Jak przygotować się na wypadek wojny? Poradnik na czas kryzysu

W obliczu możliwych kryzysów warto przygotować solidne zapasy żywności na 3 dni kryzys, odpowiednią ilość wody na 3 dni dom i zapasowe leki na 72 godziny. Dowiedz się, co zgromadzić na wypadek wojny i jak zrobić zapasy awaryjne: żywność i woda zgodnie z rekomendacjami RCB i UE.

Unia Europejska apeluje, by każdy obywatel miał zapasy żywności, wody i leków na minimum 72 godziny. Rząd Polski przygotował specjalny poradnik kryzysowy dla wszystkich domów. Przygotowanie plecaka ewakuacyjnego i świadomość zagrożeń stają się koniecznością w obliczu eskalacji wojny na Bliskim Wschodzie.

Unia Europejska apeluje: przygotuj zapasy żywności, wody i leków na 3 dni

W obliczu coraz większych napięć na świecie Unia Europejska wydała oficjalny apel do obywateli, by zgromadzili w domach zapasy żywności, wody oraz niezbędnych leków wystarczające na co najmniej 72 godziny. Taka gotowość nie dotyczy wyłącznie zagrożenia wojną, ale również klęsk żywiołowych czy innych sytuacji, które mogą zakłócić dostęp do podstawowych środków do życia. Eksperci podkreślają, że budowanie odporności społecznej jest dziś jednym z kluczowych elementów bezpieczeństwa każdego państwa.

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa przypomina, by „być gotowym i odpornym na zagrożenia”, dbając nie tylko o własne bezpieczeństwo, ale i całej rodziny. W swoim poradniku „Bądź gotowy!” RCB zachęca do przemyślenia, jakie kryzysowe scenariusze mogą dotknąć nasze najbliższe otoczenie, oraz do poinformowania bliskich o wybranych miejscach spotkań w razie rozdzielenia. W komunikacie czytamy: „W przypadku, gdy te zagrożenia wystąpią, należy przygotować bezpieczne schronienie w domu i wyszukać je w najczęściej odwiedzanych miejscach. Oprócz informacji o bezpiecznych miejscach, rodzina i znajomi powinni znać ustalone miejsca kontaktowe, w których będą mogli się spotkać po ewentualnym rozdzieleniu.”

Poradnik kryzysowy trafił do każdego domu w Polsce – rząd przygotowuje obywateli na sytuacje nadzwyczajne

Polski rząd, w ścisłej współpracy z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji, MON oraz Rządowym Centrum Bezpieczeństwa, przygotował „Poradnik kryzysowy”. Dokument opiera się na ustawie o ochronie ludności i obronie cywilnej, obowiązującej od 1 stycznia 2025 roku. „To ma być poradnik, nie straszownik. Chodzi o pokazanie, w sposób przystępny, jak radzić sobie w sytuacjach różnych zagrożeń” – podkreśla Robert Klonowski, zastępca dyrektora Departamentu Ochrony Ludności i Zarządzania Kryzysowego MSWiA.

Broszura zawiera informacje nie tylko na temat tego, jak przetrwać bez dostępu do żywności czy energii, ale również jak udzielać pierwszej pomocy sobie i domownikom. „Nie wolno też zapomnieć o przygotowaniu w domu zapasów, które pozwolą przetrwać minimum 7 dni bez dostępu do żywności, wody i energii” – informuje RCB.

Wojna na Bliskim Wschodzie ostrzega Europę – gotowość obywateli staje się koniecznością

Aktualne wydarzenia potwierdzają, że kryzys może nadejść niespodziewanie. Jak informuje Eska.pl w nocy z 12 na 13 czerwca Izrael przeprowadził zmasowany atak rakietowy na Iran, inicjując tym samym pełnoskalowy konflikt, który budzi obawy całego świata. Premier Izraela Benjamin Netanjahu ogłosił, że ataki miały charakter prewencyjny, a ich celem było uniemożliwienie Iranowi zdobycia broni atomowej. Iran zapowiada odwet, a sytuacja na Bliskim Wschodzie pozostaje skrajnie napięta.

Konflikt między Izraelem a Iranem to przykład, jak szybko mogą zmieniać się warunki bezpieczeństwa nawet w skali globalnej. Najnowsze informacje i relację na żywo można śledzić na portalu SE.pl: Bieżąca relacja – wojna Izraela z Iranem na SE.pl.

Plecak ewakuacyjny i zapasy na wypadek kryzysu – jakie minimum warto przygotować?

