Jak przebiegają infekcje dróg oddechowych?
Każda infekcja objawia się stanem zapalnym, który jest naturalną reakcją obronną organizmu na wtargnięcie do niego drobnoustrojów chorobotwórczych. W wyniku stanu zapalnego pojawia się obrzęk błony śluzowej (np. nosa), i zaczyna ona produkować większe ilości wydzieliny śluzowej, której celem jest wyłapanie patogenów i usunięcie ich na zewnątrz.
Nadmiar wydzieliny produkowanej w drogach oddechowych to dobrze znany nam objaw: katar oraz mokry kaszel.
Infekcje dróg oddechowych spowodowane wirusami nie tylko wywołują wspomniany stan zapalny, ale i uszkadzają komórki nabłonka rzęskowego. Zadaniem nabłonka rzęskowego jest oczyszczanie dróg oddechowych z zanieczyszczeń (drobnoustrojów chorobotwórczych, czy alergenów) oraz z nadmiaru wydzieliny śluzowej. Zaburzenia mechanizmu śluzowo-rzęskowego zwiększają objawy infekcji i opóźniają proces zdrowienia.
Co to jest nebulizacja?
Nebulizacja to metoda terapii wziewnej, polegająca na dostarczeniu leku do dróg oddechowych chorego w postaci aerozolu, czyli układu drobnych cząsteczek substancji płynnej zawieszonej w gazie.
Nebulizacja zalecana jest w leczeniu ostrych oraz przewlekłych chorób układu oddechowego, ale również w profilaktyce. Jest ona również zalecana przez pediatrów, ponieważ podanie dziecku leku w formie nebulizacji (w czasie normalnego oddychania dziecka) pozwala na dostarczenie go do organizmu w dobrze przyswajalnej postaci aerozolu. Zaletą nebulizacji jest bezpośrednie działanie samej wody morskiej lub wody morskiej z substancją leczniczą na drogi oddechowe. Jeśli podczas nebulizacji stosowana jest substancja lecznicza to dociera ona bezpośrednio do jamy nosowej, gardła, krtani czy oskrzeli. W zależności od potrzeb, nebulizację można wykonywać różnymi substancjami leczniczymi (np. na alergię, astmę czy POCHP).
Nebulizacja sprawdza się również w przypadku infekcji górnych i dolnych dróg oddechowych. Wówczas inhaluje się sól fizjologiczną lub właśnie - bogatszą w składniki prozdrowotne, czyli pierwiastki i minerały - wodę morską. W aptekach dostępny jest wyrób medyczny Marimer Inhalation 100% naturalna woda morska do nebulizacji w warunkach domowych, przeznaczony dla dzieci już od pierwszego dnia życia.
Woda morska czy roztwór soli fizjologicznej (NaCl) do nebulizacji?
Woda morska zawiera wiele składników cennych dla zdrowia. W zależności od pochodzenia może zawierać sód, magnez, wapń, fosfor, jod, żelazo, siarkę i bor, a także przeciwalergiczny mangan i przeciwbakteryjną miedź.
Uznaje się również, że woda morska wykazuje korzystniejsze właściwości, niż roztwór soli fizjologicznej, np. jony magnezu wpływają na zmniejszenie stanu zapalnego, a jony potasu biorą udział w procesie regeneracji nabłonka dróg oddechowych.
Rodzaje roztworów wody morskiej lub soli fizjologicznej stosowanych w nebulizacji i ich działanie
Wyróżniamy dwa podstawowe roztwory:
- izotoniczny – stężenie 0,9% NaCl,
- hipertoniczny – stężenie > 0,9% NaCl.
Roztwory izotoniczne wody morskiej lub soli fizjologicznej mają właściwości nawilżające śluzówkę dróg oddechowych.
Roztwory hipertoniczne wody morskiej lub soli fizjologicznej rozrzedzają gęstą i lepką wydzielinę, która zalega w drogach oddechowych podczas infekcji, ułatwiając tym samym jej odksztuszanie.
