Skład żywności - czym są produkty, które kupujemy? Czy wiemy, co znajduje się w gotowych pastach na kanapki, pierogach czy naleśnikach? Wydaje nam się, że puszkowane produkty są zdrowe? Pomijając oczywiście obecność bisfenolu A w opakowaniach na żywność, sam skład produktów spożywczych często pozostawia wiele do życzenia.
Zacznijmy od tego, że składniki E nie są jednorodną grupą. Można je podzielić na barwniki, konserwanty i inne. Zobaczcie sami:
- numery E od 100 do 199 to barwniki;
- numery E od 200 do 299 to konserwanty;
- numery E od 300 do 399 to przeciwutleniacze i regulatory kwasowości;
- numery E od 400 do 499 to emulgatory, środki spulchniające, żelujące itp.;
- numery E od 500 do 599 to środki pomocnicze;
- numery E od 600 do 699 to wzmacniacze smaku;
- numery E od 900 do 999 to środki słodzące, nabłyszczające i inne;
- numery E od 1000 do 1999 to stabilizatory, konserwanty, zagęstniki i inne.
Oznacza to, że prawdziwa lista E jest nie do zapamiętania i prawdopodobnie nie do przeczytania. Lista pozycji jest długa, a często nie wiemy co kryje się pod chemicznymi nazwami. Jest jeszcze jeden aspekt E składników. Niektóre z nich są dopuszczone do użycia w Unii Europejskiej, a inne zostały wycofane lub nigdy ich nie dopuszczono do użytku.
I teraz po kolei.
Lista E - jak kupować zdrowe jedzenie?
Przyjmij zasadę, że im krótszy skład produktu tym lepiej. Jeśli znajduje się w nim dużo chemicznych oznaczeń lub dodatków E, zastanów się, czy nie lepiej poszukać zdrowszego zamiennika. Wiele produktów o tym samym smaku różni się składem.
Porównajmy dwa produkty - na pierwszy ogień weźmy szynkę, która aż dziwne, że nie świeci w ciemności. Bardzo ciężko znaleźć dobrej jakości wędliny, ale jest to możliwe.
| Szybka gotowana | Szynka wędzona |
| mięso wieprzowe (81%), woda, sól, białko sojowe, substancja zagęszczająca: E407, stabilizatory: E451, E452, glukoza, maltodekstryna, przeciwutleniacze: E301, E316, wzmacniacze smaku: E621, E635, aromaty, ekstrakty przypraw, substancja konserwująca: E250 |
mięso wieprzowe z szynki (104g wykorzystano do przygotowania 100g gotowego produktu), sól, aromaty naturalne, białko wieprzowe kolagenowe, błonnik pszenny bezglutenowy, glukoza, przyprawy, ekstrakty przypraw
|
W tym przypadku Redakcja poleca szynkę wędzoną, która ma zdecydowanie najbardziej naturalny skład. Niestety znalezienie takiego produktu wcale nie było łatwe.
Zaskoczyć może nas każdy produkt - nawet śmietanka. W tym przypadku polecamy taką, która ma tylko śmietankę w swoim składzie:
| Śmietanka 30% | Śmietanka 30% | Śmietanka 30% |
|
śmietanka, stabilizator: E407
|
śmietanka, stabilizator – karagen |
śmietanka |
Lista E - uwaga na jedzenie dla dzieci
Niestety wiele produktów reklamowanych jako te idealne dla dzieci wcale takie nie są. Nie mówimy tutaj bynajmniej o dodatku cukru, który powinien być znikomy, ale o konserwantach i barwnikach właśnie. Jogurt truskawkowy bez truskawek? Proszę bardzo, to możliwe. Wszystko dzięki barwnikom i ulepszaczom smaku.