Wspólne zalecenia Unii Europejskiej i polskich władz jasno określają, że każdy obywatel powinien posiadać w domu co najmniej trzydniowe zapasy żywności, wody i leków. Rząd podkreśla też, że warto być przygotowanym nawet na siedem dni izolacji bez pomocy służb. Kluczowe jest również przygotowanie tzw. plecaka ewakuacyjnego, który w razie nagłego zagrożenia można szybko zabrać z domu.

Zapasy żywności i wody na 72 godziny (minimalnie) i na dłużej

W obliczu potencjalnego kryzysu lub konfliktu zbrojnego zalecane jest posiadanie w domu zapasów umożliwiających przetrwanie przynajmniej 72 godzin (3 dób) bez pomocy z zewnątrz. Komisja Europejska w nowej strategii gotowości wzywa do zgromadzenia niezbędnych zasobów na trzy dni, podkreślając, że „początkowy okres [kryzysu] jest najbardziej krytyczny”. Podobnie polskie MSWiA apeluje: „Bądźmy przygotowani – w ramach swoich możliwości – na przynajmniej trzy doby przetrwania bez pomocy struktur państwa”. Wskazuje to na konieczność posiadania podstawowych środków do życia – głównie wody i żywności, ale także leków, oświetlenia oraz innych niezbędnych artykułów pierwszej potrzeby.

Zapasy wody na 3 dni dom

Zaleca się zapewnienie zapasu wody pitnej co najmniej na trzy dni. Przyjmowane jest minimum 2 litry na osobę na dobę, czyli około 6 litrów na osobę na 72 godziny (więcej w upały lub przy dużym wysiłku). Możliwe jest zgromadzenie większego zapasu – polskie wytyczne sugerują około 14 litrów wody na osobę, co pozwala przetrwać tydzień bez dostępu do bieżącej wody. Wodę należy przechowywać w szczelnie zamkniętych pojemnikach w chłodnym, zacienionym miejscu. Zalecana jest okresowa rotacja zapasów butelkowanej wody (sprawdzanie dat przydatności).

Zapasy żywności długoterminowej

Zaleca się przygotowanie awaryjnych zapasów żywności z długim terminem ważności, niewymagających lodówki ani długiego gotowania. Unikane są produkty, które szybko się psują lub wymagają obróbki cieplnej. Preferowane jest jedzenie gotowe do spożycia na zimno, np. konserwy mięsne i warzywne, dania w puszkach (fasolka, klopsy, bigos), suszone lub liofilizowane porcje, wysokoenergetyczne batony zbożowe, orzechy, suchary i pieczywo chrupkie. Taką żywność można spożyć od razu lub po szybkim podgrzaniu na kuchence turystycznej. Należy posiadać ręczny otwieracz do puszek oraz podstawowe sztućce do spożywania posiłków w razie braku prądu. Produkty powinny być dobrane tak, aby dziennie zapewniały odpowiednią liczbę kalorii wszystkim domownikom – uwzględnione powinny być także artykuły dla niemowląt lub specjalna dieta, jeśli jest taka potrzeba.

Podstawowe zapasy kryzysowe

Poza wodą i jedzeniem uwzględniane są inne elementy domowych zapasów. Wymieniane są m.in. niezbędne leki (szczególnie stale przyjmowane, na co najmniej kilka dni) oraz środki higieniczno-sanitarne (podstawowe kosmetyki, środki czystości, zapasowe artykuły higieniczne). Zalecane jest także przygotowanie źródeł światła działających bez prądu, np. latarki z zapasem baterii, świeczki, lampki na dynamo – tak, by w razie awarii zasilania mieć oświetlenie. Te wszystkie zapasy powinny być trzymane w łatwo dostępnym, suchym i ciemnym miejscu, znanym wszystkim domownikom. Możliwe jest rozważenie zgromadzenia nie 3, a 7 lub więcej dni zapasów – zwiększy to odporność na dłuższą izolację od zaopatrzenia zewnętrznego.

Plecak ratunkowy (tzw. zestaw ewakuacyjny) – wersja podstawowa (ewakuacja piesza)

W przypadku konieczności nagłej ucieczki (ewakuacji) z domu, nie będzie czasu na kompletowanie rzeczy – dlatego warto wcześniej przygotować tzw. plecak ratunkowy. Rządowe Centrum Bezpieczeństwa (RCB) podkreśla, że każdy domownik powinien mieć oddzielny plecak gotowy do zabrania, co zapewnia niezależność i pełne wyposażenie dla każdej osoby. Taki plecak (tzw. zestaw ewakuacyjny) powinien zawierać minimum to, co pozwala przetrwać pierwsze dni poza domem, gdy pomoc może być ograniczona. Oto lista kluczowych elementów podstawowego plecaka ewakuacyjnego, rekomendowanych przez oficjalny poradnik “Bądź gotowy” przygotowany przez RCB.

