Wole guzkowe (guzowate) tarczycy – przyczyny, objawy i leczenie

Wole guzkowe tarczycy to stan, w którym tarczyca jest nie tylko powiększona, lecz także znajdują się w niej guzki. Guzki te mogą wytwarzać dużą ilość hormonów tarczycy (wole guzkowe toksyczne), co skutkuje ich nadmiarem w organizmie. Jednak u niektórych osób guzki nie zaburzają pracy gruczołu tarczycowego (wole guzkowe obojętne, nietoksyczne). Jakie są przyczyny i objawy wola guzkowego? Jak przebiega leczenie?

Spis treści

1. Wole guzkowe (guzowate) tarczycy - przyczyny
2. Wole guzkowe (guzowate) tarczycy - objawy
3. Wole guzkowe (guzowate) tarczycy - diagnoza
4. Wole guzkowe (guzowate) tarczycy - leczenie

Wole guzkowe (guzowate) tarczycy to stan, w którym w strukturze tarczycy można wyczuć obecność jednego lub kilku guzków.

Wyróżnia się dwa rodzaje wola guzkowatego:

• wole guzkowate toksyczne – guzki miejscowo wydzielają hormony tarczycy, w wyniku czego dochodzi do ich nadmiaru w organizmie;
• wole guzkowate nietoksyczne (obojętne) – guzki nie wydzielają hormonów tarczycy, dlatego nie dochodzi do wzrostu ich poziomu w organizmie (ich stężenie jest w normie);

Poza rozwojem guzków dochodzi do powiększenia tarczycy, choć wole guzkowe nietoksyczne rozpoznawane jest także wtedy, gdy nie dochodzi do powiększenia objętości całego gruczołu, ale w jego strukturze jest wyczuwalny guzek (lub guzki).

Wole guzkowe (guzowate) tarczycy - przyczyny

Najczęstszą przyczyną zarówno wola guzkowego toksycznego, jak i obojętnego, jest niedobór jodu. W przypadku tego ostatniego znaczenie mają także predyspozycje genetyczne, oddziaływanie substancji wolotwórczych, które zaburzają wchłanianie jodu (np. warzywa kapustne, orzeszki ziemne), palenie tytoniu, promieniowanie jonizujące, zapalenia tarczycy, choroby autoimmunologiczne.

Wole guzkowe (guzowate) tarczycy - objawy

W obu przypadkach pojawiają się objawy powiększenia gruczołu tarczycowego, takie jak uczucie ucisku w obrębie szyi, a niekiedy trudności w oddychaniu i połykaniu pokarmów czy duszność spowodowana uciskiem na tchawicę. Charakterystyczny jest również objaw "za ciasnego kołnierzyka koszuli", który występuje u mężczyzn w wolem tarczycowym. Może pojawić się także chrypa, spowodowana porażeniem nerwu krtaniowego wstecznego i niedowładem struny głosowej. Jednak tego typu objawy pojawiają się najczęściej w przypadku wola guzkowego toksycznego. Wole guzkowe nietoksyczne (obojętne) w wielu przypadkach pozostaje bezobjawowe.

Ponadto wyczuwalne są guzki w obrębie powiększonej tarczycy, choć w przypadku postaci toksycznej guzki tarczycy mogą być niewyczuwalne.

W przypadku wola guzkowego toksycznego, obok powiększonej tarczycy i wyczuwalnych guzków, dodatkowo pojawiają się objawy nadczynności tarczycy, m.in. nadwrażliwość na ciepło i nadmierna potliwość, drażliwość, nerwowość, kołatanie serca, spadek masy ciała. Jest to związane z nadmiernym wydzielaniem hormonów tarczycy przez guzki.

Wole guzkowe (guzowate) tarczycy - diagnoza

Diagnozę stawia się na podstawie badania:

• fizykalnego (palpacyjnego), czyli dotykania gruczołu tarczycy
• USG tarczycy (a niekiedy także scyntygrafii tarczycy)
• krwi – wykonuje się profil tarczycowy (mierzy się m.in. poziom TSH, fT3 i fT4)

W niektórych przypadkach konieczna może być biopsja tarczycy.

WARTO WIEDZIEĆ >> Biopsja tarczycy. Kiedy trzeba zrobić biopsję tarczycy?

Wole guzkowe (guzowate) tarczycy - leczenie

• wole guzkowe nietoksyczne

Można obserwować pacjenta, jednak zwykle wykonuje się operację, która jest podstawową i najskuteczniejszą metodą leczenia wola guzkowego obojętnego. Małe znaczenie odgrywa leczenie jodem radioaktywnym (rzadko stosowane). Tylko nielicznym chorym podaje się leki (głównie lewotyroksynę).

SPRAWDŹ >> Operacja tarczycy. Kiedy konieczne jest zoperowanie gruczołu tarczycy?

• wole guzkowe toksyczne

Pacjentowi podaje się leki przeciwtarczycowe w wysokich dawkach, by opanować objawy nadczynności tarczycy. Jednak jest to tylko leczenie objawowe, w związku z tym podejmuje się decyzję o leczeniu jodem radioaktywnym lub o operacji.

Jod promieniotwórczy stosowany jest głównie u pacjentów, u których operacja jest niemożliwa lub gdy wole jest małe, a guzki nie wykazują cech złośliwości.

Operacja jest konieczna wtedy, gdy guzki tarczycy mają cechy złośliwości oraz wtedy, gdy wole jest duże.

Monika Majewska