Test psychologiczny MMPI: na czym polega i kiedy się go stosuje?

Test MMPI stanowi jeden z popularniejszych dostępnych testów psychologicznych. Wykorzystywany on jest w psychiatrii, ale nie tylko – test ten przeprowadza się również u osób podejrzanych o różne poważne przestępstwa, ale i w trakcie badań oceniających możliwość podjęcia przez pacjenta jakiejś pracy związanej z pewnym ryzykiem. Na czym jednak polega test MMPI i dlaczego jego wykonanie może zajmować nawet… półtorej godziny?

Spis treści

1. Test MMPI: zastosowanie
2. Test MMPI: czas trwania i wykonanie
3. Test MMPI: skale kliniczne
4. Test MMPI: kontrolne i inne skale

Test MMPI może brzmieć tajemniczo, ale jego nazwa stanowi skrót od angielskiego terminu Minnesota Multiphasic Personality Inventory, w języku polskim test ten określa się jako Minnesocki Wielowymiarowy Inwentarz Osobowości.

Jego pierwsza wersja została opracowana przez S. R. Hathawaya i J. C. McKinleya – uczonych z University of Minnesota Press – i opublikowana w latach 40. poprzedniego wieku. Po upływie kilku dekad, a dokładnie w 1989 roku, pojawiła się udoskonalona wersja tego badania, którą określa się jako MMPI-2.

Oba testy wykorzystywane były do diagnozowania psychiki osób dorosłych, w 1992 roku opracowana została jednak badania przeznaczona dla dorastających pacjentów (ją z kolei nazwano MMPI-A). Na tym jednak nadal nie koniec – dość niedawno, bo w 2008 roku, pojawiła się kolejna wersja tego badania, którą z kolei określono mianem MMPI-2-RF.

Test MMPI: zastosowanie

MMPI jest narzędziem wykorzystywanym przede wszystkim przez psychiatrów i psychologów – umożliwia on bowiem dokonanie dokładnej oceny stanu psychicznego badanego. Dzięki różnorodności znajdujących się w MMPI pytań możliwe jest wysunięcie podejrzenia o istnieniu u pacjenta przeróżnych problemów z zakresu psychopatologii: badanie pozwala bowiem wykryć przejawy m.in. objawów depresyjnych, jak i lękowych czy hipochondrycznych. MMPI ma również bardzo duże znaczenie przy rozpoznawaniu zaburzeń osobowości.

Nie tylko jednak specjaliści zajmujący się ściśle stwierdzaniem i leczeniem zaburzeń i chorób psychicznych korzystają z MMPI. Test ten znajduje bowiem zastosowanie również i w sądownictwie – dzięki niemu możliwe jest dokonanie oceny stanu psychicznego osób, które popełniły jakieś poważniejsze przestępstwa.

Zdarza się – choć niekoniecznie w Polsce – że Minnesocki Wielowymiarowy Inwentarz Osobowości znajduje zastosowanie w badaniach psychologicznych osób, które przebywają kwalifikację do pełnienia zawodu związanego z jakimś podwyższonym ryzykiem (jako przykładową pracę tego rodzaju można podać pilotowanie samolotu).

Test MMPI: czas trwania i wykonanie

Badanie cieszy się dużym zainteresowaniem specjalistów z tego powodu, że jego wyniki są dość szczegółowe. Nie ma jednak nic za darmo – uzyskanie dużej ilości informacji możliwe jest w tym przypadku przede wszystkim dzięki temu, że w MMPI zawartych jest wyjątkowo dużo pytań. W MMPI-2 jest ich dokładnie 567, z kolei w MMPI-2-RF znajduje się nieco mniej, bo 338 pytań.

Na pytania możliwe są trzy odpowiedzi: "prawda", "fałsz" i "nie wiem". Zwykle czas wykonania podstawowej wersji testu, MMPI-2, sięga 60-90 minut, wersję z 2008 roku, czyli MMPI-2-RF, wykonuje się z kolei zazwyczaj w ciągu 40-50 minut.

