Kolano boli, bo idzie deszcz? Bóle głowy i stawów to dopiero początek problemów przy złej pogodzie
W ostatnich dniach pogoda nas nie rozpieszcza. Deszcz, wiatr i niska temperatura dają się we znaki. Mimo że jest połowa maja, w wielu domach włączono ogrzewanie. Chodzimy zziębnięci, zmęczeni, senni, niechętnie podejmujemy aktywności, za to z przyjemnością spędzalibyśmy czas pod kołderką. Czy to nasza podświadomość serwuje nam takie samopoczucie, gdy widzimy ponurą aurę za oknem? A może jednak „coś" w tym jest, że określona pogoda w konkretny sposób wpływa na nasze ciała i umysły? Zanim przypiszemy hipochondrię osobom, które narzekają na samopoczucie w czasie deszczu, sprawdźmy, co na ten temat mówi nauka.
Czy meteopatia to choroba
Zacznijmy od podstawowych faktów: meteopatia nie jest uznawana za stricte jednostkę chorobową. Warto też mieć na uwadze, że doświadczane objawy mogą być różne u poszczególnych osób, choć wspólną cechą jest fakt, że objawy te ulegają zaostrzeniu podczas określonych zjawisk pogodowych. Meteopatia bywa też określana mianem meteoropatii – mowa o tym samym zjawisku. Czym innym jest meteowrażliwość.
- O meteopatii mówi się, gdy u danej osoby dochodzi do pojawienia się nowych objawów lub zaostrzenia istniejących objawów z powodu zmian pogody, natomiast o meteowrażliwości wówczas, kiedy osoba podaje, że zmiany pogody wpływają na jej samopoczucie fizyczne i psychiczne -
- podaje lek. Magdalena Wiercińska na łamach Medycyny Praktycznej.
Jak się czują meteopaci?
Najczęściej wskazywane dolegliwości to:
- zaostrzenie objawów chorób przewlekłych,
- apatia,
- bóle stawów,
- bóle mięśni,
- bóle ramion,
- bóle szyi,
- drętwienie,
- bóle głowy,
- zawroty głowy,
- nasilenie dotychczasowych dolegliwości bólowych,
- wahania ciśnienia tętniczego,
- wahania tętna,
- problemy trawienne,
- nasilenie objawów choroby wrzodowej,
- uczucie duszności,
- nerwowość,
- drażliwość,
- napięcie,
- niepokój,
- zaburzenia lękowe,
- obniżony nastrój,
- zmęczenie,
- zaburzenia snu,
- zachowania agresywne,
- zaburzenia depresyjne,
- zachowania samobójcze.
- Badania potwierdziły związek między przechodzeniem chłodnych frontów atmosferycznych a zwiększoną liczbą napadów migotania przedsionków. Szczególnie wyraźnie widać to w przypadku frontów chłodnych oraz okluzji o charakterze chłodnym.
Najprawdopodobniej chodzi o oddziaływanie fal elektromagnetycznych towarzyszących tym zjawiskom atmosferycznym. Incydenty migotania przedsionków często pojawiają się na 24 do 48 godzin przed dotarciem frontu do danego obszaru
– komentował dr n. med. Andrzej Głuszak w rozmowie z Poradnikiem Zdrowie. Nie ma jednego skutecznego leku pozwalającego uporać się z objawami meteopatii, ale są metody, ale te objawy złagodzić i o tym też powiemy później.
7 wspomagaczy nastroju, które nic nie kosztują
Jakie osoby są wrażliwe na zmiany pogody?
- Przez długi czas meteopatia była uważana za mit, obecnie mówi się o tym, że zjawisko to może faktycznie występować i znacząco wpływać na codzienne życie niektórych osób, zwłaszcza mających zaburzenia psychiczne, choroby sercowo-naczyniowe i choroby układu oddechowego
– komentuje lek. Magdalena Wiercińska na łamach Medycyny Praktycznej.
Czy wiele osób zmaga się z meteopatią? Otóż jeśli doświadczasz złego samopoczucia podczas kiepskiej pogody, wiedz, że nie jesteś sama: podobne problemy ma – według różnych danych – ok. 30 proc. osób na świecie, ale polski IMGW wskazuje, że w naszym kraju, gdzie pogoda – nie da się ukryć – bywa kapryśna, problem meteopatii może dotyczyć 50-70 proc. mieszkańców Polski.
Częściej meteopatia może dotyczyć kobiet, zwłaszcza w okresach intensywnych zmian hormonalnych, jak np. ciąża czy menopauza. Meteopatia ulega nasileniu z wiekiem (i tak na przykład po 40-tce zaczynamy rozumieć babcię, która utyskiwała, że "rwie w kolanie na deszcz", bo zaczynamy odczuwać podobne objawy). Na meteopatię częściej wskazują osoby z miast.
