Dietetyk - kim jest dietetyk i jak wybrać dietetyka?

Dietetyk to specjalista, który zajmuje się wpływem żywności i żywienia na zdrowie człowieka. Dietetyk m.in. uczy zasad zdrowego odżywiania oraz opracowuje zalecenia żywieniowe dla osób zdrowych i z różnymi chorobami - także z nadwagą i otyłością. Jakie są typy dietetyków i czym się kierować przy wyborze dietetyka?

Spis treści

1. Gdzie pracuje dietetyk?
2. Szczególne typy dietetyków
3. Zanim wybierzesz dietetyka sprawdź jego wykształcenie
4. Jaki jest profesjonalny dietetyk?

Dietetyk jest specjalistą z obszaru ochrony zdrowia, którego domeną jest żywienie człowieka w zdrowiu i w chorobie. Dietetyk zajmuje się żywieniem osób indywidualnych i żywieniem zbiorowym, edukacją żywieniową społeczeństwa oraz promocją zdrowia. O dietetyku mówi się, że jest specjalistą interdyscyplinarnym, bo posiada wiedzę także z zakresu anatomii, biochemii, medycyny i psychologii. Do zadań dietetyka należy w szczególności:

• określanie wpływu składników pokarmowych na działanie organizmu człowieka
• badanie produktów żywnościowych – ich pochodzenia i składu
• ocena wpływu, który wywierają na siebie wzajemnie produkty żywnościowe i leki stosowane przy różnego rodzaju schorzeniach i stanach
• stosowanie zasad racjonalnego odżywiania się
• ustalanie planu żywienia dla osób indywidualnych i całych grup ludności
• planowanie żywienia dla osób w różnym wieku (od niemowląt po osoby starsze), zdrowych i chorych oraz w specjalnych stanach, np. w ciąży
• ustalenie jadłospisów, diet żywieniowych
• opracowywanie metod leczenia zaburzeń żywieniowych
• opracowywanie procesów obróbki termicznej produktów żywnościowych i przygotowywania potraw
• profilaktyka żywieniowa i leczenie żywieniowe człowieka
• nadzorowanie prawidłowego żywienia w placówkach żywienia zbiorowego

Gdzie pracuje dietetyk?

Ze wsparcia dietetyków korzystają nie tylko szpitale, przychodnie zdrowia, poradnie dietetyczne i poradnie specjalistyczne, ale także placówki opiekuńczo-wychowawcze różnego typu (np. żłobki, domy opieki społecznej, domy seniora), sanatoria, uzdrowiska, placówki edukacyjne – przedszkola i szkoły oraz stacje epidemiologiczno-sanitarne, hotele i gabinety spa, ośrodki sportowe, rekreacyjne i rehabilitacyjne, siłownie i kluby fitness jak również firmy oferujące catering dietetyczny oraz firmy produkujące żywność specjalnego przeznaczenia i suplementy diety. Dietetycy wspierają także instytucje naukowe i prowadzone przez nich projekty badawcze, organizacje pozarządowe i media.

Szczególne typy dietetyków

Dietetyk kliniczny zajmuje się żywieniem człowieka w chorobie. Ma wiedzę o tym czym i jak żywić pacjentów na różnych etapach choroby, aby nie dopuścić do jej rozwoju lub zapobiec stanom jej zaostrzenia, albo przyspieszyć leczenie, rekonwalescencję pacjentów. Dietetyk kliniczny, wykorzystując swoją wiedzę o relacjach między układem pokarmowym a innymi układami dobiera diety do określonych schorzeń i stanu ich zaawansowania u konkretnego chorego. Dietetyk kliniczny przeprowadza wywiady żywieniowe, ocenia stan odżywienia pacjenta i sposób jego żywienia, wykonuje pomiary antropometryczne i analizuje wyniki badań laboratoryjnych, które określają poziom składników odżywczych w organizmie. Dietetyk kliniczny przygotowuje także materiały edukacyjne dla osób chorych i ich opiekunów oraz uczy zasad prawidłowego odżywiania osoby zdrowe.

Dietetyk sportowy doradza osobom podejmującym aktywność ruchową rekreacyjnie, a także sportowcom amatorom i zawodowcom jak się prawidłowo odżywiać oraz jak łączyć trening z dietą i odpowiednią suplementacją. Dietetyk sportowy ma zatem wiedzę jak odżywianie wpływa na wysiłek fizyczny i jak dzięki obu tym czynnikom osiągnąć oczekiwanie rezultaty ćwiczeń.

