Czy można się przygotować na upały? Oto, co możesz zrobić już teraz, żeby latem czuć się dobrze
Nadchodzące lato może okazać się rekordowo gorące – meteorolodzy już dziś ostrzegają przed falami upałów, które mają nawiedzić zarówno miasta, jak i tereny wiejskie. Wysokie temperatury to nie tylko dyskomfort, ale realne zagrożenie dla zdrowia. Jak przygotować się na ekstremalne warunki pogodowe? Co zrobić, by chronić siebie i swoich bliskich przed skutkami upałów? Jak zabezpieczyć dom, żeby upał nie wdzierał sie do środka?
Najbliższe lato będzie rekordowo gorące
Chociaż chłodny maj może powodować, że możemy powątpiewać w zapowiadane upały, już wkrótce przekonamy się, że czeka nas gorący i suchy czerwiec, a potem kolejne upalne miesiące.
W ostatnich latach każde kolejne lato jest bardziej gorące niż poprzednie. Meteorologiczne lato – czyli okres od początku czerwca do końca sierpni, w tym roku również będzie najprawdopodobniej bardzo gorące.
Nowe prognozy – powstałe z pomocą danych z amerykańskiego modelu CFS – nie brzmią optymistycznie, a przeciwnie – dramatycznie. Lato będzie ekstremalnie gorące, temperatura 30 stopni wielokrotnie przekroczona, a meteorolodzy spodziewają się kolejnego rekordu ciepła. Noce też mają być iście tropikalne, z temperaturą powyżej 20 stopni.
Wpływ upału na zdrowie
O tym, że upał szkodzi zdrowiu, wiemy nie od dzisiaj. Upały mają poważny wpływ na zdrowie, zwłaszcza u dzieci, osób starszych, kobiet w ciąży oraz osób z chorobami przewlekłymi. Organizm w wysokiej temperaturze szybciej się odwadnia i traci zdolność skutecznego chłodzenia się, co może prowadzić do szeregu niebezpiecznych konsekwencji.
Główne skutki upałów dla zdrowia:
- Odwodnienie - Podczas upału organizm traci wodę i elektrolity przez pot, co może prowadzić do odwodnienia, objawiającego się zmęczeniem, zawrotami głowy, spadkiem ciśnienia, a w cięższych przypadkach zaburzeniami świadomości.
- Udar cieplny (porażenie słoneczne) to najgroźniejsze powikłanie upałów – gdy organizm przestaje się chłodzić, temperatura ciała może wzrosnąć powyżej 40°C. Udar cieplny to stan zagrożenia życia, wymagający natychmiastowej pomocy medycznej.
- Wyczerpanie cieplne - mniej groźne niż udar, ale też niebezpieczne – objawia się osłabieniem, zawrotami głowy, nudnościami i zimnym potem. Może przerodzić się w udar, jeśli nie zostanie przerwane odpoczynkiem i nawodnieniem.
- Zaburzenia krążeniowe, gdyż wysoka temperatura obciąża układ sercowo-naczyniowy – wzrasta ryzyko omdleń, zakrzepów, a u osób z chorobami serca może dojść do zaostrzenia objawów, zawału lub udaru mózgu.
- Wyniki naszych badań stanowią kolejny krok w kierunku lepszego zrozumienia wpływu zmian klimatycznych na częstość występowania udarów. W miarę jak temperatury będą stawały się coraz bardziej ekstremalne, należy spodziewać się wzrostu liczby przypadków udarów
- tak komentował Barrak Alahmad, autor jednego z opracowań dotyczących wpływu zmian klimatycznych na zdrowie.
