WHO ostrzega przed kolejną epidemią. „Może przerodzić się w tysiące zgonów”
Czy do naszych drzwi puka kolejna epidemia? Czy zmiany klimatu powodują, że choroby tropikalne stają się coraz częstsze w Europie? Czy właśnie dzieje się powtórka epidemicznego scenariusza? Zdaniem WHO, odpowiedź brzmi trzy razy „tak”. Tropikalny wirus, powodujący grożącą poważnymi powikłaniami gorączkę, zbiera coraz większe żniwo.
Czikungunia może spowodować światową epidemię
WHO alarmuje: chikungunya - w wersji spolszczonej czikungunia - może wywołać globalną epidemię. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ostrzega przed realnym ryzykiem rozprzestrzenienia się wirusa chikungunya na skalę globalną.
W opublikowanym we wtorek 22 lipca komunikacie eksperci wskazali na pilną potrzebę wdrożenia działań prewencyjnych, aby uniknąć scenariusza podobnego do poważnej epidemii sprzed dwóch dekad.
Jak podkreślono w komunikacie, obserwowane są te same wczesne sygnały ostrzegawcze, które poprzedzały gwałtowny wzrost zachorowań w przeszłości. Oznacza to, że służby sanitarne i organizacje prozdrowotne powinny zadbać o to, aby nie doprowadzić do powtórzenia znanych z przeszłości czarnych scenariuszy.
Chikungunya to wirusowa choroba przenoszona przez komary z rodzaju Aedes, powodująca nagłą gorączkę i silne, często długotrwałe bóle stawów. W cięższych przypadkach może prowadzić do powikłań, a nawet zgonu – szczególnie u osób starszych, niemowląt i pacjentów z chorobami współistniejącymi.
- Chikungunya nie jest chorobą powszechnie znaną, ale została wykryta i przenoszona w 119 krajach na całym świecie, narażając na ryzyko 5,6 miliarda ludzi
– powiedziała Diana Rojas Alvarez z WHO.
Epidemia czikungunii - przebieg
WHO przypomina, że w latach 2004–2005 doszło do gwałtownego wybuchu epidemii chikungunyi w rejonie Oceanu Indyjskiego. Początkowo choroba pojawiła się na niewielkich wyspach, jednak w krótkim czasie rozprzestrzeniła się na inne kontynenty, obejmując niemal pół miliona osób na całym świecie.
Dziś WHO obserwuje ten sam schemat: od początku 2025 roku na Reunion, Majotcie i Mauritiusie odnotowano poważne ogniska gorączki chikungunya. Szacuje się, że jedna trzecia populacji Reunion została już zakażona
– powiedziała Diana Rojas Alvarez z WHO na konferencji prasowej w Genewie.
Objawy czikungunii mogą przypominać dengę i Zika
Według WHO, objawy gorączki chikungunya mogą przypominać symptomy dengi i zakażenia wirusem Zika, co znacząco utrudnia postawienie trafnej diagnozy – zwłaszcza w warunkach ograniczonego dostępu do diagnostyki laboratoryjnej.
Jak podkreśliła Diana Rojas Alvarez, ekspertka WHO ds. chorób przenoszonych przez wektory, wirus zachowuje się dziś podobnie jak dwie dekady temu – rozprzestrzenia się na kolejne obszary regionu, w tym Madagaskar, Somalię i Kenię. Jak dodała ekspertka:
- Do transmisji epidemii dochodzi również w Azji Południowej.
Czikungunia (chikungunya) w Europie
Wirus chikungunya przenoszony jest przez komary z rodzaju Aedes, w tym m.in. przez tzw. komara tygrysiego (Aedes albopictus), który coraz częściej pojawia się również na obszarze Europy.
W ostatnich latach na Starym Kontynencie odnotowano przypadki tzw. zawleczone – powiązane z ogniskami choroby na wyspach Oceanu Indyjskiego. Co istotne, doszło również do lokalnej transmisji: potwierdzono ją m.in. we Francji, a we Włoszech zgłoszono podejrzenia przypadków zakażeń autochtonicznych.
- Ponieważ takie wzorce transmisji wirusa zaobserwowano podczas epidemii od 2004 r., WHO wzywa do podjęcia pilnych działań, aby zapobiec powtórzeniu się tej historii
– powiedziała Diana Rojas Alvarez.