Na pogorszenie kondycji fizycznej i psychicznej w odpowiedzi na zmiany atmosferyczne skarżą się również osoby z niskim ciśnieniem tętniczym, a także seniorzy, u których wrażliwość na warunki pogodowe rośnie z upływem lat. Po 50. roku życia mężczyźni częściej zaczynają wykazywać objawy meteopatii.
Na liście czynników sprzyjających meteopatii, jest siedzący tryb życia, niewłaściwa dieta, używki, a także pesymizm i narzenie. Właśnie dlatego kondycja psychofizyczna ma znaczenie – im lepsze zdrowie, tym większa odporność organizmu na zmienne warunki klimatyczne.
Dr Grzegorz Kaliński, klimatolog z Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW), który od wielu lat bada wpływ środowiska atmosferycznego na organizm ludzki, zwracał uwagę, że ryzyko wystąpienia intensywnych objawów meteorotropowych wzrasta, gdy mechanizmy adaptacyjne organizmu są osłabione lub działają z opóźnieniem, a bodziec pogodowy – taki jak nagły spadek temperatury czy ciśnienia – jest silny.
- U osoby zdrowej, o dobrej kondycji psychofizycznej, mechanizmy dostosowawcze będą działały sprawnie i szybko, nawet przy gwałtownych zmianach pogodowych, dzięki czemu homeostaza nie zostanie zaburzona
- powiedział dr Grzegorz Kaliński.
Na osłabienie zdolności adaptacyjnych organizmu wpływa wiele czynników, w tym niezdrowy styl życia typowy dla mieszkańców dużych miast, spędzanie znacznej części dnia w sztucznie kontrolowanym środowisku domów i biur, powszechne korzystanie z klimatyzacji, a także proces starzenia się społeczeństwa.
Czy można się złe czuć przez pogodę?
Ograniczony kontakt z naturalnymi bodźcami środowiskowymi – takimi jak wiatr, deszcz, słońce, zimno czy ciepło – prowadzi do tzw. rozhartowania organizmu, czyli stopniowego spadku jego zdolności do skutecznego reagowania na zmiany warunków atmosferycznych.
- Gorąco i upał obciążają organizm – powyżej 25–30°C układ termoregulacji pracuje intensywnie, rozszerzają się naczynia, przyspiesza oddech i potliwość, może podnosić się poziom hormonów stresu
- Wzrost drażliwości w upale – w gorące dni częściej pojawiają się irytacja i agresja, np. w korkach ulicznych.
- Promienie słoneczne wspierają zdrowie – działają bakteriobójczo, hartują, wspomagają gojenie i produkcję witaminy D. Zauważono, że słońce poprawia nastrój – zwiększa nawet empatię i hojność, np. odnotowano wyższe napiwki w słoneczne dni. Jednak nadmiar słońca szkodzi – promieniowanie UV zwiększa ryzyko raka skóry, zwłaszcza czerniaka.
- Gwałtowne skoki ciśnienia są niebezpieczne – szczególnie powyżej 8 hPa/dobę, często towarzyszące frontom atmosferycznym.
- Układ nerwowy reaguje jeszcze przed zmianą – pobudzenie może trwać nawet kilka godzin po przejściu frontu.
- Fronty chłodne są szczególnie groźne – zwiększają ryzyko zawałów, migotania przedsionków, a także kłótni i prób samobójczych, szczególnie u mężczyzn.
- Silny wiatr pogarsza nastrój – powyżej 8 m/s zwiększa stres, drażliwość, obniża koncentrację. Wpływ psychiczny może być bardzo silny. Np. wiatry takie jak halny, pomponio, sirocco są kojarzone ze wzrostem agresji, przestępstw, bójek, przemocy w rodzinach, samobójstw.
Wpływ pogody na samopoczucie i zachowanie zauważa się też u małych dzieci.
- Ich organizmy nie wykształciły jeszcze w pełni mechanizmów obronnych, a pewne cechy ich organizmu sprzyjają wystąpieniu niekorzystnych reakcji (np. duży stosunek powierzchni ciała do jego masy w przypadku przegrzania i odwodnienia)
– komentował dr Jakub Szmyd, specjalista ds. biometeorologii z IMGW, badający m.in. adaptację człowieka do zmian klimatu, w rozmowie z Serwisem Zdrowie PAP.
Skąd się bierze meteopatia?
Co może sprzyjać meteopatii? Jest w tym zakresie kilka teorii (i być może kilka z nich jest prawdziwych, bo osoby doświadczające meteopatii różnią się przecież między sobą, jeśli chodzi o doświadczane objawy i sytuacje, w których pojawia się problem).
Sugeruje się, że osoby, które dużo czasu spędzają w zamkniętych, klimatyzowanych lub ogrzewanych pomieszczeniach we wczesnym dzieciństwie, z biegiem lat mogą mieć większe prawdopodobieństwo ujawnienia się objawów meteopatii. Ponadto zauważono związki meteopatii m.in.
