Przepuklina: podstawowe informacje

Przepuklina bywa często lekceważona i nazywana defektem kosmetycznym, z którym da się żyć. Lepiej w to nie wierz. W każdej chwili może dojść do uwięźnięcia przepukliny, a wtedy tylko szybka interwencja chirurgiczna uratuje ci życie. Przedstawiamy podstawowe informacje o przepuklinie.

Spis treści

1. Ryzyko wystąpienia przepukliny
2. Przepuklina - jelito uwięzione
3. Atak przepukliny
4. Leczenie przepukliny
5. Rodzaje przepukliny
6. Przepuklina pachwinowa - podstawowe informacje [wideo]

Przepuklina to dość częsty problem. Wnętrzności są ułożone w określonym porządku i przytrzymywane powłokami brzusznymi, żeby nie mogły się przemieszczać. W jamie brzusznej panuje stałe ciśnienie, które wzrasta nagle podczas kaszlu, śmiechu, oddawania moczu i stolca. Wówczas mięśnie brzucha pracują mocniej, tworząc tzw. tłocznię brzuszną. Jeżeli któraś z powłok (mięśnie, rozcięgna lub więzadła) jest słaba, zaczyna się rozwarstwiać i z czasem pęka. Wtedy powstaje przepuklina, czyli hernia. Na brzuchu lub w pachwinie pojawia się niewielkie uwypuklenie. Gdy zaczynamy spokojnie oddychać, znika. Z czasem pokazuje się coraz częściej i wreszcie pozostaje, tworząc pokaźne wybrzuszenie. W to miejsce, zwane workiem przepuklinowym, wciskają się skręcone pętle jelita cienkiego.

Ryzyko wystąpienia przepukliny

Niektóre osoby są bardziej od innych narażone na powstanie przepukliny. Przede wszystkim te z nadwagą i skłonności do objadania się. Ich tkanka łączna jest słaba, mało sprężysta. Z czasem się rozciąga, co można porównać do rozstępów na skórze. Gdy otyłość się zwiększa, mięśnie jeszcze bardziej słabną. Jelita przeciążone jedzeniem potrzebują coraz więcej miejsca. Rozpychają się. Ciśnienie, które powstaje w brzuchu po obżarstwie, sprawia, że powłoki brzuszne coraz bardziej się rozciągają i w końcu pękają. Przepuklina grozi także osobom cierpiącym na przewlekłe zaparcia. Ciśnienie powstające w brzuchu podczas próby wypróżnienia może być tak silne, że może uszkodzić jego powłoki. Warto zmienić dietę i stosować łagodne środki przeczyszczające, inaczej możemy mieć kłopoty. Podobnie się stanie, jeśli zaniedbamy choroby oskrzelowo-płucne. Długotrwały, męczący kaszel osłabia mięśnie brzucha. A one, przy jakimś drobnym defekcie, mogą nie wytrzymać obciążenia. Panowie, którzy mają problemy z oddawaniem moczu z powodu przerostu prostaty, powinni się zgłosić do urologa i jak najszybciej rozpocząć leczenie. Wysiłek, jaki muszą włożyć w opróżnienie pęcherza, prędzej czy później spowoduje utworzenie się przepukliny pachwinowej. Z jej powodu mogą cierpieć również kobiety w ciąży, śpiewacy operowi oraz osoby, które dźwigają ciężary bez pasa podtrzymującego mięśnie brzucha.

Przepuklina - jelito uwięzione

Niebezpieczeństwo po utworzeniu się przepukliny polega na tym, że w szczelinę powstałą w powłokach brzusznych wciska się coraz więcej jelit. Pod wpływem nagłego wysiłku, kichnięcia, kaszlu czy energicznego wstawania z fotela może się za nimi zacisnąć pierścień tkanek. To powadzi do niedrożności jelit. Tam, gdzie dotychczas było miękkie wybrzuszenie, pojawia się twardy i bolesny guz. Skóra w tym miejscu staje się mocno zaczerwieniona i bardzo ciepła. Po pewnym czasie odczuwa się wzdęcie, ostry ból brzucha, nudności, niekiedy wymioty. Nie można oddać gazów ani stolca. Tętno jest przyspieszone. Do jelita nie dopływa krew. Jeżeli pomoc nie nadejdzie w odpowiednim czasie, dojdzie do martwicy tkanek jelita. To stan zagrażający życiu. Dlatego przepukliny nie wolno lekceważyć.

