"Żaden inny lek nigdy nie był w stanie…" Zakazana roślina zdziałała cuda u pacjentów z urazami mózgu

Naukowcy ze Stanford Medicine dokonali przełomu, badając działanie ibogainy – substancji, która w Polsce i USA jest zakazana. Okazuje się, że ten kontrowersyjny związek może skutecznie leczyć urazowe uszkodzenia mózgu i związane z nim PTSD, lęk oraz depresję u weteranów wojennych. Czy to początek nowej ery w medycynie?

• Ibogaina, zakazany roślinny lek, wykazuje obiecujące działanie w leczeniu urazowych uszkodzeń mózgu u weteranów wojennych.
• Badania wykazały, że ibogaina w połączeniu z magnezem znacząco redukuje PTSD, lęk i depresję, poprawiając funkcjonowanie weteranów.
• Mimo statusu substancji zakazanej w Polsce i USA, kliniki w Kanadzie i Meksyku oferują legalne leczenie ibogainą.
• Jakie są mechanizmy działania ibogainy i czy może ona zrewolucjonizować leczenie neuropsychiatryczne?

Wielu weteranów wojennych doznało uszkodzeń mózgu na skutek urazów głowy lub eksplozji. Są one główną przyczyną zespołu stresu pourazowego, lęku, depresji i samobójstw wśród weteranów. Leczenie jest trudne i często mało skuteczne.

Jak wykazali naukowcy ze Stanford Medicine, roślinny lek psychoaktywny, ibogaina - w połączeniu z magnezem, który chroni serce - bezpiecznie i skutecznie redukuje PTSD, lęk i depresję oraz poprawia funkcjonowanie weteranów z urazem mózgu (TBI).

Jak działa ibogaina?

Aby odkryć mechanizmy neuronalne leżące u podstaw poprawy funkcji poznawczych, autorzy badania przeanalizowali wyniki elektroencefalografii i skany MRI, zebrane od 30 weteranów. Odkryli na przykład, że weterani, u których nastąpiła poprawa funkcji wykonawczych po leczeniu ibogainą, wykazywali tendencję do wzrostu częstotliwości fal mózgowych zwanych rytmami theta.

Stwierdzili również, że weterani ze zmniejszonymi objawami PTSD po leczeniu wykazywali tendencję do zmniejszenia złożoności aktywności w korze mózgowej.

Naukowcy spekulują, że silniejsze rytmy theta mogą sprzyjać neuroplastyczności i elastyczności poznawczej, podczas gdy mniej złożona aktywność kory mózgowej może łagodzić wzmożoną reakcję na stres, obserwowaną w PTSD. Wzorce aktywności mózgu sprzed leczenia mogłyby również posłużyć do identyfikacji pacjentów, którzy odnieśliby największe korzyści z terapii ibogainą - sugerują badacze.

Ibogaina - co to takiego? Czemu ibogaina jest zakazana?

Ibogaina to związek naturalnie występujący w korzeniach i korze afrykańskiego krzewu iboga (Tabernanthe iboga), stosowany od wieków w ceremoniach duchowych i uzdrawiających.

W ostatnich latach wzbudziła ona zainteresowanie naukowców i terapeutów ze względu na jej potencjał w leczeniu uzależnienia od opioidów i kokainy. Badania sugerują, że zwiększa ona działanie kilku ważnych cząsteczek w mózgu, z których niektóre są powiązane z uzależnieniem od narkotyków i depresją.

Od 1970 roku ibogaina jest uznawana w USA za substancję o wysokim potencjale uzależniającym i szkodliwości dla zdrowia – podobnie jak w Polsce, a jej produkcja, obrót i posiadanie są surowo zakazane. Natomiast kliniki w Kanadzie czy Meksyku oferują legalne leczenie ibogainą.

- Żaden inny lek nigdy nie był w stanie złagodzić czynnościowych i neuropsychiatrycznych objawów urazowego uszkodzenia mózgu – powiedział dr Nolan Williams, profesor nadzwyczajny psychiatrii i nauk behawioralnych. - Wyniki są spektakularne i zamierzamy kontynuować badania nad tym związkiem.

Jakie uszkodzenia mózgu może leczyć ibogaina?

Urazowe uszkodzenie mózgu definiuje się jako zaburzenie prawidłowego funkcjonowania mózgu, spowodowane działaniem sił zewnętrznych — takich jak eksplozje, zderzenia pojazdów lub inne urazy. Urazy mózgu mogą prowadzić do zmian w funkcji i/lub strukturze mózgu, co z kolei przyczynia się do wystąpienia objawów neuropsychiatrycznych.

Tylko w ciągu ostatniego ćwierćwiecza niemal 500 000 amerykańskich żołnierzy służących w Afganistanie i Iraku doznało cięższych bądź lżejszych urazów mózgu; podejrzewa się, że urazy te odgrywają rolę w wysokim wskaźniku depresji i samobójstw wśród weteranów.