Lek. Katarzyna Bukol-Krawczyk, internistka z LUX MED potwierdzała w rozmowie z Poradnikiem Zdrowie, jak bardzo niebezpieczne są zbyt wysokie temperatury, jeśli chodzi o ich wpływ na zdrowie:
- Nasz organizm ma problem z oddawaniem ciepła, czyli z wystudzeniem się. Zawodzi konwekcja, czyli oddawanie ciepła, bo na zewnątrz temperatura jest taka sama albo wyższa niż ciepłota naszych ciał. Chłodzenie – zresztą tak jak konwekcja – wymaga rozszerzenia naczyń krwionośnych.
Efekt? To oczywiście ogromne obciążenie układu sercowo-naczyniowego, a w konsekwencji dramatyczny wzrost ryzyka chorób układu krążenia.
- W upale przepływ krwi zwalnia, a przez słabsze nawodnienie staje się ona gęstsza. Tlen dociera do komórek wolniej, więc serce musi pracować szybciej – to dla organizmu jak wysiłek fizyczny, niemal maraton. Dodatkowo pojawiają się obrzęki, bo krążenie jest spowolnione. Wszystkie te czynniki razem to ogromne obciążenie dla układu sercowo-naczyniowego, co zwiększa ryzyko zawałów i udarów
– tłumaczyła lekarka Katarzyna Bukol-Krawczyk, internistka z LUX MED.
To nie koniec potencjalnych skutków, jakie upał może powodować, jeśli chodzi o zdrowie. Na liście są też:
- Problemy oddechowe - u osób z astmą, POChP czy alergiami, cieplne zanieczyszczenia powietrza (ozon, pyły) nasilają duszność, kaszel i skurcze oskrzeli.
- Zaostrzenie chorób przewlekłych - Upały mogą pogarszać stan osób z cukrzycą, niewydolnością nerek czy chorobami neurologicznymi. Wzrasta też ryzyko zaburzeń rytmu serca i nagłych zgonów sercowych.
- Problemy skórne i oparzenia słoneczne - długotrwała ekspozycja na słońce prowadzi do bolesnych oparzeń, przyspieszonego starzenia się skóry i zwiększa ryzyko raka skóry (czerniaka).
- Zaburzenia psychiczne i poznawcze - wysoka temperatura może wpływać na nastrój, zwiększać drażliwość, pogarszać koncentrację i pamięć. U osób starszych częstsze są stany splątania.
UPAŁ: sposoby na upały
– Klimat się zmienia i w okresie letnim mamy wiele dni z temperaturami na granicy albo powyżej 30 st. C. W czasie upału dochodzić może m.in. do odwodnienia i zaburzenia gospodarki elektrolitowej. To może stanowić zagrożenie szczególnie dla osób chorych, np. ze schorzeniami serca, głównie z jego niewydolnością i zaburzeniami rytmu.
Jeśli chodzi o udary, patofizjologia jest podobna, jak w przypadku zawału serca, ponieważ to jest również jest choroba naczyniowa.Uważać powinny osoby z różnymi innymi schorzeniami, głównie przewlekłymi, np. chorobami nerek czy płuc
– relacjonował w rozmowie z PAP prof. Marcin Grabowski, kierownik Kliniki Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, ordynator oddziału klinicznego, specjalista chorób wewnętrznych, kardiolog, hipertensjolog.
- Grzmoty, błyski i silny wiatr mogą wywoływać lęk – zwłaszcza u dzieci, osób starszych oraz u osób z zaburzeniami lękowymi, PTSD lub autyzmem.
- Burze nocne mogą prowadzić do trudności z zasypianiem, wybudzeń i koszmarów – sen jest przerywany, a jakość wypoczynku pogarsza się.
- Nagła zmiana pogody i ciemne niebo mogą wpływać na obniżenie nastroju, zwłaszcza u osób podatnych na depresję sezonową (SAD) lub z zaburzeniami afektywnymi dwubiegunowymi.
Jak się przygotować przed upalnym latem, żeby dbać o zdrowie
Gdzie w Polsce będzie najcieplej tego lata? Według prognoz szczególnie newralgiczne rejony to południowy zachód Polski, gdzie będą docierać upały znad Afryki i południa Europy. Jednak mieszkańcy całego kraju mogą spodziewać się regularnie temperatur przekraczających 30 stopni. Co to oznacza dla organizmu? Jak zadbać o zdrowie?
