Dystymia to depresja przewlekła. Jak się objawia i jak można ją leczyć?

2023-05-22 7:05

Dystymia (rodzaj depresji przewlekłej o podłożu nerwicowym) stanowi jedną z chorób psychicznych, w której przebiegu pacjenci doświadczają obniżenia nastroju. Dystymia jest problemem przewlekłym, który nierzadko utrudnia pacjentom życie nawet przez wiele lat. Zdarza się, że istnienie dystymii jest bagatelizowane i niezauważane zarówno przez samego chorego, jak i jego otoczenie. Problemem warto się jednak zainteresować, ponieważ istnieją metody pozwalające skutecznie leczyć dystymię, dzięki którym codzienne funkcjonowanie chorych może ulec znaczącej poprawie.

Dystymia (depresja przewlekła) - przyczyny, objawy, leczenie
Autor: Getty Images Dystymia (depresja przewlekła) - przyczyny, objawy, leczenie

Spis treści

  1. Przyczyny dystymii
  2. Objawy dystymii
  3. Leczenie dystymii

W przebiegu dystymii przeważającymi objawami są te, które dotyczą obniżenia nastroju - schorzenie należy do grupy zaburzeń afektywnych. Problem określany bywa również jako depresja przewlekła – termin ten może się jednak wydawać nie do końca prawidłowy ze względu na to, że w przebiegu czystej dystymii objawy nie osiągają takiego natężenia, które mogłoby stanowić podstawę do postawienia rozpoznania depresji.

Problemem w przypadku dystymii jest to, że dolegliwości z nią związane występują przez długi czas. Ze względu na to znaczna część pacjentów, niestety, nie poszukuje specjalistycznej pomocy. Pierwsze objawy dystymii pojawiają się najczęściej w okresie dojrzewania i wczesnej dorosłości, przez co pacjenci uznawani bywają za osoby z natury mniej wesołe.

Dystymia jest zdecydowanie częstsza, niż można by przypuszczać. Ryzyko zachorowania na nią w ciągu całego życia szacowane jest na około 6%. Wśród osób borykających się z problemem przeważają kobiety – dystymia występuje u przedstawicielek tej płci 2 do 3-krotnie częściej niż u mężczyzn. W zależności od wieku, w którym pojawiły się u pacjenta pierwsze objawy dystymii, wyróżnia się dwie postacie schorzenia: dystymię wczesną (z początkiem dolegliwości przed 21. rokiem życia) oraz dystymię późną (z pierwszymi objawami po ukończeniu 21. roku życia).

„Nie stresuj się" nie działa w ogóle. Jak radzić sobie ze stresem i co mają do tego nasze jelita - odpowiada psychiatra.

Przyczyny dystymii

W przypadku patogenezy dystymii wiele kwestii pozostaje nadal niejasnych, ale naukowcom udało się już postawić pewne przypuszczenia co do czynników zaangażowanych w rozwój choroby. Wśród przyczyn dystymii brane są pod uwagę uwarunkowania natury genetycznej. O ich roli w rozwoju depresji przewlekłej może świadczyć to, że występuje ona częściej u tych osób, u których jakichś członek rodziny cierpiał już na zaburzenia afektywne (np. na depresję czy właśnie na dystymię).

Jako biologiczne podłoże dystymii traktowane bywają zaburzenia w obrębie układu neuroprzekaźników w układzie nerwowym. Pod uwagę brane jest szczególnie zmniejszenie stężeń serotoniny oraz noradrenaliny – potwierdzeniem takiego przypuszczenia może być chociażby to, że poprawa stanu pacjentów z dystymią możliwa jest dzięki zastosowaniu u nich leków zwiększających ilości wspomnianych neuroprzekaźników w obrębie mózgowia.

Innymi czynnikami potencjalnie zaangażowanymi w patogenezę dystymii są zaburzenia czynności układu hormonalnego. Wśród nich wymienia się problemy z funkcjonowaniem tarczycy oraz zaburzenia czynności osi podwzgórze-przysadka-nadnercza.

U niektórych pacjentów obciążonych tendencjami do rozwoju dystymii choroba pojawia się samoistnie, u innych natomiast początek problemu związany jest z pewnymi wydarzeniami. Czynnikami spustowymi, które u osób predysponowanych mogą doprowadzić do ujawnienia się dystymii, bywają problemy zawodowe, rodzinne czy finansowe, ale i zmiana miejsca zamieszkania czy śmierć bliskiej osoby.

Poza już wymienionymi, za czynniki ryzyka dystymii, uznawane są również inne problemy psychiczne występujące u pacjentów – jako przykład zaburzeń, które mogą predysponować do rozwoju depresji przewlekłej, podać można zaburzenia osobowości.