Kilku weteranów zgłosiło się do kliniki w Meksyku i informowało o znacznej poprawie w różnych obszarach życia po zażyciu ibogainy

– powiedział Williams. - Naszym celem było scharakteryzowanie tej poprawy za pomocą ustrukturyzowanych ocen klinicznych i neurobiologicznych.

"Byli gotowi spróbować niemal wszystkiego"

W ramach badania opublikowanego w styczniu 2024 roku Williams i jego współpracownicy ze Stanford Medicine nawiązali współpracę z VETS, Inc., fundacją wspierającą terapie wspomagane substancjami psychodelicznymi dla weteranów. Dzięki wsparciu VETS, 30 weteranów operacji specjalnych z historią urazu mózgu (TBI) i powtarzającymi się ekspozycjami na wybuchy, z których prawie wszyscy doświadczali klinicznie ciężkich objawów psychiatrycznych i niepełnosprawności funkcjonalnej, niezależnie zaplanowało leczenie magnezem i ibogainą w klinice w Meksyku.

Przed rozpoczęciem leczenia naukowcy ocenili nasilenie zespołu stresu pourazowego (PTSD), lęku, depresji i poziom funkcjonowania uczestników na podstawie kombinacji kwestionariuszy samooceny i ocen przeprowadzanych przez klinicystów. Następnie uczestnicy udali się w Meksyku do kliniki, prowadzonej przez Ambio Life Sciences, gdzie pod nadzorem lekarza otrzymywali doustnie ibogainę wraz z magnezem, aby zapobiec powikłaniom sercowym związanym z ibogainą. Weterani wrócili następnie do Stanford Medicine na ocenę po leczeniu.

- Ci mężczyźni byli niezwykle inteligentnymi, wysoce wydajnymi jednostkami, które doświadczyły zmieniającej życie niepełnosprawności funkcjonalnej spowodowanej urazem mózgu podczas służby bojowej – zaznaczył Williams. - Wszyscy byli gotowi spróbować niemal wszystkiego, co ich zdaniem mogłoby im pomóc w powrocie do życia.

Przełomowe badania nad ibogainą. Pomoże nie tylko żołnierzom

Na początku badania uczestnicy doświadczali klinicznie istotnego poziomu niepełnosprawności, mierzonego za pomocą Skali Oceny Niepełnosprawności Światowej Organizacji Zdrowia 2.0, która ocenia niepełnosprawność w sześciu domenach funkcjonalnych, m.in. poznanie, mobilność, samoopiekę, relacje, aktywność życiową i uczestnictwo w życiu społecznym. Ponadto: 23 osoby spełniały kryteria PTSD, 14 zaburzeń lękowych, a 15 zaburzeń związanych z używaniem alkoholu. W ciągu swojego życia 19 uczestników miało myśli samobójcze, a siedmiu próbowało popełnić samobójstwo.

Leczenie ibogainą prowadziło zwykle natychmiast do znaczącej poprawy funkcjonowania, złagodzenia PTSD, depresji i lęku. Co więcej, efekty te utrzymywały się co najmniej przez miesiąc po zakończeniu leczenia – co stanowiło punkt końcowy badania.

Przed leczeniem weterani mieli średni stopień niepełnosprawności wynoszący 30,2 w skali oceny niepełnosprawności, odpowiadająca niepełnosprawności od lekkiej do umiarkowanej. Miesiąc po leczeniu ocena ta wzrosła do 5,1, co oznacza brak niepełnosprawności. Podobnie miesiąc po leczeniu uczestnicy odnotowali średnio 88 proc. redukcję objawów PTSD, 87 proc. redukcję objawów depresji i 81 proc. redukcję objawów lękowych w porównaniu z okresem sprzed leczenia ibogainą. Formalne testy poznawcze wykazały również poprawę koncentracji, przetwarzania informacji, pamięci i impulsywności uczestników.

- Nie byłem skłonny przyznać, że zmagam się z jakimikolwiek problemami związanymi z urazem mózgu – aż do dnia, w którym zapomniałem imienia mojej żony – powiedział Craig, 52-letni uczestnik badania z Kolorado, który służył 27 lat w Marynarce Wojennej Stanów Zjednoczonych. - Od [leczenia ibogainą] moje funkcje poznawcze zostały w pełni przywrócone. Zaowocowało to awansem w pracy i znacznie poprawiło moją zdolność do komunikowania się z dziećmi i żoną.

Co ważne, nie wystąpiły żadne poważne skutki uboczne ibogainy ani przypadki problemów z sercem, które czasami wiązano z tą substancją. Podczas leczenia weterani zgłaszali jedynie typowe objawy, takie jak bóle głowy i nudności.

Zdaniem Williamsa wyraźny wpływ ibogainy na urazy mózgu sugeruje, że ma ona szerszy potencjał terapeutyczny w przypadku innych schorzeń neuropsychiatrycznych.

Katarzyna Grzelak

źródło informacji PAP