Zatrucie ciążowe - gestoza

2017-07-25 13:24

Zatrucie ciążowe, inaczej gestoza, to niebezpieczny stan, który może zagrażać życiu matki i dziecka. Na rozwój zatrucia ciążowego są narażone m.in. kobiety, które rodzą po raz pierwszy, są w ciąży mnogiej albo zmagają się z cukrzycą i nadciśnieniem tętniczym. Co to jest zatrucie ciążowe? Jakie są jego przyczyny i objawy? Jak przebiega leczenie gestozy? Jak zapobiec zatruciu ciążowemu?

zatrucie ciążowe gestaza
Autor: Getty Images Kobieta w ciąży siedzi na łóżku

Spis treści

  1. Zatrucie ciążowe (gestoza) - przyczyny
  2. Zatrucie ciążowe (gestoza) – objawy
  3. Zatrucie ciążowe (gestoza) - leczenie
  4. Zatrucie ciążowe (gestoza) - jak zapobiegać?

Zatrucie ciążowe, inaczej gestoza, to zespół charakterystycznych objawów chorobowych indukowanych ciążą. Zatrucie ciążowe może być niebezpieczne zarówno dla przyszłej matki, jak i jej nienarodzonego dziecka, ponieważ może doprowadzić m.in. do odklejenia się łożyska, przedwczesnego porodu, obumarcia płodu, a nawet do śmierci matki.

Zatrucie ciążowe pojawia się najczęściej w drugiej połowie ciąży (po 20. tygodniu jej trwania) i jest jedną z najczęstszych przyczyn zgonu ciężarnych oraz płodów. Szacuje się, że gestoza dotyka 5-10 procent kobiet w ciąży.

Zatrucie ciążowe (gestoza) - przyczyny

Przyczyny gestozy nie są do końca znane. Dawniej gestozę określano błędnie jako zatrucie ciążowe, sugerując taką przyczynę schorzenia.

Poradnik Zdrowie: kiedy iść do ginekologa?

Ryzyko pojawienia się choroby jest większe u kobiet, które rodzą po raz pierwszy i/lub są w ciąży mnogiej. Nie bez znaczenia jest także wiek ciężarnych – te powyżej 35. roku życia są bardziej narażone na zatrucie ciążowe.

Obecnie przypuszcza się, że wpływ na jej rozwój mają niewłaściwa dieta, predyspozycje genetyczne i zmiany hormonalne zachodzące w czasie ciąży. Z doświadczeń lekarzy wynika, że zatrucie ciążowe częściej dotyka kobiety, które jeszcze przed zajściem w ciążę cierpiały na nadciśnienie, miały problemy z cukrzycą, układem krążenia lub nerkami (choć może pojawić się także u kobiet nieobciążonych wcześniej nadciśnieniem tętniczym - tzw. gestoza pierwotna). Gestoza często jest wiązana także z chorobą wątroby, konfliktem serologicznym i obecnością zaśniadu groniastego (niezłośliwa postać ciążowej choroby trofoblastycznej). Według niektórych lekarzy zaburzenia psychiczne, np. brak akceptacji ciąży, również mogą przyczynić się do wystąpienia objawów zatrucia ciążowego.

Zatrucie ciążowe (gestoza) – objawy

Zatrucie ciążowe charakteryzuje się zespołem objawów chorobowych, na który składają się:

1. Nadciśnienie tętnicze (powyżej 140/90 mmHg). Nadciśnienie to może być pierwotne, tzn. występowało już przed zajściem w ciążę, lub indukowane ciążą. Należy zaznaczyć, że podwyższone ciśnienie u ginekologa nie musi wskazywać na zatrucie ciążowe, może być bowiem wynikiem stresu (tzw. efekt białego fartucha).

2. Białkomocz, czyli zbyt duża obecność białka w moczu, może oznaczać kolejny stopień zaawansowania choroby, zwłaszcza jeśli przekroczy 0,3 g na dobę.

3. Obrzęki, które są wynikiem zatrzymania wody w organizmie, zwłaszcza nóg, są częstą dolegliwością u kobiet w ciąży. Obrzęki te nie są patologią, jeśli ustępują po nocnym wypoczynku. Powodem do niepokoju są obrzęki uogólnione (które oprócz kończyn dolnych obejmują kończyny górne, twarz i brzuch), nieustępujące po przespanej nocy i utrzymujące się przez cały dzień. Istotne jest również tempo przyrostu masy ciała (zbyt szybkie i nadmierne może oznaczać powstawanie obrzęków), dlatego ważne jest regularne śledzenie masy ciała w czasie ciąży.

