Stresujesz się? Zobacz, jak to wpływa na twoje decyzje

Pod wpływem stresu często podejmujemy szybkie decyzje, kierując się niewielką ilością informacji. Czy zawsze działa to na naszą korzyść? Mechanizmy, które nami kierują, zbadał dr hab. Szymon Wichary, psycholog z Uniwersytetu SWPW.

Na potrzeby projektu SOURCES naukowcy stworzyli specjalny model komputerowy, który miał porównać decyzje podejmowane racjonalnie z tymi podejmowanymi pod wpływem stresu.

Aby było to możliwe, komputer musiał zestawić pełne informacje, które mamy do dyspozycji w normalnych okolicznościach, gdy możemy rozważyć każde za i przeciw, oraz informacje okrojone, którymi dysponujemy w sytuacji stresującej, np. pod wpływem silnych emocji związanych z pandemią, wypadkiem czy kataklizmem. 

W modelu komputerowym użyto impulsowych sieci neuronowych (tzw. SNN), czyli sztucznych sieci, które imitują pracę prawdziwych neuronów w naszym mózgu. "To program komputerowy symulujący działanie dziewięciu tysięcy neuronów zgrupowanych w populacje, które oddają części mózgu zaangażowane w podejmowanie decyzji. Dzięki temu postanowienia, które podejmuje ten model, są porównywane z tymi, które podejmują ludzie" – wyjaśnia dr Szymon Wichary, psycholog z Uniwersytetu SWPS.

Czytaj też: Jak sobie radzić ze stresem?

Kolejnym krokiem było badanie studentów, którzy mieli rozwiązać zadanie komputerowe wymagające podjęcia decyzji. Polegało ono na ocenie, który diament uzyska wyższą cenę, oczywiście po przeanalizowaniu kilku kryteriów.

Badanie przeprowadzono za pomocą okulografii, czyli śledzenia ruchu gałek ocznych, oraz EEG. Wykorzystano tu mechanizm, który sprawia, że nasze źrenice rozszerzają się pod wpływem pobudzenia, które może być wynikiem np. stresu. Sterują tym głębokie podkorowe struktury w mózgu, na które nie mamy wpływu.

Jak podkreśla autor badania, dr Szymon Wichary, śledzenie zmian wielkości źrenicy pozwoliło na wgląd w poziom stresu badanych osób, natomiast EEG (czyli zapis aktywności naszych fal mózgowych) pozwoliło prześledzić reakcję kory mózgowej na informacje, które do nich docierały.

Czytaj też: Jak podejmować trudne decyzje

Trzecią część projektu SOURCES stanowiło badanie zachowania użytkowników strony internetowej międzynarodowej firmy Bidfood (dostawcy żywności do restauracji i hoteli) z wykorzystaniem okulografu. Osoby badane wcielały się w rolę klientów i dokonywały zamówień na stronie internetowej firmy pod presją czasu lub bez presji czasu. Uczestników badania pytano o subiektywne odczucie wysiłku (poznawczego oraz fizycznego) związanego z wykonaniem zadania. Dodatkowo przy pomocy okulografu mierzono wielkość źrenicy w trakcie tych zakupów.

Jak wynika z badań, wykonywanie zadania pod presją czasu było związane z większym subiektywnie odczuwanym wysiłkiem poznawczym. Również wskaźnik fizjologiczny – wielkość źrenicy – wykazał różnice między tymi dwoma warunkami. Wykonywanie zadania pod presją czasu było związane z większym rozszerzeniem źrenicy. Co więcej, osoby będące pod presją czasu skanowały stronę bardziej pobieżnie, nie skupiając zbyt długo wzroku na istotnych informacjach.

O czym to świadczy?

Otóż presja czasu skutkuje zwiększonym pobudzeniem układu nerwowego, które prowadzi do bardziej pobieżnego przetwarzania informacji. Czy w takim stanie możemy podjąć właściwą decyzję? Wątpliwe.

Projekt SOURCES: wpływ pobudzenia na stosowanie racjonalnych i heurystycznych strategii decyzyjnych został zrealizowany przez zespół pod kierownictwem dr. hab. Szymona Wicharego, psychologa z Uniwersytetu SWPS.