Witaminy B1 często brakuje seniorom. Odpowiada za dobry sen i spokojne serce. To trzeba o niej wiedzieć

To powszechny, chociaż bagatelizowany problem. Nawet 40 proc. seniorów, którzy trafiają do szpitala, i ok. 20 proc. tych, którym poziom witaminy B skontrolowano w warunkach ambulatoryjnych, ma niedobór witaminy B1. Może być skutkiem braku apetytu i niezbilansowanej diety, ale nie tylko.

Jest pierwsza w grupie witamin B, ale często ją pomijamy. Przez wielu niedobór witaminy B1 kojarzony jest głównie z chorobą beri-beri, wywołaną nadużywaniem alkoholu. Faktycznie, osoby z problemem alkoholowym często mają niedobór witaminy B1, czyli tiaminy. Nie jest to jednak jedyna grupa, która ma trudności z zaspokojeniem potrzeb organizmu w tę witaminę.

Niedobór tiaminy bywa też rozpoznawany u diabetyków, czyli osób z cukrzycą, otyłych, seniorów, wegan, pacjentów dializowanych czy z chorobami neurodegeneracyjnymi. A przede wszystkim u seniorów.

Witamina B1 - częste objawy niedoboru

Witamina B1 wspiera procesy metaboliczne zachodzące w naszym ciele. Uczestniczy choćby w przemianie glukozy, by mogła być wykorzystana do produkcji energii. To jej najważniejsza funkcja, bo bez tej energii nie możesz oddychać, poruszać się czy zrobić kupy. Witamina B1 umożliwia też systemowi nerwowemu przekazywanie bodźców odbieranych ze środowiska. Pomaga również łagodzić stres oksydacyjny.

Te zróżnicowane zadania sprawiają, że niedobór tiaminy objawia się na wiele sposobów i bywa mylony z innymi problemami. Często objawy związane z niedoborem witaminy B1 przypominają te typowe dla niedoboru innych witamin z grupy B.

Objawami niedoboru witaminy B1 są:

• kłopoty z pamięcią i koncentracją,
• ogólne zmęczenie,
• zaburzenia nastroju,
• depresja,
• bolesne skurcze mięśni oraz ich osłabienie,
• drętwienie i mrowienie w kończynach,
• obrzęki.

Witamina B1 - główne przyczyny niedoboru

Tiaminy brakuje przede wszystkim tym, którzy albo spożywają za mało produktów zawierających tę witaminę, albo nieprawidłowo ją wchłaniają. Problem pojawia się też wtedy, gdy rośnie zapotrzebowanie na tiaminę (np. w ciąży) lub za szybko "gubią ją" nerki.

Poważne stany niedoborowe rozpoznaje się przede wszystkim u pacjentów z chorobami przewlekłymi, jak cukrzyca i nowotwory. Problem nasila się z wiekiem.

Przyczyną niedoboru witaminy B1 może być dieta wegetariańska, wegańska, ale również dieta źle zbilansowana. Przykładowo: surowe ryby oraz skorupiaki, ale także herbata, kawa (również bezkofeinowa), są produktami zawierającymi tiaminazy rozkładające witaminę B1. Ich nadużywanie, przy równoczesnej zbyt małej podaży tiaminy, grozi niedoborem.

Jak skutecznie zapobiegać niedoborom witaminy B1

Najlepsze źródła tiaminy to produkty zbożowe (szczególnie pełnoziarniste), nasiona roślin strączkowych, orzechy, drożdże, wieprzowina i podroby. Witamina B1 jest również obecna w rybach, mleku, jogurtach i serach dojrzewających, ale w mniejszych ilościach.

Niełatwo odpowiedzieć na pytanie, jak zapobiegać niedoborom witaminy B1, gdyż te rzadko są skutkiem klasycznego niedożywienia, które można pokonać zjadając produkty obfitujące w tę witaminę.

Niejednokrotnie leczenie tego niedoboru wymaga nadzoru lekarza, usunięcia lub opanowania pierwotnego powodu problemów etc.

Przykładowo u osób otyłych podejrzewa się, że za niedoborem stoi zwykle wymagający leczenia zespół złego wchłaniania.

U pacjentów dializowanych dochodzi do gwałtownych spadków poziomu witaminy B1. Lekarze mają tego świadomość, kontrolują więc jej poziom regularnie i na bieżąco witaminę uzupełniają, na ile to możliwe.

Aż 40 proc. seniorów, którzy trafiają do szpitala i ok. 20 proc., którym poziom wit. B skontrolowano w warunkach ambulatoryjnych, ma niedobór wit. B1. Wiąże się on zazwyczaj z zażywaniem diuretyków, czyli preparatów moczopędnych, stosowanych choćby przy problemach z sercem.

Inne przyczyny to brak apetytu i niezbilansowana dieta, a także pogorszenie wchłaniania tiaminy w układzie pokarmowym wraz z wiekiem.

Znasz witaminy z grupy B?

Zobacz galerię 10 zdjęć

Niedobór witaminy  B1 a cukrzyca

Nie lada problem z tiaminą mają chorzy na cukrzycę. Z jednej strony ich zapotrzebowanie na witaminę B1 jest wysoki (w związku z jej funkcją przekształcania glukozy we krwi). Z drugiej: tracą jej sporo z moczem.

Niedobór tiaminy może prowadzić do najczęstszego powikłania cukrzycy, czyli do neuropatii cukrzycowej.

Udowodniono, że podawanie witaminy B1 diabetykom może znacząco opóźniać wystąpienie powikłań cukrzycy w postaci neuropatii wynikających z podwyższonego poziomu glukozy we krwi, gdyż wpływa ona normalizująco na metabolizm węglowodanów oraz lipidów.

Zasady leczenia i dawkowanie powinien ustalić lekarz prowadzący.

Witamina B1 a układ krążenia

Witamina B1 odgrywa istotną rolę w utrzymaniu prawidłowego funkcjonowania serca. Jest niezbędna do produkcji energii potrzebnej do pracy mięśnia sercowego. Niedobór witaminy B1 może prowadzić do osłabienia mięśnia sercowego i wpływać na jego skuteczność w pompowaniu krwi.

W szczególnie trudnej sytuacji są pacjenci, którzy już mają problemy kardiologiczne i przyjmują w związku z tym diuretyki dodatkowo utrudniające zaspokojenie zapotrzebowania organizmu na witaminę B1. W ich przypadku uniknięciu błędnego koła zapobiega leczenie przeciw niedoborom ustalane z lekarzem.

Rola witaminy B1 w układzie nerwowym

Witamina B1 jest wyjątkowo ważna dla seniorów także dlatego, że wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.

Pomaga w produkcji energii dla komórek nerwowych, uczestniczy w syntezie neuroprzekaźników, a także wspiera ochronę komórek nerwowych przed uszkodzeniami.

Niedobór witaminy B1 może prowadzić do poważnych zaburzeń neurologicznych, takich jak:

• zaburzenia równowagi i koordynacji,
• problemy z pamięcią i koncentracją,
• zmęczenie i osłabienie,
• depresja i zaburzenia emocjonalne,
• mrowienie i drętwienie kończyn.

Wiele z tych nieprawidłowości tłumaczone jest niejednokrotnie zaburzeniami demencyjnymi lub po prostu starością, a tymczasem nad sytuacją można zapanować dbając o prawidłowy poziom wit. B1, ale także innych niezbędnych substancji.

Eliza Dolecka