Zauważyła, że wskaźnik śmiertelności wynosi mniej niż jeden procent, „ale jeśli weźmiemy pod uwagę miliony przypadków, ten jeden procent może przerodzić się w tysiące” zgonów.
- Podnosimy alarm wcześniej, aby kraje mogły się wcześniej przygotować, wykryć zagrożenie i wzmocnić wszystkie środki, by uniknąć wystąpienia bardzo dużych ognisk epidemii.
Dr Diana Rojas Álvarez z WHO podkreśla, że w regionach o niskiej lub zerowej odporności populacyjnej, wirus chikungunya może prowadzić do gwałtownych ognisk epidemicznych, obejmujących nawet trzy czwarte mieszkańców danego obszaru.
Jakie komary mogą przenosić wirus chikungunya
Zakażenie następuje wskutek ukąszenia przez zakażoną samicę komara – najczęściej Aedes aegypti lub Aedes albopictus, znanego powszechnie jako komar tygrysi. Gatunek ten coraz intensywniej zasiedla obszary północne, co ma związek z globalnym ociepleniem napędzanym przez działalność człowieka.
Komary te są najbardziej aktywne w ciągu dnia, szczególnie rano i późnym popołudniem. Światowa Organizacja Zdrowia apeluje o działania profilaktyczne – przede wszystkim używanie repelentów, noszenie odzieży zakrywającej ciało oraz eliminowanie miejsc, w których może gromadzić się woda, takich jak wiadra, doniczki, czy odpływy. To właśnie tam komary składają jaja i się rozmnażają.
Chikungunya – objawy, przyczyny, przebieg i możliwe skutki
Chikungunya to wirusowa choroba tropikalna, wywoływana przez wirusa CHIKV (Chikungunya virus) z rodziny Togaviridae. Przenoszona jest przez komary Aedes aegypti i Aedes albopictus – te same, które roznoszą dengę i wirusa Zika. Zakażenie następuje po ukąszeniu przez zakażonego komara.
Okres wylęgania choroby wynosi zwykle 2–7 dni. Objawy przypominają inne infekcje tropikalne i pojawiają się nagle:
- Wysoka gorączka (często powyżej 39°C)
- Silne bóle stawów (często symetryczne, np. nadgarstki, kostki, kolana) – najbardziej charakterystyczny objaw
- Bóle mięśni
- Bóle głowy
- Zapalenie spojówek
- Wysypka plamisto-grudkowa
- Ogólne zmęczenie i osłabienie
- Czasem: nudności, wymioty, biegunka
- U części chorych objawy są łagodne lub nietypowe – zwłaszcza u dzieci i osób starszych.
Dziecięce choroby zakaźne
Faza ostra trwa zazwyczaj 5–10 dni – to wtedy występują najbardziej intensywne objawy. U większości chorych następuje pełne wyzdrowienie, ale:
- u części osób (ok. 20–40 proc.) bóle stawów mogą utrzymywać się tygodniami lub miesiącami – przypominają wtedy reumatoidalne zapalenie stawów
- powikłania częściej dotyczą osób starszych, noworodków i osób z chorobami przewlekłymi
- śmiertelność jest niska (rzadko przekracza 1:1000), ale chikungunya może pozostawić trwałe ślady, jak przewlekłe bóle stawowe – nawet przez wiele miesięcy, powikłania neurologiczne (np. zapalenie mózgu, neuropatie), zaburzenia pracy serca, zapalenie mięśnia sercowego, a u noworodków odnotowuje się cięższy przebieg, możliwe są też trwałe uszkodzenia neurologiczne.
Chikungunya - leczenie, zapobieganie, szczepienie
Leczenie ma charakter objawowy:
- Odpoczynek
- Nawadnianie
- Leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe (np. paracetamol, ale nie aspiryna – ze względu na ryzyko krwawień)
- Podstawę stanowi profilaktyka, czyli ochrona przed ukąszeniami komarów (repelenty, moskitiery, odzież zakrywająca ciało).
- Nie istnieje jeszcze powszechnie dostępna szczepionka, choć trwają prace nad preparatami – jedna z pierwszych szczepionek dopuszczona została w 2023 r. w Brazylii i Tajlandii, ale nie jest jeszcze szeroko dostępna globalnie.
Podcasty
Playlisty tematyczne