Na co więc uważać? Przede wszystkim na długość składu oraz na dodatki. czyli np. drażetki czy płatki dodawane do jogurtu. Lepiej ich unikać. Porównajmy dwa jogurty truskawkowe:
| jogurt truskawkowy | jogurt truskawkowy |
| mleko pasteryzowane, wsad truskawkowy 20% (przecier z truskawek 12%, cukier, błonnik cytrusowy, koncentrat soku z cytryny), żywe kultury bakterii jogurtowych: Streptococcus thermophilus, Lactobacillus bulgaricus | mleko, owoce 15%: truskawki, sok truskawkowy z koncentratu, cukier, syrop glukozowo-fruktozowy, białka mleka, aromat, barwnik: karminy, żywe kultury bakterii: S. thermophilus, Lb. acidophilus |
Skład krótki, na pierwszy rzut oka podobny. Jednak polecać będziemy pierwszy, ponieważ nie dodano do niego barwnika. A smak? Sprawdziliśmy - podobny!
Kupując serki czy jogurty uważajmy na:
- sztuczne wsady owocowe;
- aromaty i barwniki;
- zagęszczacze - np. skrobia ziemniaczana, skrobia modyfikowana, żelatyna wieprzowa, pektyna, karagen;
- wapń - to często chwyt marketingowy. Przy zbilansowanej diecie nie ma w organizmie jego braków;
- cukier lub syrop glukozowo-fruktozowy.
Lista E - to, co nam zagraża
Lista E - konserwanty
- E210 - kwas benzoesowy i benzoesany (E211, E212, E213), które podrażniają śluzówkę żołądka i jelit, mogą powodować pojawienie się reakcji alergicznych, a także niebezpieczne dla osób uczulonych na aspirynę;
- E214 - ester etylowy kwasu p-hydroksybenzoesowego, który może wywoływać skurcze mięśni oraz powodować odurzenie, a obecny jest m. in. w paście do zębów i przetworach rybnych;
- E220 - dwutlenek siarki i siarczany (E221, E222, E223, E224, E226, E227, E228), które przyczyniają się do utraty witaminy B12 oraz ataków astmy i bólu głowy;
- E230 bifenyl, E231 ortofenylofenol, E232 ortofenylofenolan sodu, które są stosowane do impregnacji skórek owoców cytrusowych, a które mogą powodować reakcje alergiczne;
- E249 azotyn III potasu, E249 i E250 azotyn III sodu, E251 azotan V sodu i E252 azotan V potas, które występują w mięsie i powodują: powstawanie nowotworów, astmy, zapalenia nerek oraz pojawienie się zawrotów głowy, problemów behawioralnych,
Istnieją też konserwanty naturalne, których teoretycznie nie powinniśmy się bać:
- E200 – kwas sorbowy – do konserwacji lemoniady, soków, wina, cydru, past do zębów, płynów do płukania jamy ustnej,
- E210 – kwas benzoesowy – do konserwacji bezmlecznych dipów, gum do żucia, margaryny, soków owocowych, lodów,
- E220 – dwutlenek siarki – do konserwacji musztardy, suszonych owoców, soków owocowych, bakalii, marmolad, dżemów, galaretek,
- E234 – nizyna – do konserwacji serów, ponieważ zapobiega psuciu się pasteryzowanego mleka i serów dojrzewających,
- E236 – kwas mrówkowy – do konserwacji wędzonych ryb, soków owocowych, kiszonych ogórków,
- E237 – mrówczan sodu – do konserwacji soków owocowych, napojów, przetworów warzywnych, perfum,
- E270 – kwas mlekowy – do konserwacji serów, jogurtów, kefiru i innych produktów mlekopochodnych.
Myślisz, że barwniki są lepsze niż konserwanty? Cóż, może nawet są gorsze... i wcale nie są wegańskie. Niektóre z nich, jak np. czerwony barwnik koszenila, pozyskiwany jest z wysuszonych, zmielonych owadów, zwanych czerwcami kaktusowymi, żyjących w Meksyku. Można ją także uzyskać z czerwców polskich. E120 czyli koszenila to coś zupełnie innego niż E124 - czerwień koszalinowa (pąs 4R), na którą trzeba uważać.