Atak przepukliny

Połóż się na wznak. Pod miednicę podłóż niewielką poduszkę. Nogi zegnij lekko w kolanach i staraj się mimo bólu równo oddychać. Taka pozycja rozluźnia mięśnie brzucha, a tym samym pierścień przepuklinowy. Jelita może nawet powrócą na swoje miejsce, ale to może stwierdzić tylko lekarz. I nawet jeśli tak się stanie, trafisz do szpitala na obserwację. Musisz się liczyć z operacją.

Leczenie przepukliny

Najważniejsze jest wzmocnienie osłabionych powłok brzusznych. Podczas zabiegu dokonuje się czegoś w rodzaju cerowania tkanek - zbliża się do siebie mięśnie, rozcięgna i więzadła i zakłada na nie mocne szwy chirurgiczne. Gdy ubytki są spore, w powłoki brzuszne wszczepia się specjalne siatki, które chronią przed nawrotem dolegliwości.Już następnego dnia po operacji możemy wstać z łóżka. Jeśli nie ma komplikacji, zwykle po trzech dniach wychodzimy ze szpitala. Małą przepuklinę operuje się też w ramach tzw. chirurgii jednego dnia, co oznacza, że rano wykonuje się zabieg, a wieczorem pacjent wraca do domu. Operację można przeprowadzić również laparoskopowo, bez rozcinania skóry. Ta metoda ma swoich zwolenników i przeciwników. Pierwsi uważają, że chory szybciej zdrowieje, bo rana pooperacyjna jest niewielka. Przeciwnicy twierdzą natomiast, że laparoskop nie daje możliwości precyzyjnego umocowania siatki, przez co zdarzają się nawroty choroby. Po powrocie do domu musimy zapobiegać zaparciom, by się przepuklina nie odnowiła. Przez trzy miesiące unikajmy wysiłku fizycznego, szczególnie dźwigania. Przez kilka tygodni nie jedzmy potraw powodujących gazy lub zaparcia i nie pijmy gazowanych napojów. Koniecznie trzeba się pozbyć nadwagi i gimnastykować się, by wzmocnić mięśnie brzucha.

Rodzaje przepukliny

Najczęściej miewamy przepukliny pachwinowe, ale mogą się one pojawić także w zgięciu uda, w okolicach pępka oraz w pobliżu blizn pooperacyjnych (w pachwinie - 70 proc., w zgięciu uda - 12 proc., przy pępku - 11 proc.). Zawsze w miejscach o obniżonej wytrzymałości.

• Przepuklina pępkowa - u niemowląt, po odpadnięciu pępowiny, gdy nie zarośnie otwór leżący u podstawy pępka. Łatwo ją rozpoznać, bo wygląda jak guzek wielkości winogrona. Dziecko nie czuje bólu. Zwykle otwór przepuklinowy sam zarasta w pierwszych latach życia. Aby przyspieszyć ten proces, należy często układać dziecko na brzuszku, starać się, by jak najmniej płakało, a przepuklinę zalepiać specjalnym plastrem na receptę. Jeżeli czteroletnie dziecko nadal ma przepuklinę, wykonuje się nieskomplikowaną operację; po trzech dniach malec wraca do domu.
• Przepuklina pachwinowa - u chłopców, którzy intensywnie rosną. Wskutek pewnych wrodzonych niedoskonałości (np. niezarośnięcia kanału, przez który jądra zstępowały do moszny), szybkiego wzrostu i dużej aktywności fizycznej powłoki brzuszne się rozszerzają i jelita wsuwają się między nie. Niewielkie uwypuklenie powiększa się i stopniowo przesuwa w okolice moszny. Ten rodzaj przepukliny nie ustąpi, więc nie należy zwlekać z operacją.
• Przepuklina brzuszna (w okolicach pępka) i przepuklina udowa (na granicy podbrzusza) - występuje przede wszystkim u osób starszych, ale może się pojawić w każdym wieku. Gdy mięśnie brzucha wiotczeją, bywa następstwem przepracowania (np. dźwigania ciężarów) lub innego wysiłku. Każda przepuklina u starszych osób powinna być szybko operowana.

Przepuklina pachwinowa - podstawowe informacje [wideo]

miesięcznik "Zdrowie"

Anna Jarosz

Konsultacja: Jacek Kubiak