• Dokumenty: Zalecane jest spakowanie najważniejszych dokumentów osobistych w oryginale (dowód osobisty lub paszport, prawo jazdy, dokumenty własności, polisy ubezpieczeniowe, książeczka wojskowa itp.) oraz ich kopii (papierowych lub zeskanowanych na pendrive zabezpieczonym hasłem). Dokumenty warto umieścić w wodoodpornej foliowej kieszeni. W razie ewakuacji możliwe jest posiadanie przy sobie dowodu tożsamości i istotnych danych, co ułatwia uzyskanie pomocy i weryfikację tożsamości.
• Gotówka: Zalecane jest przygotowanie gotówki w małych nominałach (banknoty i monety). W sytuacji kryzysu bankomaty mogą nie działać, a gotówka pozwala na zakup paliwa lub żywności po drodze. Niewielkie nominały są praktyczne, ponieważ sprzedawcy mogą nie mieć jak wydać reszty. Pieniądze należy schować w kilku miejscach (część przy sobie, część w plecaku) dla bezpieczeństwa.
• Leki i apteczka: Zalecane jest spakowanie osobistych leków na receptę, które są zażywane (co najmniej na kilka dni) oraz podstawowej apteczki pierwszej pomocy. Apteczka powinna zawierać środki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe (np. paracetamol, ibuprofen), leki na biegunkę, nudności i wymioty, elektrolity na odwodnienie, materiał opatrunkowy (bandaże, gaza, plastry), środek dezynfekujący, termometr, pęsetę oraz jednorazowe rękawiczki. W przypadku chorób przewlekłych (np. astma, cukrzyca), należy mieć zapas niezbędnych leków i akcesoriów (np. inhalator, insulinę wraz z igłami – pamiętać o warunkach ich przechowywania). Całość apteczki powinna być zapakowana tak, by była łatwo dostępna i zabezpieczona przed wilgocią.
• Żywność i woda: W plecaku powinien znaleźć się prowiant na co najmniej 2 dni – mogą to być lekkie produkty wysokoenergetyczne, np. konserwy, suszona żywność, batony energetyczne, orzechy, suszone owoce. Ważne jest, by były to rzeczy gotowe do spożycia i nietrudne do otwarcia. Do konserw należy spakować ręczny otwieracz do puszek, a do posiłków – niezbędnik (komplet sztućców). Nie należy zapominać o wodzie – zaleca się zabranie przynajmniej 1–2 małych butelek wody na drogę. Dodatkowo RCB zaleca posiadanie butelki filtrującej z zapasowym filtrem, co umożliwi uzdatnianie wody ze źródeł w terenie, jeśli dostęp do czystej wody będzie utrudniony. Picie i nawodnienie to priorytet, dlatego racje wody należy planować rozważnie, ale nie oszczędzać kosztem zdrowia – pić regularnie, by uniknąć odwodnienia.
• Oświetlenie i komunikacja: W plecaku powinny znaleźć się źródła światła i sprzęt do odbioru informacji. Zalecane jest spakowanie latarki (najlepiej czołowej, aby mieć wolne ręce) oraz zapasowych baterii. Przydatne jest również radio tranzystorowe na baterie (pozwala słuchać komunikatów nawet przy braku prądu). Należy mieć zapas baterii do radia i latarki na kilka dni działania. Powerbank do ładowania telefonu i innych urządzeń powinien być naładowany do pełna przed wyjściem. Telefon komórkowy należy zabrać ze sobą, ale należy pamiętać, że w kryzysie sieć może nie działać; telefon przyda się jednak do kontaktu, gdy sygnał będzie dostępny, oraz jako latarka czy mapa offline, jeśli są takie funkcje.
