ANEMIA - przyczyny niedokrwistości

Odczuwasz ciągłe zmęczenie, senność i najchętniej spędzałabyś czas na kanapie otulona pledem? Może to skutek tego, że zarywasz noce i zbyt dużo pracujesz. Ale może przyczyną fatalnego samopoczucia jest anemia. Poznaj najczęstsze przyczyny niedokrwistości.

Spis treści

1. Najczęstszy powód anemii – za mało żelaza
2. Anemia - niedokrwistość złośliwa: gdy brak witaminy B12
3. Anemia – fawizm (choroba fasolowa)
4. Rzadkie przypadki anemii sierpowatej

Anemia nazywana jest niedokrwistością i to określenie najlepiej oddaje jej istotę: zbyt mało hemoglobiny, czerwonych krwinek (erytrocytów) oraz niska wartość tzw. wskaźnika hematokrytowego krwi. Jakie są tego przyczyny?

Najczęstszy powód anemii – za mało żelaza

Tego pierwiastka może brakować, gdy jest nieprawidłowo wchłaniany (np. po wycięciu żołądka lub części jelit, przy przepuklinie rozworu przełykowego przepony), w okresie wzmożonego zapotrzebowania (np. ciąża i poród, szybki wzrost). Zdarza się też, że za mało żelaza dociera do organizmu (dieta uboga w żelazo, brak apetytu). Niedobór żelaza występuje również, gdy traci się sporo krwi (mięśniaki macicy, obfite miesiączki, wrzody żołądka i dwunastnicy, żylaki przełyku, nowotwory przewodu pokarmowego, krwawienia z nosa, płuc czy nerek).

Jeśli przez dłuższy czas brakuje nam żelaza, zaczynają się kłopoty ze zdrowiem. Skarżymy się – zwłaszcza starsze osoby – na kołatanie serca, łatwe męczenie się, zadyszkę, powysiłkowe, a nawet spoczynkowe bóle serca. Mogą nam dokuczać bóle głowy, szumy w uszach, mroczki przed oczami, nudności, brak apetytu, biegunki, palenie w przełyku i trudności w połykaniu. Widoczne jest wygładzenie języka, skóra jest blada, pękają kąciki ust, a paznokcie i włosy stają się łamliwe.

Zobacz, jakie produkty warto jeść przy anemii:

Zobacz galerię 12 zdjęć

Żelazo jest słabo wchłaniane z przewodu pokarmowego, dlatego dieta większości ludzi nie pokrywa w całości zapotrzebowania na ten pierwiastek. Dodatkowa utrata żelaza związana z miesiączką wynosi średnio 0,5 mg na dobę, z ciążą 0,5–0,8 mg na dobę, a z karmieniem piersią – 0,4 mg na dobę. Dlatego niedokrwistość z niedoboru żelaza jest częściej spotykana u kobiet (u mężczyzn prawie wyłącznie w przypadkach utajonego krwawienia, zwykle spowodowanego wrzodami nadżerkami w obrębie przewodu pokarmowego).

Prawidłowe stężenie żelaza w surowicy krwi wynosi 80–130 μg%, a dzienne zapotrzebowanie to 12 mg.

Prawidłowe stężenie żelaza w surowicy krwi wynosi 80–130 μg%, a dzienne zapotrzebowanie to 12 mg (w ciąży 15 mg, w okresie karmienia piersią 18 mg, u osób powyżej 65. roku życia 10 mg). By uzyskać te 12 mg, należy każdego dnia spożyć 120 mg tego pierwiastka.Niedokrwistość z niedoboru żelaza leczy się, uzupełniając jego zapasy (tabletki, zastrzyki domięśniowe lub dożylne) i stosując odpowiednią dietę. Dobrym źródłem żelaza są mięso, ryby, żółtka jaj (gotowane), zielone warzywa liściaste, ziemniaki, marchew, kalafior, ziarna zbóż, świeże owoce (zwłaszcza śliwki, morele, brzoskwinie, maliny i truskawki) oraz suszone owoce. Warto pamiętać, że żelazo zawarte w warzywach liściastych i ziarnach zbóż jest gorzej wykorzystywane przez organizm niż to pochodzące z produktów zwierzęcych.