Test MMPI: skale kliniczne

Podstawową częścią Minnesockiego Wielowymiarowego Inwentarza Osobowości są skale kliniczne, oceniające przejawy nieprawidłowości funkcjonowania ludzkiej psychiki w 10 różnych obszarach. Są nimi:

• skala 1 – hipochondria (Hs): dzięki niej możliwe jest dokonanie oceny tego, czy u pacjenta pojawiają się niewyjaśnionego pochodzenia dolegliwości somatyczne i przejawy hipochondrii;
• skala 2 – depresja (D): skupia się ona wokół istnienia u badanego ewentualnych przejawów zaburzeń depresyjnych, takich jak ogólne niezadowolenie z życia, złe samopoczucie czy brak nadziei na lepszą przyszłość;
• skala 3 – histeria (Hy): skala, która pozwala ocenić przejawy zachowań konwersyjnych, tzn. przekuwania doświadczanych trudności emocjonalnych w różne objawy somatyczne i nietypowe zachowania;
• skala 4 – psychopatia (Pd): jej zadaniem jest ocenienie, czy badany prezentuje przejawy izolowania się od otoczenia, ignorowania autorytetów oraz bagatelizowania norm społecznych i uczuć innych ludzi;
• skala 5 – męskość/kobiecość (Mf): sprawdzane w jej przypadku jest to, czy mężczyzna przejawia cechy stereotypowo uznawane za kobiece i odwrotnie;
• skala 6 – paranoja (Pa): ocenia ona istnienie u pacjenta poddawanego MMPI takich cech, jak nadmierna podejrzliwość czy tendencja do osądzania innych ludzi o celowe wyrządzanie badanemu krzywdy;
• skala 7 – psychastenia (Pt): skala kliniczna, która umożliwia wychwycenie takich nieprawidłowości, jak nadmierny samokrytycyzm czy przejawianie przez pacjenta jakichś nie do końca racjonalnych lęków;
• skala 8 – schizofrenia (Sc): dzięki niej możliwe jest wysunięcie wniosków o istnieniu takich zaburzeń, jak silna alienacja, zaburzenia myślenia, trudności z kontrolowaniem swoich zachowań oraz braku poważniejszych zainteresowań;
• skala 9 – hipomania (Ma): skupiona wokół takich nieprawidłowości, jak wzmożony nastrój, zwiększona aktywność czy zawyżone poczucie własnej wartości;
• skala 0 – introwersja społeczna (Si): element MMPI pozwalający ocenić, czy pacjent przejawia cechy introwertyka, czy może jednak ekstrawertyka.

Test MMPI: kontrolne i inne skale

Biorąc pod uwagę obecną w MMPI ilość pytań, jak i złożoność związanych z nim skal, zapewne doskonale już widać, że jest to dość skomplikowane narzędzie diagnostyczne. To jednak jeszcze nie wszystko – do uzyskania pełnego wyniku testu wykorzystywane są również i skale kontrolne.

Ich zastosowanie pozwala stwierdzić, w jakim stopniu uzyskany wynik badania jest rzeczywiście miarodajny (z wykorzystaniem skal kontrolnych można chociażby oszacować, czy badany podawał odpowiedzi zgodne z rzeczywistością). Tutaj pod uwagę bierze się to, na ile pytań pacjent w ogóle nie odpowiedział, jak i analizuje się wynik testu z wykorzystaniem skali kłamstwa (czyli w jakim stopniu pacjent mógł mijać się z prawdą) czy skali nastawień obronnych (która informuje o tym, czy pacjent mógł podjąć się próby pokazania siebie lepszym, niż jest w rzeczywistości).

Wynik testu MMPI jest zwykle poszerzony jednak o inne jeszcze skale. Wspomnieć tutaj warto chociażby o wskaźnikach Goldberga, dzięki którym możliwe jest stwierdzenie, czy pacjent w ogóle doświadcza jakichś zaburzeń psychicznych, a jeżeli tak, to czy są nimi zaburzenia osobowości, czy też może jednak psychoza. Używane są również i inne jeszcze od powyżej wspomnianych skale, wśród których warto wymienić np. skalę lęku, skalę problemów rodzinnych, skalę kontroli patologii czy skalę jawnej wrogości.