PRZESZCZEP MACICY: leczenie niepłodności, szanse na urodzenie dziecka

Przeszczep macicy to szansa na spełnienie marzeń o macierzyństwie dla kobiet, które urodziły się bez macicy lub straciły ją w wyniku choroby nowotworowej. Naukowcy wciąż przeprowadzają badania nad przeszczepem macicy, by ta mogła jak najlepiej funkcjonować i pozwolić na urodzenie zdrowego dziecka. Czy przeszczep macicy to nowa metoda leczenia bezpłodności? Jakie szanse na bycie matką ma kobieta po przeszczepie macicy?

Spis treści

1. Pierwszy udany przeszczep macicy
2. Kto nie może poddać się przeszczepowi macicy? Przeciwwskazania do zabiegu
3. Jak wyglądają przygotowania do zabiegu?
4. Co decyduje o pomyślności przeszczepu macicy?
5. Jakie szanse na zajście w ciążę i urodzenie zdrowego dziecka mają kobiety po przeszczepie macicy?
6. Czy przeszczepioną macicę zawsze trzeba usunąć?
7. Przeszczep macicy - powikłania po zabiegu
8. Czy w Polsce możliwy jest przeszczep macicy?

Przeszczep macicy to zabieg chirurgiczny wykonywany u kobiet, które urodziły się bez macicy lub straciły ją w wyniku choroby nowotworowej, np. raka szyjki macicy, po to, by mogły w przyszłości urodzić własne, zdrowe dziecko. W tym drugim przypadku do przeszczepu może dojść w momencie, gdy nic nie wskazuje na nawrót choroby.

Pierwszy udany przeszczep macicy

Pierwszy na świecie przeszczep macicy, który zakończył się sukcesem, czyli przyjęciem przeszczepu, przeprowadził zespół lekarzy z Akdeniz University Hospital w Antalji (w południowej Turcji) 9 sierpnia 2011 roku. Biorcą była 21-letnia Derya Sert, która urodziła się bez macicy, a dawcą osoba zmarła, która nie była niespokrewniona z kobietą. W 2013 roku lekarze z Akdeniz University ogłosili, że pacjenta zaszła w ciążę w wyniku sztucznego zapłodnienia. Niestety, kobieta straciła dziecko w 8 tygodniu ciąży.

Z kolei pierwszy zabieg transplantologiczny, podczas którego udało się przeszczepić córce macicę matki, przeprowadzili szwedzcy lekarze z kliniki w Sahlgrenska w Göteborgu w 2012 roku. Podobny zabieg został przeprowadzony w 2000 roku, ale nie powiódł się.

Kto nie może poddać się przeszczepowi macicy? Przeciwwskazania do zabiegu

Przeciwwskazaniem do zabiegu jest aktywna choroba nowotworowa oraz zaburzenia w zakresie chorób metabolicznych, np.: cukrzyca, ale także immunosupresja i choroby, które prowadzą do trwałych uszkodzeń w systemie naczyniowym. U pacjentek z tego typu schorzeniami ryzyko, że przeszczepiona macica zostanie odrzucona, wzrasta kilkakrotnie.

Jak wyglądają przygotowania do zabiegu?

U pacjentek przed przeszczepem przeprowadza się zabieg zapłodnienia in vitro, a powstałe zarodki zostają zamrożone. Zostaną one wykorzystane, jeśli w ciągu roku od operacji okaże się, że przeszczepiona macica jest w stanie donosić dziecko. W związku z tym pacjentka powinna mieć sprawnie funkcjonujące jajniki, które wytwarzają komórki jajowe.

Warto wiedzieć, że całym procesie biorą udział nie tylko chirurg i ginekolog, lecz także immunolog, osoba zajmująca się medycyną molekularną i wielu innych specjalistów (w Szwecji, gdzie prowadzone są najbardziej zaawansowane badania w tym zakresie, grupa badawcza składa się z ponad 20 lekarzy różnych specjalności).

Co decyduje o pomyślności przeszczepu macicy?

Macica to narząd bardzo ukrwiony, który w czasie ciąży wielokrotnie się powiększa. W związku z tym zwiększa się także ruch krwi. Po 2000 roku, kiedy przeszczep macicy okazał się porażką z powodu skrzepu w naczyniu krwionośnym zasilającym organ, specjaliści doszli do wniosku, że utrzymanie odpowiedniego krążenia jest kluczowe dla tej techniki i w większym stopniu odpowiada za pomyślność zabiegu.

Jakie szanse na zajście w ciążę i urodzenie zdrowego dziecka mają kobiety po przeszczepie macicy?

Kobiety z przeszczepioną macicą mają duże szanse na urodzenie dziecka, pod warunkiem, że macica jest odpowiednio ukrwiona. Jednak największy problem stanowi zajście w ciążę w sposób naturalny. Według lekarzy bardziej wskazane jest pobranie komórki jajowej, zapłodnienie jej pozaustrojowo i dopiero wtedy wprowadzenie do macicy.

Jeśli pacjentce z przeszczepioną macicą uda się donosić ciążę, poród odbywa się za pomocą cesarskiego cięcia. Po narodzinach dziecka macica zostaje usunięta, by uniknąć ryzyka odrzucenia przeszczepu.

O pełnym sukcesie lekarze mogą mówić w chwili, w której pacjentki po przeszczepie urodzą zdrowe dziecko.

Czy przeszczepioną macicę zawsze trzeba usunąć?

Niektórzy specjaliści twierdzą, że jeżeli po urodzeniu zdrowego dziecka w przeszczepionej macicy nie będą się rozwijać zmiany patologiczne, nie ma potrzeby pozbawiać kobiety tego narządu. Jednocześnie podkreślają, że obserwacje są zbyt krótkie, żeby stwierdzić, czy przeszczepiona macica po jakimś czasie przestaje funkcjonować.

Przeszczep macicy - powikłania po zabiegu

Przeszczep jest niebezpieczny, zarówno dla matki, jak i rozwijającego się w przeszczepionej macicy dziecka. Pacjentka może poronić, ale możliwe są także inne powikłania. Jak podkreślają lekarze, po przeszczepie stosowane jest leczenie immunosupresyjne, które może niekorzystnie wypływać na płód. Nie jest jasne, czy leki przeciwko odrzutom, które przyjmuje kobieta, nie wywołają skutków ubocznych.

Czy w Polsce możliwy jest przeszczep macicy?

W Polsce tego typu zabiegi nie są jeszcze przeprowadzane. Lekarze nie mają doświadczenia w tym zakresie, nie są też ustalone standardy technologiczne i formalno-prawne (m.in. od kogo może być ten narząd pobierany do przeszczepu: od osób zmarłych czy tylko spokrewnionych?). Z tego powodu w Polsce zabieg jest traktowany jako rozwojowe badanie eksperymentalne.

Obecnie badania nad przeszczepem macicy są prowadzone przez Brytyjczyków. Naukowcom udało się już usprawnić pracę naczyń krwionośnych i pozwolić na swobodny przepływ krwi u królików. Kolejny etap ich badań to zapłodnienie in vitro u królików i obserwacja przepływu krwi.

Monika Majewska