Anemia - niedokrwistość złośliwa: gdy brak witaminy B₁₂

Tak nazywana jest niedokrwistość związana z obecnością dużych, niepełnowartościowych erytrocytów (megaloblastów). Spowodowana jest ona niedoborem witaminy B₁₂. Przyczyn tego stanu jest kilka – od niewłaściwej diety oraz braku w żołądku tzw. czynnika Castle’a po nadczynność tarczycy, inwazję pasożytów i choroby nowotworowe. Niedokrwistość złośliwa rozwija się powoli. Na początku brakuje apetytu, pojawiają się przemijające zaparcia i biegunki, a także trudne do umiejscowienia bóle w jamie brzusznej. Później dochodzi palenie i wygładzenie języka, chudnięcie. Rzadziej niedokrwistości towarzyszy gorączka oraz powiększenie wątroby i śledziony. Największym problemem są jednak powikłania neurologiczne (szczególnie po 60. roku życia). Najpierw traci się poczucie położenia w nogach i rękach. Podczas badania (uderzania w zgięte kolano) okazuje się, że słabną odruchy ze ścięgien. Gdy choroba jest zaawansowana, dochodzi do zaburzeń chodzenia, czucia temperatury, widzenia kolorów (żółty i niebieski), majaczenia. Rozpoznanie choroby początkowo bywa trudne (zaburzenia neurologiczne mogą wyprzedzać zmiany w obrazie krwi), ale po zdiagnozowaniu i podawaniu witaminy B₁₂ (najczęściej w mniejszych dawkach do końca życia) szybko poprawia się stan chorego.

Anemia – fawizm (choroba fasolowa)

Zwana jest też fawizmem. To dziedziczna choroba (mutacja w chromosomie X) związana z zaburzeniami metabolizmu krwinek czerwonych (niedoborem pewnego enzymu). Groźna niedokrwistość pojawia się po spożyciu surowego bobu lub zetknięciu z jego pyłkiem. Rozpad krwinek czerwonych mogą też spowodować leki (salicylany, sulfonamidy, fenacetyna), ale także naftalen, kwasica cukrzycowa i infekcje wirusowe oraz bakteryjne.Pierwszy przypadek fawizmu opisano w 1843 roku; został on zignorowany, bo wedle ówczesnej wiedzy choroba ta była niemożliwa (kłóciła się z założeniem o niezmienności biologicznej gatunków – wszyscy ludzie reagują jednakowo na te same bodźce). Fawizm zaliczono do chorób dopiero w XX wieku. Być może pierwszym odkrywcą fawizmu był Pitagoras. Jeden z jego zakazów skierowanych do uczniów brzmiał: „Trzymajcie ręce z daleka od bobu”. Jedynym sposobem leczenia są transfuzje. Z pewnością chorzy muszą unikać leków i substancji powodujących rozpad erytrocytów.

Rzadkie przypadki anemii sierpowatej

Występuje prawie wyłącznie u osób rasy czarnej. Jej nazwa wywodzi się stąd, że czerwone krwinki, które normalnie są okrągłe, mają kształt sierpowaty. Powodem choroby jest genetyczna (dziedziczna) wada syntezy hemoglobiny. Najbardziej typowym objawem są bóle kości długich (piszczelowych), rąk i stóp. Mogą występować też bóle stawów z gorączką, owrzodzenia wokół kostek, silne bóle brzucha z wymiotami. Zatkanie drobnych naczyń krwionośnych spowodowane rozpadającymi się niepełnowartościowymi erytrocytami bywa przyczyną porażenia połowiczego nerwów czaszkowych czy zakażeń i niewydolności płuc. W okresie tzw. kryzy (masowy rozpad erytrocytów) stosuje się wymienne transfuzje krwi. Pewną nadzieję dają chorym przeszczepy szpiku i – coraz częściej stosowana – terapia genowa.

Źródło: youtube.com/Najprościej Mówiąc

miesięcznik "Zdrowie"