym napięciem. Zwłaszcza, jeśli od dłuższego czasu bagatelizowaliśmy problem spychając go do podświadomości. Dotyczy to na przykład nawarstwiających się problemów finansowych, kryzysu w małżeństwie, długotrwałego stresu spowodowanego pracą.
• niespełnienie, brak realizacji istotnej potrzeby – kryzys pojawia się, gdy rzeczywistość nie dorasta do naszych ambicji i potrzeb. Może być wywołany na przykład pasmem niepowodzeń w pracy, w życiu rodzinnym, uczuciowym.
• kryzys rozwojowy – związany jest z naturalnymi przemianami w toku rozwoju człowieka. Pojawia się zazwyczaj w chwili przekraczania symbolicznych progów życiowych, czyli w momencie osiągania dorosłości, wchodzenia w wiek średni (40 lat) i dojrzały (60-70 lat). Bezpośrednią przyczyną kryzysu jest niezadowalający bilans życiowy, zwątpienie w celowość własnych działań, brak perspektyw.

Załamanie nerwowe – objawy

Załamanie nerwowe trwa zazwyczaj do kilku tygodni. W tym czasie widoczne są jego charakterystyczne objawy, głównie ze strony ciała:

• przyspieszony puls,
• kołatanie serca,
• zawroty głowy,
• drżenie rąk,
• napięcie mięśni,
• pocenie się,
• duszności,
• brak apetytu i/lub problemy z trawieniem,
• nudności i/lub wymioty,
• bezsenność,
• spadek wagi ciała.

Poza tym zauważyć można szereg objawów o charakterze emocjonalnym, takich jak:

• lęk, niepokój,
• poczucie bezsensu, beznadziei,
• skłonność do płaczu,
• wycofanie społeczne,
• spadek motywacji,
• apatia.

W bardzo skrajnych przypadkach osoby dotknięte kryzysem nerwowym mogą mieć myśli samobójcze lub przejawiać zachowania autodestrukcyjne. Wówczas potrzebna jest niezwłoczna pomoc psychologiczna lub psychiatryczna.

Co czwarty z nas przynajmniej raz w życiu doświadcza poważnego kryzysu psychicznego.

Załamanie nerwowe – leczenie

Kryzys psychiczny zazwyczaj ustępuje samoczynnie i nie wymaga specjalnego leczenia terapeutycznego czy farmakologicznego. Dotyczy to zwłaszcza załamania spowodowanego nagłym, stresującym wydarzeniem, na przykład śmiercią bliskiej osoby lub wypadkiem komunikacyjnym. Psychologowie podkreślają, że w takich sytuacjach silna reakcja emocjonalna jest wręcz niezbędna, aby osoba dotknięta kryzysem umiała przepracować swoją traumę i pogodzić się z doznaną stratą. Tylko w ten sposób możliwe jest ostateczne zamknięcie przykrego rozdziału w życiu i wyjście z kryzysu silniejszym. Oczywiście w pierwszych dniach po traumatycznym wydarzeniu warto okazać drugiej osobie wsparcie i zainteresowanie – dzięki temu łatwiej będzie jej uporać się z negatywnymi myślami i szybciej odzyskać równowagę.

Leczenie psychologiczne jest niezbędne, gdy stan rozchwiania nerwowego niepokojąco się przedłuża i utrudnia codzienne funkcjonowanie. Nieleczony kryzys psychiczny może przerodzić się w formę przewlekłą, czyli depresję. Często zwiastunem tej choroby jest ustąpienie początkowych gwałtownych objawów ze strony układu nerwowego i przejście w stan apatii. Chory nie ma apetytu, jest stale smutny, przygnębiony, nic go nie cieszy, nie ma motywacji do działania. Pozostawianie osoby w tak złej kondycji psychicznej samej sobie może doprowadzić do pogłębienia się depresji, a nawet – w wyjątkowych przypadkach – do samobójstwa. Dlatego trzeba zachować czujność i w razie zaobserwowania niepokojących symptomów zapewnić bliskiej osobie odpowiednie wsparcie psychologiczne.