• Narzędzia i nawigacja: Zaleca się zapakowanie podstawowych narzędzi i przyborów, które mogą okazać się niezbędne w terenie. RCB rekomenduje gwizdek (do wzywania pomocy lub sygnalizacji swojej pozycji), zapalniczkę lub zapałki (w szczelnym opakowaniu, do rozpalenia ognia w razie potrzeby), nóż lub multitool (wielofunkcyjny scyzoryk do cięcia, otwierania itp.) oraz ołówek i notes (do zanotowania ważnych informacji, zostawienia wiadomości). Bardzo ważna jest mapa okolicy (papierowa, wodoodporna, obejmująca lokalne drogi i teren) oraz kompas (lub busola) do nawigacji. Nie należy zakładać, że GPS w telefonie zawsze zadziała – w warunkach wojennych sygnał może być zakłócony lub niedostępny. Jeśli jest miejsce, warto dołożyć małe kombinerki lub szczypce (pomocne np. przy naprawie drobnego sprzętu czy otwieraniu zbitych okien) oraz zapasowe baterie do urządzeń. Te narzędzia zwiększają samodzielność i zdolność poradzenia sobie z niespodziewanymi wyzwaniami.
• Odzież i schronienie: Zalecane jest spakowanie ubrań na zmianę – bielizny, skarpet oraz jednego ubrania dostosowanego do sezonu (np. dodatkowa koszulka, spodnie). Dodatkowo ciepła bluza lub kurtka, najlepiej przeciwdeszczowa, chroniąca przed wiatrem i deszczem. W momencie ewakuacji prawdopodobnie już jest się odpowiednio ubranym, ale zapasowa odzież jest ważna, gdyby ubranie przemokło lub uległo zniszczeniu. Należy pamiętać także o nakryciu głowy (czapka, chusta) i rękawiczkach – mogą się przydać w chłodzie lub jako ochrona. Do plecaka warto dołączyć śpiwór albo przynajmniej lekki koc termiczny NRC, aby móc się ogrzać podczas spania w terenie. Śpiwór pozwala przetrwać noc w zimnie, a koc foliowy zajmuje mało miejsca i pomaga utrzymać ciepło ciała. Worki na śmieci (kilka mocnych, dużych sztuk) również znajdują zastosowanie – posłużą jako ochrona dobytku przed deszczem, improwizowany płaszcz przeciwdeszczowy, mata do siedzenia lub oczywiście do zbierania śmieci.
• Higiena i ochrona osobista: W warunkach kryzysowych zachowanie higieny jest trudne, ale niezbędne dla zdrowia. Do plecaka należy włożyć mydło lub żel antybakteryjny, wilgotne chusteczki oraz mały ręcznik szybkoschnący. Pozwalają one zadbać o czystość rąk i ciała przy ograniczonym dostępie do wody. Zalecane jest spakowanie maseczek ochronnych lub półmasek filtrujących (typu FFP2/FFP3) – przydają się w razie zadymienia, pyłu, skażenia chemicznego czy biologicznego. Do podstawowego zestawu higienicznego należy dołączyć podstawowe środki sanitarne, np. papier toaletowy, mały środek do dezynfekcji rąk, a dla kobiet – artykuły higieny intymnej na kilka dni. Warto mieć też środek odstraszający owady (repelent), jeśli istnieje ryzyko ewakuacji na tereny z insektami. Brak higieny w trudnych warunkach może prowadzić do chorób, więc te z pozoru mniej istotne rzeczy również są ważne.
• Plecak nie powinien być zbyt ciężki, aby można go było nieść na duże odległości. Wersja podstawowa powinna zmieścić się w jednym średniej wielkości plecaku. Zalecane jest wypróbowanie plecaka – przejście się z nim i sprawdzenie rozkładu ciężaru. Spakowane rzeczy należy zabezpieczyć przed zamoknięciem (użycie worków strunowych lub foliowych na dokumenty, elektronikę, odzież). Każdy domownik powinien mieć swój plecak dostosowany do indywidualnych potrzeb (inne rzeczy dla dziecka, seniora, osoby chorej). Przygotowanie takiego zestawu zawczasu zwiększa szanse na szybkie i bezpieczne działanie w razie nagłej ewakuacji.

