Ostra białaczka limfoblastyczna atakuje nie tylko dzieci. Sprawdź, kto jest szczególnie zagrożony

Ostra białaczka limfoblastyczna (ALL) to najczęstszy nowotwór złośliwy wśród dzieci. Stanowi jednak także poważne zagrożenie dla dorosłych, a rokowania dla nich są mniej korzystne. Objawy choroby łatwo przeoczyć lub zlekceważyć. Sprawdź, na co zwracać uwagę i jakie metody leczenia dają nadzieję na powrót do zdrowia.

Ostra białaczka limfoblastyczna (ALL) to rodzaj nowotworu, który atakuje krew i szpik kostny. Stanowi aż stanowi ok 80% białaczek dziecięcych i ok. 25% wszystkich nowotworów u dzieci, ale może rozwinąć się również u dorosłych.

ALL rozwija się w sytuacji, gdy szpik kostny produkuje zbyt dużo niedojrzałych komórek krwi – limfocytów. Te wadliwe komórki wypierają zdrowe, przez co organizm staje się słabszy i bardziej podatny na infekcje.

Przyczyny tej białaczki wciąż nie są do końca poznane. Wiadomo jednak, że kluczową rolę odgrywają zmiany (mutacje) w genach komórek krwi. Te zmiany sprawiają, że komórki zaczynają się niekontrolowanie dzielić i nie dojrzewają prawidłowo.

Ostra białaczka limfoblastyczna - te czynniki zwiększają ryzyko zachorowania

Chociaż ostatecznie przyczyny rozwoju ALL, wiadomo, że przyczyniają się do niego mutacje genów w limfocytach – komórkach odpowiedzialnych za odporność.

Te czynniki zwiększają ryzyko mutacji:

• narażenie na promieniowanie,
• kontakt z niektórymi substancjami chemicznymi, np. benzenem,
• infekcje wirusowe: zakażenie niektórymi wirusami, np. HTLV-1 lub EBV,
• niektóre choroby genetyczne, np. zespół Downa, zespół Klinefeltera, niedokrwistość Fanconiego, zespół Blooma, ataksja-teleangiektazja, nerwiakowłókniakowatość, zespół Li-Fraumeni.

Rodzaj zmian genetycznych w komórkach białaczkowych ma duży wpływ na to, jak choroba będzie przebiegać i jak skutecznie można ją leczyć.

Przykładowo, obecność tzw. chromosomu Philadelphia (Ph+) wiąże się z gorszym rokowaniem, ale istnieją leki, które celują w komórki z tą zmianą genetyczną. Dlatego tak ważne jest, aby podczas diagnozy ALL dokładnie zbadać geny komórek nowotworowych. Dzięki temu lekarze mogą dobrać leczenie, które będzie najbardziej skuteczne w danym przypadku.

Pamiętajmy jednak, że wiele osób, które zachorują na ALL, nie ma ani chorób genetycznych, ani nie było narażone na czynniki ryzyka.

Ostra białaczka limfoblastyczna i objawy - niektóre zaskakują

Sporo objawów ALL pasuje do wielu innych chorób. Zwłaszcza na początkowym etapie trudno zorientować się, że to coś poważnego.

Do częstszych sygnałów choroby należą:

• osłabienie i zmęczenie nawet po odpoczynku,
• bóle kości i stawów, często bardzo nasilone,
• bladość skóry typowa dla anemii,
• duszność po wysiłku,
• trudna do opanowania gorączka,
• częste infekcje,
• krwawienia z nosa, dziąseł,
• siniaki pojawiające się bez powodu,
• powiększone węzły chłonne, zwykle na szyi, pod pachami lub w pachwinach,
• utrata apetytu i wagi bez wyraźnej przyczyny,
• nocne poty.

Jeśli zauważysz u siebie lub u swojego dziecka te niepokojące objawy, skonsultuj się z lekarzem. Wczesne rozpoznanie ALL zwiększa szanse na skuteczne leczenie, a jeśli to nie białaczka, również warto ustalić przyczynę i pokonać objawy.

Produkty, które pomagają walczyć z anemią

Zobacz galerię 12 zdjęć

Rokowania w ostrej białaczce limfoblastycznej - wiek ma znaczenie

O rokowaniach w ALL decyduje wiele czynników, ale jednym z najważniejszych jest wiek pacjenta. Jak tłumaczył w serwisie hematoonkologia.pl prof. dr hab. n. med. Sebastian Giebel, kierownik Kliniki Transplantacji Szpiku i Onkohematologii Centrum Onkologii – Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie Oddział w Gliwicach, "rokowania w ostrej białaczce limfoblastycznej u dzieci są bardzo dobre", a wyleczalność sięga 90%. Niestety, u dorosłych efektywność leczenia jest niższa.

jak przypomniał prof. Giebel, "w przypadku młodych dorosłych, czyli pacjentów w przedziale wiekowym 18-55 lat, udaje się wyleczyć około 50 proc. chorych. Natomiast u chorych starszych efektywność leczenia nie jest dobra – wyleczalność u pacjentów powyżej 55. roku życia wynosi nie więcej niż 25-30 proc."

Z czego to wynika? W największym skrócie:

• Dzieci lepiej znoszą intensywne leczenie.
• Komórki nowotworowe u dzieci są bardziej podatne na leki.
• Ryzyko nawrotu choroby jest mniejsze.

Jak diagnozuje się białaczkę limfoblastyczną?

Początkowo wystarcza morfologia krwi. To ona pozwala ocenić liczbę i rodzaj komórek krwi oraz zaobserwować nieprawidłowości wymagające pogłębionej diagnostyki.

Jeśli lekarz podejrzewa ALL, zleci szereg badań, w tym szpiku kostnego. To najważniejsze badanie, które pozwala potwierdzić diagnozę.

Polega na pobraniu próbki szpiku kostnego i obejrzeniu jej pod mikroskopem.

Ważne są też badania genetyczne - pozwalają zidentyfikować zmiany w genach komórek nowotworowych, co jest istotne dla doboru odpowiedniego leczenia.

Ostra białaczka limfoblastyczna i nowoczesne metody leczenia

Leczenie ALL jest złożone i zwykle trwa kilka lat. Obejmuje kilka etapów, m.in.:

• chemioterapię: to podstawowa metoda leczenia ALL. Polega na podawaniu leków, które niszczą komórki nowotworowe,
• radioterapię: stosowana rzadziej, np. gdy białaczka zaatakowała mózg,
• przeszczepienie szpiku kostnego: polega na zastąpieniu chorych komórek szpiku kostnego zdrowymi komórkami od dawcy,
• terapie celowane: to nowoczesne leki, które działają bardziej precyzyjnie niż chemioterapia, atakując tylko komórki nowotworowe,
• immunoterapię: to innowacyjne metody leczenia, które pobudzają układ odpornościowy pacjenta do walki z rakiem. Przykładem jest terapia CAR-T, która polega na modyfikacji komórek odpornościowych pacjenta tak, aby atakowały komórki białaczkowe.

Dzięki postępowi medycyny i wprowadzeniu nowych metod leczenia, szanse na wyleczenie ALL stale rosną. Nawet w przypadkach, które jeszcze kilka lat temu były beznadziejne, dziś można osiągnąć remisję, czyli wycofanie się choroby.

Eliza Dolecka