Wirus Nipah - objawy zakażenia, leczenie, zapobieganie

Wirus Nipah (NiV) może dać początek kolejnej pandemii - ostrzegają naukowcy. Z dotychczasowych ustaleń wynika, że jest on nawet 75 proc. bardziej śmiertelny niż koronawirus SARS-CoV-2. Co wiadomo o wirusie Nipah? Jakie są objawy zakażenia wirusem Nipah, w jaki sposób wygląda diagnoza i leczenie? Czy można zapobiec zakażeniu wirusem Nipah?

Wirus Nipah (NiV) nie jest nowym wirusem - odkryto go w 1999 roku po epidemii, jaka wybuchła w Malezji i Singapurze. Choroba, przenosząca się ze świń na ludzi spowodowała tam ponad 100 zgonów, a władze uśpiły wówczas ponad milion świń, by pomóc powstrzymać falę zakażeń.

Jak informuje CDC i WHO, od tamtego czasu w Malezji i w Singapurze nie zanotowano już ponownych ognisk epidemii. Co roku jednak obserwuje się je w części państw azjatyckich, głównie w gęsto zaludnionych Indiach i w Bangladeszu.

Niepokój badaczy budzi zarówno bardzo wysoka śmiertelność (od 40 do nawet 75 proc. przypadków zakażenia kończy się zgonem, co udokumentowano w epidemiach, jakie miały miejsce w latach 1999-2018) jak i fakt, że wirus przenosi się z człowieka na człowieka.

A to rodzi uzasadnione obawy o możliwość wywołania kolejnej globalnej pandemii. Światowa Organizacja Zdrowia uznała wirus Nipah za chorobę priorytetową w planie badań i rozwoju WHO.

Spis treści

1. Wirus Nipah - charakterystyka
2. Jak wirus Nipah przenosi się na ludzi?
3. Wirus Nipah - objawy zakażenia
4. Wirus Nipah - diagnoza
5. Wirus Nipah - leczenie
6. Jak zapobiec zakażeniu wirusem Nipah?

Wirus Nipah - charakterystyka

Wirus Nipah (NiV) należy do rodziny Paramyxoviridae i rodzaju Henipavirus. To wirus odzwierzęcy - początkowo rozprzestrzeniał się między zwierzętami, z których przeszedł na ludzi. Zwierzęcym "rezerwuarem" wirusa Nipah są nietoperze owocowe z rodzaju Pteropus (rudawka wielka), określane niekiedy jako "latające lisy" lub "latające psy".  Rozpiętość ich skrzydeł to nawet 170 cm, długość ciała zaś osiąga nawet 32 cm.

Nietoperze mogą przenosić wirusa na inne zwierzęta, np. na świnie, lub też bezpośrednio na ludzi.

Jak wirus Nipah przenosi się na ludzi?

Ludzie mogą zarazić się wirusem Nipah na kilka sposobów:

• poprzez bezpośredni kontakt z zakażonym zwierzęciem, jego śliną, krwią lub moczem.
• poprzez skażoną żywność (np. owoce zanieczyszczone moczem lub śliną zakażonych nietoperzy)
• poprzez bliski kontakt z osobą zakażoną wirusem Nipah lub jej płynami ustrojowymi - moczem, krwią, wydzieliną z nosa. Do przenoszenia się wirusa Nipah bezpośrednio z człowieka na człowieka najczęściej dochodzi w rodzinach chorych oraz w placówkach opieki zdrowotnej.
• przypadki infekcji odnotowano również u osób wspinających się na drzewa, na których gnieżdżą się nietoperze.

Wirus Nipah - objawy zakażenia

Objawy zakażenia pojawiają się zwykle w ciągu od 4 do 14 dni po kontakcie z wirusem, chociaż w badaniach zgłaszano przypadki dłuższej inkubacji wirusa, wynoszącej nawet 45 dni. Początkowo zazwyczaj są łagodne i przypominają zwykłą infekcję. Następnie mogą ulec zaostrzeniu. W przebiegu zakażenia może dojść do obrzęku mózgu, dezorientacji, a nawet śpiączki i śmierci. 

Objawy zakażenia wirusem Nipah to:

• infekcja dróg oddechowych
• gorączka
• ból mięśni
• ból gardła
• wymioty
• drgawki
• zawroty głowy
• senność
• zaburzenia świadomości i objawy neurologiczne
• zapalenie mózgu
• atypowe zapalenie płuc
• problemy z oddychaniem i ostra niewydolność oddechowa

Współczynnik śmiertelności z powodu zakażenia tym wirusem szacowany jest od 40 do 75 proc.  U osób, które przebyły zakażenie, odnotowano powikłania i skutki uboczne, w tym nawracające drgawki oraz zmiany osobowości.

Wirus Nipah - diagnoza

Na zakażenie wirusem Nipah narażone są osoby przebywające na obszarach, na których wirus ten występuje, a także te, które miały z nimi kontakt.

Jak informuje CDC, zakażenie wirusem Nipah można zdiagnozować zarówno w trakcie aktywnej infekcji, jak i po jej zakończeniu za pomocą specjalistycznych testów (RT-PCR) na podstawie wymazów z gardła i nosa, a także na podstawie próbek moczu, krwi, płynu mózgowo-rdzeniowego.

Na późniejszych etapach choroby oraz po wyzdrowieniu możliwe jest wykonanie testu na obecność przeciwciał za pomocą testów ELISA.

Wirus Nipah - leczenie

Póki co nie istnieją leki przeciwko zakażeniom Nipah (NiV). Zalecane jest leczenie wspomagające i objawowe - odpoczynek,  nawodnienie, łagodzenie objawów, takich jak ból gardła, gorączka, bóle mięśni czy wymioty.

W przypadku duszności czy powikłań neurologicznych konieczna jest intensywna opieka medyczna. Jak informuje WHO, trwają prace nad skutecznym leczeniem. CDC donosi z kolei o pracach nad terapiami immunoterapeutycznymi (terapie przeciwciałami monoklonalnymi), które badane są obecnie pod kątem leczenia zakażeń wywoływanych przez wirusa Nipah.

Nad szczepionką przeciw wirusowi Nipah pracują naukowcy z koncernu Moderna. Jak poinformowali, szczepionka opracowywana jest przy wykorzystaniu tej samej technologii, jaka posłużyła do opracowania szczepionki na koronawirusa.

Jak zapobiec zakażeniu wirusem Nipah?

Metody zapobiegania zakażeniom wywoływanym przez wirus Nipah są podobne jak w przypadku innych zakażeń - należy regularnie  myć ręce wodą z mydłem, unikać kontaktu z osobami chorymi, dokładnie myć owoce i żywność.

Osobom, które przebywają w krajach, w których są aktywne ogniska zakażenia, zaleca się ponadto unikanie kontaktu ze zwierzętami i miejsc, w których gnieżdżą się nietoperze, a także rezygnację z picia surowego soku palmowego.

Katarzyna Hubicz