Tilt test daje odpowiedzi na ważne pytania. Kto powinien wykonać i dlaczego?

Omdlenia? Zasłabnięcia? To nie są błahe objawy. Ustalenie ich przyczyny ma duże znaczenie dla wdrożenia prawidłowego leczenia. Do wykrycia powodów omdleń zaleca się test pochyleniowy, tzw. test tilt. Za jego pomocą można ustalić reakcję na pionizację. Kiedy należy przeprowadzić test pochyleniowy? Dla kogo jest polecany?

Spis treści

1. Co to jest test pochyleniowy
2. Kiedy warto wykonać test pochyleniowy?
3. 4 najczęstsze objawy stanu przedzawałowego. Co powinno zaalarmować?
4. Test pionizacji – na czym polega?
5. Jak przebiega test pionizacji
6. Jak przygotować się do testu pionizacji?
7. Ile trwa test pochyleniowy?
8. Co może oznaczać nieprawidłowy wynik testu pochyleniowego?
9. Przeciwwskazania do testu pochyleniowego

Co to jest test pochyleniowy

Test pochyleniowy, czyli tilt test, tzw. test pionizujący, to bezinwazyjne badanie. Stosuje się je w przypadku diagnostyki omdleń. W teście oceniana jest reakcja układu sercowo-naczyniowego na pionizację, czyli zmianę pozycji z poziomej na pionową.

Sprawdzana jest reakcja układu krwionośnego, np. rozmieszczenie krwi pod wpływem grawitacji. W teście pacjent jest umieszczony na specjalnym stole, umocowany za pomocą pasów, a jego parametry, jak i dobrostan pacjenta, podlegają stałej kontroli.

Kiedy warto wykonać test pochyleniowy?

Test pochyleniowy jest zalecany u osób, które doświadczają regularnie omdleń, zawrotów głowy, spadków ciśnienia, utraty przytomności, zasłabnięć i podobnych dolegliwości.

Diagnozuje się w ten sposób m.in. omdlenia wazowagalne, które powodowane są przez nagłe rozszerzenia naczyń krwionośnych przy jednoczesnym zwolnieniu akcji serca.

Ponadto można na podstawie tilt testu stwierdzić np. hipotonię ortostatyczną, polegającą na gwałtownym spadku ciśnienia po zmianie pozycji na stojącą. W teście wykrywane są nieprawidłowości związane z autonomicznym układem nerwowym.

Test pionizacji jest pomocny także w diagnozowaniu:

• omdleń niewyjaśnionego pochodzenia,
• hipotensji ortostatycznej (czyli spadku ciśnienia po zmianie pozycji ciała),
• dysautonomii, czyli zaburzeń w funkcjonowaniu autonomicznego układu nerwowego,
• zespołu tachykardii ortostatycznej,
• u osób z chorobami neurologicznymi
• przy podejrzeniu zaburzeń regulacji naczyniowej.

4 najczęstsze objawy stanu przedzawałowego. Co powinno zaalarmować?

Zobacz galerię 4 zdjęcia

Test pionizacji – na czym polega?

Test pionizacji, znany również jako test pionowy lub test ortostatyczny, to badanie diagnostyczne służące do oceny reakcji układu krążenia na zmianę pozycji ciała z poziomej na pionową. Innymi słowy – sprawdzamy, jak organizm radzi sobie, gdy przechodzimy z leżenia do stania. Na czym polega test?

Pacjent leży na plecach, najczęściej przez 5–10 minut, w celu ustabilizowania parametrów życiowych.Następnie pacjent wstaje lub jest ustawiany w pozycji pionowej (czasami przy użyciu specjalnego stołu – tzw. tilt table).W trakcie i po zmianie pozycji mierzone są parametry, takie jak:

• ciśnienie tętnicze,
• tętno,
• ewentualne objawy (np. zawroty głowy, omdlenie, nudności).

Jak przebiega test pionizacji

Test trwa zazwyczaj od kilkunastu minut do pół godziny, w zależności od wskazań i reakcji pacjenta.Test wykonywany jest na oddziale kardiologicznym lub neurologicznym – tam, gdzie dostępne są monitor EKG, ciśnieniomierze, czujniki saturacji.

Pacjent kładzie się wygodnie na specjalnym stole (tzw. tilt table) i przez kilka minut oddycha spokojnie, wyrównuje ciśnienie i rytm oddechu, personel monitoruje parametry spoczynkowe.