Latem spodziewane gwałtowne burze - jaki jest wpływ burz na zdrowie
Na upałach tego lata nie koniec – przed nami również liczne burze, gwałtowne zjawiska, super komórki burzowe, opady konwekcyjne, ulewy – bardzo obfite, choć krótkotrwałe, co jest niekorzystne np. w kontekście suszy: woda w pewnym momencie nie jest już wchłaniana przez ziemię i spływa, po czym następują dłuższe okresy z niedoborami opadów.
Te zlewne opady będą też powodować ryzyko podtopień i lokalnych zalań. Tymczasem dominować będzie stan suszy. Zresztą o suszy hydrologicznej też mówi się od lat - działa niszcząco na środowisko i na nas, ludzi.
Dni i noce będą duszne, tropikalne, a pogoda niestabilna, a więc okresy upałów przeplatane gwałtownymi burzami, którym mogą towarzyszyć bardzo silne podmuchy wiatru, a nawet lokalne trąby powietrzne.
Burza to nie tylko zjawisko atmosferyczne – może mieć również zauważalny wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne. Choć trwa krótko, wiąże się z nagłymi zmianami ciśnienia, temperatury, wilgotności i poziomu ozonu w powietrzu, co u niektórych osób wywołuje konkretne dolegliwości. Najważniejsze skutki burzy dla zdrowia?
- Nagłe zmiany ciśnienia i bóle głowy
- U osób wrażliwych na wahania pogody burze mogą wywoływać migreny, uczucie ciężkości w głowie, rozdrażnienie i spadek koncentracji.
- Burze, zwłaszcza po upalnych dniach, podnoszą poziom ozonu i pyłów zawieszonych w powietrzu, co może pogarszać stan osób z astmą, POChP i alergiami.
- Dodatkowo podczas burzy występuje zjawisko tzw. "astmy burzowej" – w wyniku rozpadu ziaren pyłków roślin w wilgotnym powietrzu alergeny mogą przedostawać się głębiej do dróg oddechowych, wywołując duszność i napady kaszlu.
- Podczas burzy wzrasta zagrożenie porażeniem piorunem, uderzeniem gałęzi, upadkiem na śliskiej nawierzchni czy zalaniem – to szczególnie ważne dla osób przebywających na zewnątrz.
- Nagłe spadki ciśnienia atmosferycznego mogą nasilać objawy u osób z chorobami serca – pojawiają się bóle w klatce piersiowej, kołatanie serca, a nawet ryzyko zawału.
Oto kompleksowa lista pomysłów, jak przygotować się na rekordowo gorące lato i chronić przed upałem – zarówno w mieście, jak i na wsi. Lista zawiera praktyczne działania, które można podjąć z wyprzedzeniem, oraz codzienne strategie radzenia sobie z wysoką temperaturą.
Warto serwisować klimatyzator lub wentylator przed sezonem. Jeśli nie masz klimatyzacji – rozważ zakup wentylatora z funkcją nawilżania albo klimatyzatora przenośnego.
Zainstaluj rolety termoizolacyjne, żaluzje, folie odbijające światło albo zasłony blackout. Rozważ zasadzenie bluszczu lub winobluszczu przy ścianach – to naturalna ochrona przed nagrzewaniem.
Warto mieć w domu kilka butelek wody na wypadek przerw w dostawie. Rozważ zakup dzbanka filtrującego lub baniaka z kranikiem, który można schłodzić w lodówce. Niektóre leki źle znoszą ciepło – sprawdź warunki ich przechowywania .Upewnij się, że lodówka działa prawidłowo – w upały to podstawa.