Nebulizację roztworem wody morskiej można stosować na różnych etapach infekcji dróg oddechowych:
- na początku choroby, kiedy organizm dopiero reaguje na obecność drobnoustrojów chorobotwórczych, inhalacja roztworem wody morskiej pomaga zmniejszyć obrzęk błony śluzowej, przez co łagodzi objawy ostrego nieżytu dróg oddechowych i ułatwia oddychanie. Woda nawilża też jamę nosową, zatoki i krtań, wspomagając prawidłowe działanie mechanizmu śluzowo-rzęskowego, którego rolą jest pozbycie się patogenów. Na początku infekcji zalecana jest nebulizacja roztworami izotonicznymi, czyli o stężeniu takim samym jak płyny ustrojowe człowieka;
- na kolejnym etapie infekcji, nebulizacja roztworem wody morskiej ma inne zastosowanie. Inhalację stosuje się, aby upłynnić wydzielinę, która wraz rozwojem choroby staje się coraz gęstsza i bardziej lepka. Do nebulizacji stosuje się wówczas hipertoniczne roztwory wody morskiej, czyli np. o stężeniu 2,2%, które mają działanie mukolitycznie – rozrzedzające zalegającą wydzielinę, ułatwiają oczyszczanie drzewa oskrzelowego oraz działają wykrztuśnie.
Z powodu różnic fizjologicznych w budowie dróg oddechowych u małych dzieci: wąskie drogi oddechowe, mniejsza średnica nozdrzy, zwiększona ilość gruczołów śluzowych, słaby odruch kaszlowy, mali pacjenci mają problemy z odkrztuszaniem zalegającej, gęstej wydzieliny. Nebulizacje izotonicznymi i hipertonicznymi roztworami wody morskiej ułatwiają nawilżenie i oczyszczanie dróg oddechowych.
Należy pamiętać, że inhalacje hipertonicznymi roztworami mogą powodować podrażnienia, odczucie drapania w gardle, znaczne nasilenie kaszlu, a nawet skurcz mięśni oskrzeli i objawy duszności.
Zgodnie z zaleceniami Polskiego Konsensusu Nebulizacyjnego, przed nebulizacją roztworami o stężeniach 3% i więcej, należy najpierw wykonać nebulizację lekiem rozszerzającym oskrzela, aby zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia działań niepożądanych ze strony układu oddechowego.
U małych dzieci dobrze tolerowane są roztwory o stężeniu np.: 2,2%.
Kiedy stosuje się nebulizację wodą morską?
- ostre lub przewlekłe nieżyty nosa i gardła,
- alergiczny nieżyt nosa,
- ostre lub przewlekłe zapalenie zatok przynosowych,
- zapalenia krtani i tchawicy, oskrzeli, oskrzelików, płuc,
- mukowiscydoza, rozstrzenie oskrzeli, zespół dyskinezy rzęsek,
- POCHP.
Zasady prawidłowo przeprowadzonej inhalacji:
- u dzieci wykonujemy nebulizację niebezpośrednio po posiłku,
- pacjent powinien mieć: a) swobodną, prawidłową pozycję siedzącą z lekko odchyloną głową ku tyłowi, b) niekrępujące ubranie, c) drożny, oczyszczony nos.
- stopniowe przyzwyczajanie dziecka do zabiegu – mniejsza gęstość roztworu i siła nadmuchu, początkowo krótsze leczenie,
- prawidłowe oddychanie w czasie nebulizacji – na początku oddechy nie powinny być głębokie,
- po zakończeniu zabiegu w razie potrzeby zastosować zabiegi rehabilitacyjne (oklepywanie, ćwiczenia oddechowe, ułożenie w pozycji drenażowej),
- należy przez 10 min obserwować dziecko
Jakie są zalety i wady nebulizacji?
Nebulizacja to rodzaj terapii, która jest chętnie stosowana przez pacjentów, ze względu na wygodę i skuteczności. Dotyczy to głównie małych dzieci, ale od inhalacji nie stronią również dorośli. Nie jest to jednak metoda pozbawiona wad. Jakie są plusy i minusy nebulizacji?
Zalety:
- skuteczność - nebulizacja natychmiast nawilża oraz odblokowuje drogi oddechowe, zmniejsza napady kaszlu spowodowane podrażnieniem dróg oddechowych i spływającą wydzieliną,
- może być stosowana u malutkich dzieci, u pacjentów nie współpracujących (np. upośledzonych), ponieważ jest łatwa do podania,
- pozwalana na inhalowanie konkretnego leku/preparatu bez konieczności podawania substancji pomocniczych
Wady:
- kosztowna - urządzenie do nebulizacji nie jest tanie, ale to jednorazowy koszt,
- czasochłonna - podawanie preparatu trwa kilkanaście minut, co w przypadku małych pacjentów jest czasem trudne do realizacji,
- głośny sprzęt - nebulizator wymaga zasilania elektrycznego i pracuje dość głośno.