Stół powoli unosi się do kąta ok. 60 stopni, imitując pozycję stojącą. Faza ta trwa zwykle 20–45 minut. W tym czasie monitoruje się m.in. tętno, ciśnienie, saturację, reakcje autonomicznego układu nerwowego.

Jeśli podczas pionizacji nie dochodzi do omdlenia, podaje się nitroglicerynę podjęzykowo, aby przyspieszyć akcję serca, uwidocznić reakcję układu krążenia.

W niektórych ośrodkach zamiast nitrogliceryny stosuje się izoprenalinę – choć może ona powodować więcej wyników fałszywie dodatnich, zwłaszcza u młodych osób.

Następnie pacjent wraca do pozycji poziomej. Zalecany odpoczynek przez ok. 15 minut. Dopiero po unormowaniu wszystkich parametrów badanie uważa się za zakończone. Możliwe są krótkotrwałe objawy takie jak uczucie duszności, uderzenia gorąca, osłabienie. 

Jak przygotować się do testu pionizacji?

• Nie należy spożywać pokarmów przez co najmniej 4–6 godzin przed badaniem.
• Niektóre leki mogą wpłynąć na wynik testu. Warto wcześniej skonsultować z lekarzem, które z nich należy odstawić na dzień lub dwa przed badaniem,a które można przyjąć bez ryzyka zaburzenia wyników.
• Test może wywołać objawy podobne do tych, które pacjent zna z wcześniejszych epizodów (np. omdlenia, zawroty głowy). To normalna i oczekiwana reakcja – chodzi o to, by je zarejestrować i przeanalizować. Warto więc nastawić się spokojnie i pamiętać, że to wszystko ma służyć znalezieniu przyczyny problemu.

Ile trwa test pochyleniowy?

Test pochyleniowy (czyli test pionizacji, ang. tilt table test) trwa zazwyczaj od 30 do 60 minut, ale dokładny czas może się różnić w zależności od protokołu stosowanego w danym ośrodku i reakcji pacjenta.

• Faza leżenia (spoczynkowa): ok. 5–10 minut – stabilizacja parametrów.
• Faza pionizacji: 20–45 minut – obserwacja reakcji organizmu w pozycji pochylonej.
• Faza farmakologiczna (jeśli stosowana): dodatkowe 5–15 minut po podaniu nitrogliceryny lub izoprenaliny.
• Faza odpoczynku: ok. 15 minut – powrót do normy przed zakończeniem testu.

Zwykle po badaniu można spokojnie wrócić do domu jeszcze tego samego dnia. Tylko w wyjątkowych sytuacjach – gdy organizm zareaguje silniej – lekarz może zdecydować o krótkim pozostaniu na oddziale dla bezpieczeństwa.

Co może oznaczać nieprawidłowy wynik testu pochyleniowego?

• Nagły spadek ciśnienia po wstaniu może świadczyć o niedociśnieniu ortostatycznym.
• Nadmierny wzrost tętna jest typowy dla zespołu POTS.
• Objawy takie jak bladość, poty, zawroty głowy mogą wskazywać na zaburzenia autonomiczne. 

W wersji niefarmakologicznej test trwa do końca zaplanowanego czasu. Nie przerywa się go wcześniej, jeśli pacjent czuje się dobrze.

Dopiero obecność objawów typowych dla omdlenia wazodepresyjnego, kardiodepresyjnego lub mieszanego pozwala na wcześniejsze zakończenie badania.

W wersji farmakologicznej, gdy podawana jest nitrogliceryna, test kończy się, jeśli maksymalna dopuszczalna dawka leku nie prowokuje żadnych reakcji.

Przeciwwskazania do testu pochyleniowego

Mimo że test pochyleniowy uchodzi za bezpieczny, nie powinien być wykonywany w pewnych przypadkach. Pionizacja organizmu, nawet pod ścisłą kontrolą, może nieść ryzyko u osób z określonymi schorzeniami.

Przeciwwskazania obejmują:

• świeżo przebyty zawał serca,
• udar mózgu w ostatnich 3 miesiącach,
• zaawansowaną niewydolność krążenia,
• niestabilną dusznicę bolesną,
• niekontrolowane nadciśnienie tętnicze (ciśnienie powyżej 180/100 mmHg),
• znaczne zwężenia w tętnicach szyjnych,
• poważne problemy z odcinkiem szyjnym kręgosłupa, który musi pozostać stabilny przez cały czas trwania testu.

Katarzyna Głuszak