Szkodliwe barwniki:
| E102 | tartrazyna | Może powodować problemy z koncentracją oraz bezsenność. | Używa się jej w przemyśle cukierniczym, dodaje do groszku i kukurydzy, galaretek, likierów, dżemów, płatków zbożowych, kaszy, sztucznego miodu, musztardy, sosów czy zup w proszku. |
| E104 | żółcień chinolinowa | Może wywoływać reakcje alergiczne skóry. | Używana jest jako barwnik do lodów, napojów gazowanych, galaretek i cukierków na kaszel. |
| E110 | żółcień pomarańczowa | Może wywoływać duszności, pokrzywkę, wysypkę. | Używana jest jako barwnik w likierach owocowych, marcepanie, płatkach zbożowych, kaszy, konserwach oraz wyrobach cukierniczych. |
| E123 | amarant | Ma działanie mutagenne. Dopuszczalne dzienne spożycie wynosi 0,5 mg/kg ciała. | Używany jest do produkcji ciastek i galaretek w proszku, znajdziemy ją w płatkach śniadaniowych, napojach alkoholowych, kawiorze i przetworach z czarnej porzeczki. |
| E124 | czerwień koszalinowa | Działa pobudzająco. Dopuszczalne dzienne spożycie tego barwnika wynosi 4 mg/kg ciała. | Znajdziemy go w napojach, lodach, ciastach i galaretkach w proszku, dżemach, zupach, a także w polewach. |
| E129 | czerwień allura | Wzmaga dolegliwości u astmatyków, może mieć działanie rakotwórcze. | W przemyśle spożywczym dodawana jest do napojów, wyrobów cukierniczych (głównie ciast biszkoptowych), galaretek w proszku, płatków zbożowych, kasz i herbatników czekoladowych. |
| E131 | błękit patentowy | Wycofany z użytku z powodu szkodliwości. | Możemy go nadal znaleźć w żelkach! |
| E132 | indygotyn | Działanie rakotwórcze. | Znajdziemy go w słodkich napojach, słodyczach, herbatnikach, lodach oraz w wyrobach cukierniczych |
| E161g | kantaksantyna | Odkłada się w warstwach skóry, może wywoływać niepożądane reakcje skórne. | Różowy barwnik dodawany do owoców kandyzowanych i dekoracji ciast, a także do barwienia paluszków rybnych, lodów, ptasiego mleczka, a także marynat, sosów i konserw. Na skalę przemysłową pozyskiwany jest z piór flamingów. |
| E173 | aluminium | Może powodować chorobę Alzheimera, choroby nerek i płuc, jest także toksyczne dla układu krwionośnego, rozrodczego i nerwowego | Wykorzystuje się go głównie do zdobienia ciast. |
Lista E - zamienniki cukru
Polacy zdecydowanie jedzą zbyt dużo cukru. Z danych GUS wynika, że spożycie tylko rośnie. W 2005 r. przypadało 40,1 kg zjedzonego cukru na mieszkańca, w 2016 r. - 42,3 kg, w 2017 r. - 44,5 kg, zaś w 2018 r. już 51,1 kg. Nadmierne spożycie cukru przyczynia się do wielu chorób, w tym do rozwoju nadwagi. O szkodliwym wpływie cukru na organizm przeczytacie tutaj: Cukier a zdrowie. Czy cukier jest szkodliwy?
A my tymczasem przyjrzymy się produktom, w których użyto zamienników cukru. Czy są zdrowsze? Najlepiej unikajmy i cukru i:
- E951, czyli aspartamu. Znajdziemy go w napojach bez cukru, dietetycznych produktach mlecznych, sokach owocowych oraz w deserach bez cukru, piwach bezalkoholowych, dżemach, marmoladach, musztardach, galaretkach, a nawet w konserwach rybnych. Uwaga! Aspartam spożywany w nadmiarze może powodować białaczkę, choroby układu nerwowego, raka płuc, raka piersi.
- E954, czyli sacharyny. Znajdziemy ją w podobnych produktach, jak wymieniliśmy przy aspartamie. Sacharyna może powodować nowotwory pęcherza.
