Niedrożność dróg żółciowych - objawy, zastój żółci, leczenie

Niedrożność dróg żółciowych skutkuje osłabieniem lub całkowitym zahamowaniem transportu żółci do przewodu pokarmowego. Może mieć ona różne przyczyny. Jak wygląda diagnozowanie niedrożności dróg żółciowych? Jak leczyć niedrożność dróg żółciowych?

Spis treści

1. Niedrożność dróg żółciowych - przyczyny
2. Niedrożność dróg żółciowych - objawy
3. Niedrożność dróg żółciowych - diagnostyka
4. Niedrożność dróg żółciowych - leczenie

Drogi żółciowe są odpowiedzialne za przepływ żółci z wątroby do dwunastnicy. Drogi żółciowe można podzielić na wewnątrzwątrobowe oraz zewnątrzwątrobowe. W skład dróg wewnątrzwątrobowych wchodzą kanaliki żółciowe, przewodziki międzyzrazikowe, przewodziki żółciowe, przewód wątrobowy prawy i lewy.

Drogi żółciowe zewnątrzwątrobowe to przewód wątrobowy wspólny, pęcherzyk żółciowy, przewód pęcherzykowy, przewód żółciowy wspólny. Żółć jest wytwarzana w wątrobie i bierze udział w trawieniu i wchłanianiu tłuszczów. Niedrożność dróg żółciowych skutkuje osłabieniem lub całkowitym zahamowaniem transportu żółci do przewodu pokarmowego.

Niedrożność dróg żółciowych - przyczyny

Przyczyn niedrożności dróg żółciowych jest wiele. Wiążą się one zarówno z zaburzeniami w drogach żółciowych jaki i w wątrobie. Do przyczyn niedrożności dróg żółciowych zaliczamy najczęściej:

• kamica zółciowa- obecność złogów w żółci w obrębie pęcherzyka żółciowego (kamica przewodowa) lub w drogach żółciowych wewnatrzwątrobowych i wewnątrzwątrobowych (kamica przewodowa);
• rak pęcherzyka żółciowego - do czynników ryzyka tego nowotworu należy wieloletnia kamica żółciowa;
• rak dróg żółciowych - dzieli się na raka dróg wewnątrzwątrobowych oraz raka dróg zewnątrzwątrobowych i wywodzi się z nabłonka wyściełającej te drogi błony śluzowej;
• rak brodawki Vatera - powstaje on w miejscu złączenia dróg żółciowych z dwunastnicą;
• rak trzustki - bardzo złośliwy nowotwór, powiększający swoje rozmiary w szybkim tempie;
• guzy wątroby - guzy powstające w wątrobie mogą uciskać na drogi żółciowe powodując zamykanie ich światła;
• marskość wątroby - włóknienie miąższu wątroby i powstawanie guzków regeneracyjnych może powodować zaciskanie światła dróg żółciowych;
• ostre zapalenie dróg żółciowych - powstaje w wyniku zakażenia w następstwie utrudnionego przepływu żółci;
• pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych - przewlekła choroba wątroby w przebiegu której dochodzi do uszkadzania dróg żółciowych;
• uszkodzenia dróg żółciowych w wyniku urazu oraz uszkodzenia pooperacyjne;
• inne rzadziej spotykane choroby: eozynofilowi zapalenie dróg żółciowych, zespół zanikających dróg żółciowych, zespół Alagille’a.

Niedrożność dróg żółciowych - objawy

Dominującym objawem zahamowania odpływu żółci jest żółtaczka, czyli żółte zabarwienie skóry, błon śluzowych oraz twardówek wywołane odkładaniem się w tkankach bilirubiny. W jej przebiegu dochodzi także do nadmiernego świądu skóry, odbarwienia stolców oraz oddawania ciemnego moczu. Innymi objawami, które mogą wystąpić wskutek niedrożności dróg żółciowych są:

• przewlekłe zmęczenie;
• ból w okolicy prawego podżebrza;
• nudności oraz wymioty;
• utrata masy ciała.

Niedrożność dróg żółciowych - diagnostyka

Niedrożność dróg żółciowych jest diagnozowana na podstawie badań. Podstawowym badaniem jest badanie laboratoryjne krwi,  które wykazuje podwyższony poziom bilirubiny, może być w nim także widoczny wzrost aktywności enzymów, takich jak fosfataza zasadowa (ALP), gamma-glutamylotransferaza (GGT), amylotransferaza alaninowa (ALT).

Również badanie moczu jest w stanie stwierdzić obecność bilirubiny w organizmie. Inne badania diagnozujące niedrożność dróg żółciowych to USG jamy brzusznej -  ukazuje ono obraz wątroby i przewodów żółciowych. Może uwidocznić złogi w obrębie przewodów żółciowych, częściej jednak obrazuje tylko ich szerokość. Poszerzenie przewodów żółciowych wskazuje na przyczynę znajdującą się poza wątrobą, natomiast gdy przewody nie są poszerzone, należy doszukiwać się schorzeń w wątrobie.

Do diagnozowania niedrożności dróg żółciowych wykorzystuje się także tomografię komputerową, która pozwala na dokładniejsze badanie. Tomografia przydatna jest w wykrywaniu powikłań.

Pozostałe badania wykorzystywane do diagnostyki to:

• cholangiopankreatografia rezonansu magnetycznego (MRCP) - pozwala na dokładniejsze badanie dróg żółciowych i rozpoznanie charakterystycznych zmian w ich obrębie;
• endoskopowa pankreatografia wsteczna (ECPW) - jest badaniem inwazyjnym, z którego korzysta się, jeśli MRCP jest niewystarczające do postawienia diagnozy. Umożliwia pobranie materiału do badania cytologicznego, jest także wykorzystywana w leczeniu;
• biopsja wątroby - wykonywana gdy inne rozpoznania nie są całkowicie pewne.

Niedrożność dróg żółciowych - leczenie

Leczenie wykorzystywane w niedrożności dróg żółciowych jest zależne od przyczyny tego stanu.

W przypadku kamicy żółciowej stosowana jest cholecystektomia laparoskopowa bądź cholecystektomia metodą otwartą. Możliwa jest również terapia farmakologiczna, polegająca na podawaniu preparatów kwasu ursodeoksycholowego.

Kamica przewodowa leczona jest przy użyciu ECPW ze sfikterotomią, podczas której złogi usuwa się do dwunastnicy za pomocą balonu. Przydatna okazuje się również litotrypsja pozaustrojowa za pomocą fali uderzeniowej oraz cholecystektomia.

Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego wymaga ścisłej diety ograniczającej przyjmowanie tłustych pokarmów. Podawane są antybiotyki oraz może wystąpić konieczność przeprowadzenia cholecystektomii.

W ostrym zapaleniu dróg żółciowych również wprowadzana jest ścisła dieta i antybiotyk. Złogi są usuwane za pomocą ECPW ze sfinkterotomią, lub drenażu podskórnego pod kontrolą tomografii komputerowej lub USG.

Pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych leczone jest farmakologicznie preparatami kwasu ursodeoksycholowego lub endoskopowo poprzez poszerzanie balonem lub protezowanie dróg żółciowych.

Leczenie w przypadku nowotworów jest różne, może wymagać wycięcia narządu oraz chemioterapii i radioterapii.