Psychodietetyk to dość nowa specjalizacja dietetyczna. Związana jest z leczeniem niedowagi, a także nadwagi otyłości. Problemy emocjonalne i zaburzenia odżywiania są jednym z powodów powstawania nadwagi i rozwoju choroby otyłości. Psychodietetyk nie jest ani psychologiem, ani psychiatrą, choć posiada wiedzę psychologiczną. Zadaniem psychodietetyka jest odnalezienie żywieniowych i pozażywieniowych przyczyn z utrzymaniem prawidłowej masy ciała – powodów nieprawidłowego odżywiania, unikania jedzenia lub objadania się. Psychodietetyk pomaga określić dlaczego dochodzi do niepowodzeń w odchudzaniu lub przybieraniu na wadze, zaplanować nowe nawyki żywieniowe, edukuje , motywuje i wspiera chorego, aby osiągnął wyznaczony cel.

Zanim wybierzesz dietetyka sprawdź jego wykształcenie

Porady dietetyczne są łatwo dostępne, ale ich jakość bywa różna. Dzieje się tak dlatego, że zawód dietetyka nie jest w Polsce do końca uregulowany prawnie. Dyplom dietetyka można uzyskać nie tylko na uczelniach wyższych i w szkołach policealnych, ale także po kilkutygodniowych kursach. Różnica w kwalifikacjach między dietetykiem, który ukończył studia kierunkowe, a tym „po kursie” jest ogromna. Choćby w programie nauczania - studenci kierunków dietetycznych mają zajęcia pokrywające się z tymi realizowanymi na specjalizacjach medycznych, np. fizjologię, czy toksykologię. Oczywiście są wyjątki i można znaleźć dietetyków bez studiów wyższych, którzy nieustannie szkolą się i pomagają pacjentom przy naprawdę trudnych schorzeniach. Nie obawiaj się jednak zapytać dietetyka o jego wykształcenie – uczelnię, na której studiował i na której otrzymał dyplom, a także o szkolenia specjalizacyjne, które zaliczył. m.in. dotyczących leczenia dietetycznego w konkretnych schorzeniach, np. cukrzycy, insulinooporności, nowotworach. Dietetyk profesjonalista wciąż zdobywa nową wiedzę i umiejętności. Sprawdź też, czy wybrany dietetyk pracuje w placówce medycznej. Jeśli tak, to jego kwalifikacje na pewno zostały sprawdzone przez pracodawcę.

Jaki jest profesjonalny dietetyk?

1. Wizyta u niego nie trwa krócej niż 40-60 minut, a podczas pierwszej konsultacji przeprowadza szczegółowy wywiad z pacjentem.2. Przed ułożeniem jakiegokolwiek jadłospisu zleca wykonanie ogólnych badań diagnostycznych, aby sprawdzić stan zdrowia podopiecznego.3. Nie zaleca „diety ogólnej”, która pasuje do każdego, bo taka dieta nie istnieje, ale dobiera dietę indywidualnie dla każdej osoby biorąc pod uwagę m.in. jej wiek, płeć, schorzenia, przyjmowane leki, tryb życia, rodzaj pracy, preferencje żywieniowe, a także – co dla wielu chorych bardzo ważne – jej możliwości finansowe. 4. Systematycznie aktualizuje zaleconą dietę w oparciu o wyniki badań, aby nie doprowadzić do niedoborów witamin i minerałów. 5. Jeśli zajmuje się wsparciem w odchudzaniu (redukcji masy ciała) to:

• ma wiedzę na temat choroby otyłości i metod jej leczenia,
• nie obiecuje spektakularnych efektów w krótkim czasie i nie zachęca do tego podopiecznego,
• nie obwinia pacjenta za jego chorobę i nie wypomina mu, że sam „doprowadził się do takiego stanu”.

6. Nie sprzedaje chorym środków odchudzających. 7. Jeśli zajmuje się pacjentami bariatrycznymi – przed i po zabiegach chirurgicznego leczenia otyłości – współpracuje z chirurgiem bariatrą. 8. W jego gabinecie jest waga z analizatorem składu ciała (tkanki tłuszczowej i beztłuszczowej), która jest dokładniejsza niż waga standardowa.9. Dostosowuje się do każdego chorego. Jest opanowany, cierpliwy w wyjaśnieniach i szczery. Poświęca choremu tyle czasu ile potrzebuje.

O autorze

Magdalena Gajda

Specjalistka ds. choroby otyłości i dyskryminacji osób chorób na otyłość. Prezes Fundacji Osób Chorych na Otyłość OD-WAGA, Społeczny Rzecznik Praw Osób Chorych na Otyłość w Polsce oraz przedstawicielka Polski w Europejskiej Koalicji na Rzecz Osób Żyjących z Otyłością. Z zawodu – dziennikarka specjalizująca się w tematyce zdrowotnej, a także specjalistka PR, komunikacji społecznej, storytellingu i CSR. Prywatnie – od dzieciństwa chora na otyłość, po operacji bariatrycznej w 2010 r. Waga wyjściowa – 136 kg, waga obecna – 78 kg.

Magdalena Gajda