Objawy dystymii

Pacjenci z przewlekłą depresją borykają się z szeregiem problemów dotyczących nastroju, pojawiać się mogą u nich jednak i inne dolegliwości. Do objawów dystymii zaliczane są:

  • stale obniżony nastrój,
  • zmniejszona możliwość odczuwania szczęścia (tzw. anhedonia),
  • stałe uczucie zmęczenia,
  • myśli dotyczące bezsensu świata i własnego funkcjonowania,
  • niska samoocena,
  • problemy somatyczne, takie jak zaburzenia snu (zarówno zwiększenie ilości godzin spędzanych w łóżku, jak i bezsenność), zaburzenia jedzenia (spożywanie większej ilości pokarmów lub odwrotnie – brak apetytu),
  • rozdrażnienie (objaw ten szczególnie dotyczy dzieci z dystymią, może on nawet dominować nad obniżeniem nastroju),
  • zmniejszona aktywność,
  • unikanie kontaktów społecznych,
  • spowolnienie myślenia i problemy z koncentracją.

Powyżej wymienione dolegliwości mogą być związane z depresją – aby móc postawić u pacjenta diagnozę dystymii, objawy nie mogą mieć takiego nasilenia, które pozwalałoby rozpoznać właśnie depresję (dystymię można więc przedstawić jako zaburzenie o mniej burzliwym przebiegu niż depresja).

W rozpoznawaniu dystymii bierze się pod uwagę nie tylko występowanie u pacjenta wymienionych objawów, ale i czas, przez który są one obecne. W przypadku osób dorosłych rozpoznanie przewlekłej depresji postawić można wtedy, gdy dolegliwości utrzymują się przez minimum dwa lata. Nieco inny okres utrzymywania się objawów wymagany jest w przypadku rozpoznawania dystymii u dzieci i nastolatków – w tej grupie dolegliwości muszą bowiem trwać więcej niż rok.

Dystymia to problem przewlekły, trwający nawet przez wiele lat. W tym czasie pacjent może doświadczać również innych schorzeń – jedną z możliwości jest zachorowanie na depresję. W takiej sytuacji mówi się o istnieniu u chorego „podwójnej depresji”.

Leczenie dystymii

Choć objawy związane z opisywanym problemem są znacznie mniej nasilone niż te związane z depresją, to schorzenie i tak powinno być leczone. Wynika to m.in. z tego, że:

  • występujące u chorego dolegliwości mogą znacząco zaburzać jego funkcjonowanie praktycznie w każdym środowisku, czy to rodzinnym, czy zawodowym,
  • osoby cierpiące na dystymię znajdują się w grupie zwiększonego ryzyka wystąpienia depresji, ale i popełnienia samobójstwa,
  • pacjenci mogą uzależniać się od różnych substancji psychoaktywnych – zdarza się, że sięgają oni po alkohol czy narkotyki po to, aby (tak naprawdę tylko pozornie) załagodzić występujące u siebie objawy.

W leczeniu dystymii zastosowanie znajdują dwie metody: farmakoterapia oraz psychoterapia. Lekami, które stosuje się w depresji przewlekłej, są:

  • inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI),
  • trójcykliczne leki przeciwdepresyjne,
  • inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny oraz noradrenaliny (SNRI).

Czytaj też: Leki antydepresyjne - zastosowanie, działanie, uzależnienie

Farmakoterapia dystymii trwa od kilku do kilkunastu miesięcy. Pacjenci powinni zostać poinformowani o tym, że działanie leków rozwija się powoli – pierwsze efekty pojawiają się zazwyczaj po upływie około dwóch tygodni. Ewentualne skutki uboczne terapii największe nasilenie mają zazwyczaj właśnie w tym okresie – ich natężenie stopniowo mija, jeżeli jednak są one bardzo silne, przed ewentualnym odstawieniem leku należy skonsultować się z lekarzem.

Drugą metodą stosowaną w dystymii jest psychoterapia. Różni psychoterapeuci zalecają odmienne techniki terapii dystymii, jedną z częściej stosowanych u pacjentów z tym problemem jest psychoterapia poznawczo-behawioralna.

Wybór konkretnej metody leczenia depresji przewlekłej zależny jest od nasilenia objawów schorzenia, ale i od ogólnego stanu zdrowia danego pacjenta. Psychoterapia jako metoda pierwszego rzutu jest szczególnie polecana w przypadku dzieci i młodzieży z dystymią. Czasami korzystne może okazać się połączenie farmakoterapii i psychoterapii.

Test: Czy masz depresję?

Pytanie 1 z 12
1. Czy od dłuższego czasu towarzyszy ci uczucie smutku i przygnębienia?