Należy przy tym zaznaczyć, że nie wszystkie objawy muszą występować jednocześnie. Czasem ciężarna może mieć problemy tylko z jednym z nich. Jeżeli jednak nadciśnieniu i obrzękom towarzyszy białkomocz, można przypuszczać, że u ciężarnej rozwija się  tzw. stan przedrzucawkowy - drugi stopień rozwoju choroby. Na tym etapie choroby nadciśnienie tętnicze może powodować zaburzenia przepływu krwi przez łożysko, a co za tym idzie - nieprawidłowe dotlenienie i odżywienie płodu, doprowadzając do tzw. hipotrofii, czyli wewnątrzmacicznego zahamowania wzrostu płodu.

Ważne

Groźna rzucawka

Rzucawka to trzeci i najgroźniejszy stopień zaawansowania choroby. Wówczas pojawia się zespół objawów stanu przedrzucawkowego połączony z drgawkami przypominającymi napad padaczki. Jak rozpoznać zbliżającą się rzucawkę? Ciężarna może skarżyć się na silne bóle i zawroty głowy i być niespokojna. Dodatkowo mogą pojawić się zaburzenia świadomości, zaburzenia widzenia (mroczki przed oczyma, widzenie za mgłą, podwójne widzenie), jak również bóle brzucha i wymioty. Czasem dochodzi do utraty przytomności.

Brak interwencji lekarskiej może doprowadzić m.in. do przedwczesnego porodu, odklejenia się łożyska i niedotlenienia dziecka. U matki zatrucie ciążowe może doprowadzić do obrzęku płuc, rozwoju zespołu rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (zespołu DIC), niewydolności nerek, zawału serca, udaru i pojawienia się objawów zespołu HELLP.

Jak wynika z badań, śmiertelność matek, spowodowana rzucawką, wynosi 5-20 procent, a umieralność okołoporodowa płodów i noworodków sięga 20 procent.

Zatrucie ciążowe (gestoza) - leczenie

Leczenie zatrucia ciążowego jest uzależnione od stopnia zaawansowania choroby i czasu trwania ciąży. Gdy pojawiły się wszystkie trzy ww. objawy, a dodatkowo lekarz stwierdza zaburzenia wzrostu płodu, konieczna jest hospitalizacja. Wówczas zalecane jest leżenie w łóżku i podawanie leków na obniżenie ciśnienia krwi. W zaawansowanej ciąży lekarz może zaproponować wcześniejsze jej zakończenie, np. poprzez cesarskie cięcie. Lżejsza postać zatrucia ciążowego zwykle przechodzi samoistnie, nie wymaga więc interwencji lekarza.

Ważne

Objawy alarmujące, czyli kiedy jak najszybciej udać się do lekarza

  • obrzęk całego ciała, który nie ustępuje po nocnym odpoczynku
  • gwałtowny przyrost masy ciała - więcej niż 0,4 kg tygodniowo w drugim trymestrze ciąży i więcej niż 0,5 kg tygodniowo w trzecim trymestrze
  • wzrost ciśnienia krwi (gdy wynosi ono 140/90 mmHg lub więcej)
  • nagłe bóle i zawroty głowy, zaburzenia widzenia, wymioty oraz bóle w górnej części brzucha

Zatrucie ciążowe (gestoza) - jak zapobiegać?

Przede wszystkim należy systematyczne mierzyć ciśnienie tętnicze, kontrolować masę ciała i wykonywać okresowe badania moczu u każdej kobiety w ciąży (zazwyczaj w kilkutygodniowych odstępach). Warto, aby ciężarna miała własny ciśnieniomierz i mierzyła ciśnienie 2–4 razy dziennie w domu. Ponadto ciężarna powinna dbać o właściwą dietę. Jadłospis kobiety w ciąży powinien być bogaty w produkty białkowe i ubogi w sól i tłuszcze. W diecie ciężarnej powinny znaleźć się przede wszystkim warzywa, owoce, sery i chude mięso. Ważny jest także wypoczynek oraz przebywanie na świeżym powietrzu.