Plecak ratunkowy – wersja rozszerzona (ewakuacja samochodowa / dłuższa izolacja)

W przypadku planowania ewakuacji samochodem, możliwe jest zabranie większej ilości rzeczy niż tylko to, co niesione na plecach. Wersja rozszerzona zestawu ratunkowego zakłada wykorzystanie przestrzeni bagażowej auta lub przygotowanie się na dłuższy czas izolacji w jednym miejscu (np. w schronie). Poniżej najważniejsze zalecenia dotyczące rozszerzenia zapasów i ekwipunku w takich sytuacjach.

• Paliwo i przygotowanie pojazdu: Zalecane jest utrzymanie rezerwy paliwa – jeśli to możliwe, trzymanie w garażu kanistra z benzyną na zapas. Przed planowaną ewakuacją samochód należy zawsze zatankować do pełna, by mieć maksymalny zasięg jazdy. RCB przypomina również o sprawdzeniu stanu auta: zapasu koła i narzędzi do jego wymiany, sprawnego układu, podstawowych płynów eksploatacyjnych. W kryzysie GPS i nawigacja mogą zawieść, dlatego zaleca się zaopatrzenie w papierowe mapy drogowe i zaplanowanie tras alternatywnych – z uwzględnieniem dróg omijających potencjalnie niebezpieczne rejony czy korki. Zalecane jest także ustalenie z rodziną miejsca spotkania poza zagrożonym obszarem na wypadek rozdzielenia w podróży. Samochód powinien mieć wyposażenie awaryjne: gaśnicę, trójkąt ostrzegawczy, apteczkę samochodową, linkę holowniczą, kable rozruchowe – należy upewnić się, że to wszystko jest na miejscu.
• Większe zapasy żywności i wody: Skoro auto udźwignie więcej, możliwe jest zabranie dodatkowych porcji jedzenia i wody ponad to, co spakowane w plecakach. Rozszerzenie zapasów do tygodnia lub dłużej, jeśli jest miejsce – np. dołożenie skrzynki konserw czy sucharów oraz dużego baniaka wody pitnej. Dłuższa izolacja (w terenie lub w domu) wymaga analogicznie zwiększonej ilości pożywienia i płynów. Należy pamiętać o warunkach przechowywania – żywność należy trzymać z dala od słońca, zabezpieczyć przed szkodnikami, a wodę w trwałych kanistrach lub butlach. W warunkach samochodowych możliwe jest przewiezienie rzeczy niemożliwych do wzięcia na pieszo, np. dodatkowych butli z gazem turystycznym czy większego zestawu do gotowania, jeśli planowane jest dłuższe biwakowanie. To samo dotyczy ubrania na każdą pogodę – mając miejsce, warto spakować np. dodatkowe koce, kurtki, buty na zmianę czy namiot turystyczny, które zwiększą niezależność podczas dłuższej ucieczki.
• Dłuższa izolacja w domu lub schronie: W przypadku przebywania w jednym miejscu przez dłuższy czas (np. przeczekanie zagrożenia w domu, piwnicy czy schronie), należy przygotować się na więcej niż 3 dni. Zalecane jest zgromadzenie zapasów na co najmniej 7–10 dni, a jeśli to możliwe – na 2 tygodnie lub więcej. Dotyczy to wody i jedzenia, ale także leków, baterii, środków higieny i innych rzeczy zużywających się z czasem. Należy upewnić się, że jest wystarczająca ilość leków stale przyjmowanych, materiałów opatrunkowych i podstawowych medykamentów na cały okres odizolowania. Zabezpieczone powinny być także dodatkowe źródła światła i ciepła – w domu mogą to być świeczki, lampy naftowe, dodatkowe latarki i baterie, a do ogrzewania np. śpiwory, koce termiczne, koce wełniane, jeśli ogrzewanie przestanie działać. Oświetlenie, które działa bez prądu oraz alternatywne metody gotowania (np. kuchenka turystyczna na gaz z odpowiednim zapasem kartuszy) stają się kluczowe, gdy przerwy w dostawach energii się przedłużą. Zalecane jest zadbanie o większy zapas artykułów sanitarnych – dodatkowe mydło, płyn do dezynfekcji, papier toaletowy, worki na odpady (istotne, gdy wywóz śmieci jest niemożliwy). W ten sposób możliwe jest przygotowanie się na samowystarczalność nie przez 3 dni, ale przez znacznie dłuższy okres.

Kompleksowe przygotowanie na wypadek wojny lub innego kryzysu obejmuje zarówno odpowiednie zapasy w domu, jak i gotowy do zabrania plecak ewakuacyjny. Oficjalne europejskie i polskie wytyczne kładą nacisk na minimum 72-godzinną samodzielność obywateli, a w miarę możliwości – na wydłużenie tego okresu do tygodnia czy dwóch. W praktyce oznacza to zgromadzenie zapasu wody i żywności o długiej trwałości, skompletowanie solidnej apteczki, źródeł światła, narzędzi oraz innych niezbędnych przedmiotów, które pozwolą przetrwać trudny czas. Rekomendowane jest korzystanie z oficjalnych poradników (np. RCB, MSWiA, EU Civil Protection), które konkretnie wskazują co i jak przygotować. Przygotowanie się “na wszelki wypadek” nie jest paniką, lecz przejawem odpowiedzialności. Dzięki temu w chwili zagrożenia możliwe jest podjęcie odpowiednich działań i posiadanie pod ręką zasobów potrzebnych do przetrwania najtrudniejszych pierwszych dni kryzysu.

Romana Makówka