- z zachodzącymi z powodu zjawisk pogodowych reakcjami układu nerwowego, hormonalnego, układu krążenia i zmianami stężenia neuroprzekaźników w mózgu.
- nadreaktywność osi podwzgórze–przysadka–nadnercza (HPA)
- podwyższone stężenia hormonu adrenokortykotropowego (ACTH), który pobudza nadnercza do produkcji kortyzolu – hormonu stresu. To może prowadzić do objawów takich jak: kołatanie serca, napięcie, uczucie niepokoju czy rozdrażnienie.
- obniżony poziom endorfin, nazywanych potocznie „hormonami szczęścia”, co może nasilać wrażliwość na ból i obniżać nastrój.
- zmiany pogodowe, zwłaszcza w ciśnieniu atmosferycznym, mogą wpływać na aktywność nerwu błędnego, prowadząc do zaburzeń w równowadze między pobudzeniem a wyciszeniem organizmu.
- neurony w określonym obszarze mózgu reagują na wahania ciśnienia atmosferycznego, co udowodniono w badaniach na myszach. Ludzie mogą reagować podobnie.
Objawy najczęściej poprzedzają zmianę pogody lub towarzyszą tej zmianie, później sukcesywnie ustępując. Jakie mogą być przyczyny meteopatii? Na liście są m.in.
- temperatura powietrza
- wilgotność powietrza
- zachmurzenie / nasłonecznienie
- ewentualne opady – ilość / rodzaj
- przechodzące fronty atmosferyczne
- prędkość wiatru
- ciśnienie atmosferyczne
Jak złagodzić objawy meteopatii?
Choć meteopatia nie jest jednostką chorobową, jej objawy potrafią znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie. Na szczęście istnieją sprawdzone sposoby, które mogą pomóc zwiększyć odporność organizmu na zmiany pogody i poprawić ogólne samopoczucie:
- Codzienna dawka ruchu – regularna aktywność fizyczna, zwłaszcza na świeżym powietrzu, poprawia krążenie, stabilizuje ciśnienie krwi i wspomaga termoregulację. Rekomendowane są spacery trwające co najmniej 30–50 minut bez przerwy, a także ćwiczenia rozciągające i wzmacniające mięśnie.
- Zdrowy styl życia – lekka, zbilansowana dieta bogata w warzywa, owoce, ryby i drób, odpowiednie nawodnienie, rezygnacja z używek oraz minimum 7–8 godzin snu na dobę wspierają odporność organizmu na zmiany środowiskowe.
- Terapie wspomagające – korzystne efekty może przynieść ekspozycja na światło naturalne lub – w okresach jego niedoboru – światłoterapia.
- Warto rozważyć sesje w saunie, kriokomorze lub stosowanie naprzemiennych pryszniców (ciepło-zimno), które stymulują układ krążenia i zwiększają odporność na czynniki atmosferyczne.
- Odpowiednie ubieranie się – dostosowanie ubioru do warunków pogodowych, z warstwową ochroną przed chłodem, wiatrem czy wilgocią, pomaga zachować komfort termiczny i unikać przechłodzenia lub przegrzania.
- Śledzenie prognoz biometeorologicznych – wiedza o nadchodzących zmianach pogodowych pozwala lepiej zaplanować dzień, ograniczyć stresory i przygotować się fizycznie oraz psychicznie na gorsze samopoczucie.
- Wspomaganie diety i układu nerwowego – w okresach wahań pogodowych warto zadbać o odpowiedni poziom magnezu, witaminy D i witamin z grupy B, które wspierają układ nerwowy, poprawiają nastrój i zdolności poznawcze. Można rozważyć suplementację lecytyny lub żeń-szenia.
- Naturalne zioła jako wsparcie – napary z kozłka lekarskiego, melisy, dziurawca, szyszek chmielu czy skrzypu mogą łagodzić napięcie, wspomagać sen, poprawiać trawienie i zmniejszać bóle stawów. Ich stosowanie najlepiej skonsultować z lekarzem lub farmaceutą.
- Elastyczne podejście do diety w zależności od warunków – przy niskim ciśnieniu i pogorszeniu nastroju pomocna może być kawa z mlekiem, gorzka czekolada czy lekko dosolony posiłek, podczas gdy przy wysokim ciśnieniu korzystne będą produkty bogate w potas: zielone warzywa, banany, rośliny strączkowe i ryby – przy jednoczesnym ograniczeniu soli.
- W niektórych przypadkach ulgę przynoszą techniki oddechowe czy masaże relaksacyjne – warto przetestować, co działa najlepiej na nasz organizm.
- Warto też pamiętać, czego unikać: papierosy, alkohol, tłuszcze nasycone oraz sztuczne słodziki mogą nasilać objawy związane z wrażliwością na pogodę i wpływać negatywnie na ogólną kondycję organizmu.
Podcasty
Playlisty tematyczne
