Nebulizacja izotonicznymi i hipertonicznymi roztworami wody morskiej w leczeniu dróg oddechowych

W okresie jesienno-zimowym często diagnozuje się infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych (takie jak przeziębienie, grypa, zapalenie oskrzeli, zatok czy płuc). Podczas infekcji wspomagająco zaleca się nebulizację z wody morskiej w odpowiednim stężeniu, która zmniejsza obrzęk zapalny błony śluzowej nosa i zatok, zwiększa aktywność układu śluzowo-rzęskowego nabłonka dróg oddechowych oraz wspomaga usuwanie wydzieliny śluzowej poprzez jej rozrzedzenie, co przyśpiesza zdrowienie pacjenta.

Jak przebiegają infekcje dróg oddechowych? 

Każda infekcja objawia się stanem zapalnym, który jest naturalną reakcją obronną organizmu na wtargnięcie do niego drobnoustrojów chorobotwórczych. W wyniku stanu zapalnego pojawia się obrzęk błony śluzowej (np. nosa), i  zaczyna ona produkować większe ilości wydzieliny śluzowej, której celem jest wyłapanie patogenów i usunięcie ich na zewnątrz.

Nadmiar wydzieliny produkowanej w drogach oddechowych to dobrze znany nam objaw: katar oraz mokry kaszel.    

Infekcje dróg oddechowych spowodowane wirusami nie tylko wywołują wspomniany stan zapalny, ale i uszkadzają komórki nabłonka rzęskowego. Zadaniem nabłonka rzęskowego jest oczyszczanie dróg oddechowych z zanieczyszczeń (drobnoustrojów chorobotwórczych, czy alergenów) oraz z nadmiaru wydzieliny śluzowej. Zaburzenia mechanizmu śluzowo-rzęskowego zwiększają objawy infekcji i opóźniają proces zdrowienia.

Co to jest nebulizacja?

Nebulizacja to metoda terapii wziewnej, polegająca na dostarczeniu leku do dróg oddechowych chorego w postaci aerozolu, czyli układu drobnych cząsteczek substancji płynnej zawieszonej w gazie.

Nebulizacja zalecana jest w leczeniu ostrych oraz przewlekłych chorób układu oddechowego, ale również w profilaktyce. Jest ona również zalecana przez pediatrów, ponieważ podanie dziecku leku w formie nebulizacji (w czasie normalnego oddychania dziecka) pozwala na dostarczenie go do organizmu w dobrze przyswajalnej postaci aerozolu. Zaletą nebulizacji jest bezpośrednie działanie samej wody morskiej lub wody morskiej z substancją leczniczą na drogi oddechowe. Jeśli podczas nebulizacji stosowana jest substancja lecznicza to dociera ona bezpośrednio do jamy nosowej, gardła, krtani czy oskrzeli. W zależności od potrzeb, nebulizację można wykonywać różnymi substancjami leczniczymi (np. na alergię, astmę czy POCHP).

Nebulizacja sprawdza się również w przypadku infekcji górnych i dolnych dróg oddechowych. Wówczas inhaluje się sól fizjologiczną lub właśnie - bogatszą w składniki prozdrowotne, czyli pierwiastki i minerały - wodę morską. W aptekach dostępny jest wyrób medyczny Marimer Inhalation 100% naturalna woda morska do nebulizacji w warunkach domowych, przeznaczony dla dzieci już od pierwszego dnia życia.

Woda morska czy roztwór soli fizjologicznej (NaCl) do nebulizacji?

Woda morska zawiera wiele składników cennych dla zdrowia. W zależności od pochodzenia może zawierać sód, magnez, wapń, fosfor, jod, żelazo, siarkę i bor, a także przeciwalergiczny mangan i przeciwbakteryjną miedź.

Uznaje się również, że woda morska wykazuje korzystniejsze właściwości, niż roztwór soli fizjologicznej, np. jony magnezu wpływają na zmniejszenie stanu zapalnego, a jony potasu biorą udział w procesie regeneracji nabłonka dróg oddechowych.

Rodzaje roztworów wody morskiej lub soli fizjologicznej stosowanych w nebulizacji i ich działanie

Wyróżniamy dwa podstawowe roztwory:

• izotoniczny – stężenie 0,9% NaCl,
• hipertoniczny – stężenie > 0,9% NaCl.