Jeśli masz taką możliwość, zamień miasto na wieś latem. Domy w otwartej przestrzeni, otoczone zielenią, nie nagrzewają się tak, jak bloki. W dodatku miasto dopiero nocą oddaje ciepło, które gromadziło za dnia - co oznacza, że stale jest gorąco. Na wsi, w otoczeniu zieleni, możemy rozkoszować się rosą, chłodnym porankiem, świeższym powietrzem nocą.
Różnica temperatur między zacienionym trawnikiem a nasłonecznioną betonową powierzchnią może sięgać nawet ponad 20°C, co ma ogromne znaczenie dla komfortu i zdrowia w czasie upałów. Zieleń, szczególnie trawniki i drzewa, działa jak naturalna klimatyzacja – pochłania ciepło, zatrzymuje wilgoć i obniża temperaturę otoczenia.
W przeciwieństwie do tego powierzchnie betonowe, asfaltowe czy brukowane bardzo szybko się nagrzewają i długo oddają ciepło, tworząc tzw. miejskie wyspy ciepła. W praktyce oznacza to, że w pełnym słońcu chodnik czy plac pokryty betonem może osiągać temperaturę nawet 50–60°C, podczas gdy kilka kroków dalej, na zielonej przestrzeni w cieniu, może być znacznie chłodniej i przyjemniej.
Jak w upały dbać o zdrowie
Gdy już nadejdzie fala upałów, noś jasne, luźne, bawełniane lub lniane ubrania. Obowiązkowo pamiętaj o nakryciu głowy i noś okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV (tanie produkty z bazaru niekoniecznie spełnią swoją funkcję).
Pij regularnie wodę, nawet jeśli nie czujesz pragnienia. Unikaj kawy i słodkich napojów, gdyż odwadniają. Warto mieć zawsze przy sobie butelkę wody.
Upały wpisuj w grafik! To nie żart - polecamy planowanie dnia z myślą o temperaturze. Unikaj aktywności fizycznej w godzinach 10:00–17:00. Najlepiej wychodzić rano lub wieczorem. W razie potrzeby organizuj sjestę, szczególnie wtedy, gdy rytm dnia może być bardziej elastyczny (nie wszyscy pracodawcy mile widzą drzemki w godzinach pracy).
Pomocne może być także m.in. chłodzenie ciała, zraszanie twarzy i karku wodą, chłodne prysznice, kąpiele stóp. W miarę możliwości korzystaj z tych pomieszczeń, w których jest najchłodniej. Odwiedzaj klimatyzowane galerie, biblioteki, kina z klimatyzacją. Home office bez klimy możesz zamienić na coworking z klimatyzacją.
Zamykaj wq domu okna i zasłaniaj je w ciągu dnia – otwieraj nocą. Możesz zawiesić mokry ręcznik przed wentylatorem – to domowa namiastka klimatyzacji. Jeśli masz balkon – ustaw tam zraszacz lub miski z wodą, by schładzać otoczenie.
Jeśli dysponujesz ogrodem, wykorzystuj naturalny cień - drzewa, stodoły, altanki. W ogrodzie sadź rośliny tworzące cień: słoneczniki, pnącza. Jeśli jesteś w mieście, unikaj nagrzanych chodników i betonu – szukaj parków, fontann, zacienionych ulic. Noś przy sobie wachlarz, mgiełkę wodną lub mały przenośny wiatraczek.
Uważaj też na zwierzęta domowe i gospodarskie – zapewnij im wodę i zacienione miejsce. Bardzo ważna jest szczególna ochrona tych osób i zwierząt, które nie mogą samodzielnie zadbać o siebie, a więc dzieci, seniorów i naszych pupili.
Jeśli chodzi o dzieci, to często podawaj wodę, nie wychodź z nimi w największy upał, zakładaj przewiewne ubrania. Seniorzy mogą nie odczuwać pragnienia, więc przypominaj im o piciu. Żadnej osoby ani zwierzęcia nie zostawiaj w samochodzie nawet na chwilę.
Podcasty
Playlisty tematyczne
