Co to jest „efekt weekendu”?
Osoby, które mają zaplanowaną operację na czwartek lub piątek, powinny rozważyć zmianę terminu, o ile jest to oczywiście możliwe. Badanie opublikowane 4 marca 2025 roku w czasopismie JAMA Network Open wykazało, że pacjenci, którzy poddają się zabiegowi tuż przed weekendem, są narażeni na większe prawdopodobieństwo wystąpienia powikłań, a nawet zgonu.
Jak twierdzą badacze „efekt weekendu” wystąpił w przypadku 25 powszechnie stosowanych procedur.
Pacjenci, którzy przeszli operację bezpośrednio przed weekendem, mieli znacznie zwiększone ryzyko powikłań, ponownych przyjęć i śmiertelności w porównaniu z tymi leczonymi po weekendzie
- podsumował zespół kierowany przez dr Raja Satkunasivama z Houston Methodist Hospital w Teksasie.
Szpitale pracują bowiem w weekendy i święta z tzw. załogą szkieletową, czyli liczba personelu jest zmniejszona do absolutnego minimum. Niestety w wielu placówkach przekłada się to na gorszą opiekę w sobotę i niedzielę, zjawisko to zyskało miano „efekt weekendu”.
Ważne jest, aby systemy opieki zdrowotnej oceniły, w jaki sposób to zjawisko może wpłynąć na ich praktyki, aby zapewnić pacjentom doskonałą opiekę bez względu na porę dnia
- powiedzieli badacze.
Czym grozi operacja tuż przed weekendem?
Naukowcy przeanalizowali dane blisko 430 000 pacjentów, którzy zostali poddani interwencjom chirurgicznym w Ontario w Kanadzie w latach 2007-2019. Wyniki ujawniły, że u osób operowanych tuż przed weekendem ryzyko zgonu po 30 dniach było wyższe o 9 proc., po 90 dniach o 10 proc. i po roku o 12 proc., w porównaniu do ludzi, których termin zabiegu wypadał po weekendzie.
Operacja w czwartek lub piątek skutkowała wyższym prawdopodobieństwem wystąpienia komplikacji i konieczności ponownej hospitalizacji o 5 procent. Na niepokojące statystyki bez wątpienia ma wpływ tzw. załoga szkieletowa w placówkach medycznych, ale to niejedyne przyczyny zjawiska o nazwie „efekt weekendu”.
Zespół badawczy pod przewodnictwem dr Raja Satkunasivama doszedł do wniosku, że w piątki częściej operacje są wykonywane przez chirurgów z mniejszym doświadczeniem niż w poniedziałki.
Medycy dyżurujący w weekend nie mają wsparcia najbardziej doświadczonych kolegów i koleżanek, co może skutkować trudnościami w podejmowaniu decyzji klinicznych oraz ograniczonym dostępem do konsultacji.
Zespoły pracujące w weekendy mogą mieć słabszą wiedzę o pacjentach niż zespoły pracujące w dni powszednie, które wcześniej zajmowały się opieką
- zauważyli badacze.
Nie mają też zbyt wiele czasu na zaczerpnięcie informacji, bo zajmują się wieloma osobami w różnej kondycji zdrowotnej i wieku. Dodatkowo mogą nie mieć pełnego dostępu do wyników badań, zwłaszcza obrazowych, które były wykonywane przed interwencją chirurgiczną.
Często wskazane byłoby przeprowadzenie dodatkowej diagnostyki, ale w weekend jest to znacznie utrudnione ze względu na ograniczenia w zasobach kadrowych.
„Efekt weekendu” sprawia, że osoby, które dochodzą do zdrowia w czasie weekendu, nie są objęte taką samą opieką, co pacjenci hospitalizowani w trakcie tygodnia. Ma to wpływ na przebieg rekonwalescencji, ale również ryzyko wystąpienia powikłań o różnym stopniu zaawansowania.
Pacjenci po operacji wymagają regularnej obserwacji i natychmiastowej interwencji w przypadku pojawienia się niepokojących objawów. Niestety ograniczona dostępność personelu medycznego może sprawić, że pewne symptomy zostaną przeoczone lub nastąpi opóźnienie w ich poprawnej interpretacji i rozpoczęciu leczenia.
To z kolei zwiększa ryzyko pogorszenia stanu zdrowia, którego można by było uniknąć, gdyby pacjent został operowany w dni powszednie.
Konieczne są dalsze badania, aby zrozumieć różnice w opiece, które mogą stanowić podstawę tych obserwacji, i zagwarantować pacjentom opiekę wysokiej jakości niezależnie od dnia tygodnia
- podsumowali badacze.
Zdaniem naukowców zmiany w organizacji pracy szpitali mogłyby znacząco poprawić wyniki leczenia osób operowanych pod koniec tygodnia. Jednym z możliwych rozwiązań byłoby zwiększenie dostępności specjalistów w weekendy oraz poprawa przepływu informacji między zespołami medycznymi. Inną strategią mogłoby być ograniczenie liczby skomplikowanych operacji w piątki, aby zapewnić pacjentom pełną opiekę w pierwszych dniach po zabiegu.