Roztwory izotoniczne wody morskiej lub soli fizjologicznej mają właściwości nawilżające śluzówkę dróg oddechowych.

Roztwory hipertoniczne wody morskiej lub soli fizjologicznej rozrzedzają gęstą i lepką wydzielinę, która zalega w drogach oddechowych podczas infekcji, ułatwiając tym samym jej odksztuszanie.

Nebulizację roztworem wody morskiej można stosować na różnych etapach infekcji dróg oddechowych:

• na początku choroby, kiedy organizm dopiero reaguje na obecność drobnoustrojów chorobotwórczych, inhalacja roztworem wody morskiej pomaga zmniejszyć obrzęk błony śluzowej, przez co łagodzi objawy ostrego nieżytu dróg oddechowych i ułatwia oddychanie. Woda nawilża też jamę nosową, zatoki i krtań, wspomagając prawidłowe działanie mechanizmu śluzowo-rzęskowego, którego rolą jest pozbycie się patogenów. Na początku infekcji zalecana jest nebulizacja roztworami izotonicznymi, czyli o stężeniu takim samym jak płyny ustrojowe człowieka;
• na kolejnym etapie infekcji, nebulizacja roztworem wody morskiej ma inne zastosowanie. Inhalację stosuje się, aby upłynnić wydzielinę, która wraz rozwojem choroby staje się coraz gęstsza i bardziej lepka. Do nebulizacji stosuje się wówczas hipertoniczne roztwory wody morskiej, czyli np. o stężeniu 2,2%, które mają działanie mukolitycznie – rozrzedzające zalegającą wydzielinę, ułatwiają oczyszczanie drzewa oskrzelowego oraz działają wykrztuśnie.

Kiedy stosuje się nebulizację wodą morską?

• ostre lub przewlekłe nieżyty nosa i gardła,
• alergiczny nieżyt nosa,
• ostre lub przewlekłe zapalenie zatok przynosowych,
• zapalenia krtani i tchawicy, oskrzeli, oskrzelików, płuc,
• mukowiscydoza, rozstrzenie oskrzeli, zespół dyskinezy rzęsek,
• POCHP.

Zasady prawidłowo przeprowadzonej inhalacji:

• u dzieci wykonujemy nebulizację niebezpośrednio po posiłku,
• pacjent powinien mieć: a) swobodną, prawidłową pozycję siedzącą z lekko odchyloną głową ku tyłowi, b) niekrępujące ubranie, c) drożny, oczyszczony nos.
• stopniowe przyzwyczajanie dziecka do zabiegu – mniejsza gęstość roztworu i siła nadmuchu, początkowo krótsze leczenie,
• prawidłowe oddychanie w czasie nebulizacji – na początku oddechy nie powinny być głębokie,
• po zakończeniu zabiegu w razie potrzeby zastosować zabiegi rehabilitacyjne (oklepywanie, ćwiczenia oddechowe, ułożenie w pozycji drenażowej),
• należy przez 10 min obserwować dziecko

Jakie są zalety i wady nebulizacji?

Nebulizacja to rodzaj terapii, która jest chętnie stosowana przez pacjentów, ze względu na wygodę i skuteczności. Dotyczy to głównie małych dzieci, ale od inhalacji nie stronią również dorośli. Nie jest to jednak metoda pozbawiona wad. Jakie są plusy i minusy nebulizacji?

Zalety:

1. skuteczność - nebulizacja natychmiast nawilża oraz odblokowuje drogi oddechowe, zmniejsza napady kaszlu spowodowane podrażnieniem dróg oddechowych i spływającą wydzieliną,
2. może być stosowana u malutkich dzieci, u pacjentów nie współpracujących (np. upośledzonych), ponieważ jest łatwa do podania,
3. pozwalana na inhalowanie konkretnego leku/preparatu bez konieczności podawania substancji pomocniczych

Wady:

1. kosztowna - urządzenie do nebulizacji nie jest tanie, ale to jednorazowy koszt,
2. czasochłonna - podawanie preparatu trwa kilkanaście minut, co w przypadku małych pacjentów jest czasem trudne do realizacji,
3. głośny sprzęt - nebulizator wymaga zasilania elektrycznego i pracuje dość głośno.