ZESPÓŁ SUDECKA - przyczyny, objawy. Leczenie zespołu Sudecka

Zespół Sudecka to choroba, która doprowadza do stopniowego zaniku (dystrofii) mięśni i ubytku kości. Niewyleczona na czas może doprowadzić do upośledzenia chorej części ciała, a dalej do kalectwa. Na jej rozwój narażone są przede wszystkim osoby po złamaniach kości, urazach stawów czy odmrożeniach. Jakie są przyczyny i objawy zespołu Sudecka? Jak przebiega leczenie?

Spis treści

1. Zespół Sudecka - przyczyny i czynniki ryzyka
2. Zespół Sudecka - objawy
3. Zespół Sudecka - diagnoza
4. Zespół Sudecka - leczenie

Zespół Sudecka to choroba, która ma wiele określeń: kompleksowy zespół bólu regionalnego, zespół algodystroficzny, zespół odruchowej dystrofii współczulnej, RDS, pourazowe rozrzedzenie lub zanik plamisty kości. Jej istotą jest postępujący zanik mięśni i kości oraz zesztywnienie stawów. Aby jednak rozróżnić zespół Sudecka od innych chorób, w przebiegu których dochodzi do dystrofii, należy rozpoznać pięć elementów: samoistny ból, bolesność uciskową, fizykalne objawy zaburzeń w lokalnym krążeniu, nadmierną potliwość i miejscową osteoporozę.

Zespół Sudecka - przyczyny i czynniki ryzyka

Nie wiadomo dokładnie, co jest przyczyną zespołu Sudecka. Przypuszcza się, że jest za niego odpowiedzialna nieprawidłowa aktywność nerwów współczulnych, które unerwiają uszkodzoną część ciała. Znane są natomiast czynniki ryzyka rozwoju choroby.

Do rozwoju zespołu Sudecka najczęściej dochodzi po złamaniach kości, urazach stawów, stłuczeniach tkanek miękkich, odmrożeniach, oparzeniach, a także po uszkodzeniach nerwów. Choroba zwykle atakuje staw skokowy oraz kości nadgarstka i ręki - zwłaszcza po złamaniu dalszej nasady kości promieniowej, skręceniu stawu nadgarstkowego i stłuczeniu opuszków palców. Czynnikiem sprzyjającym rozwojowi stanu chorobowego jest nieprawidłowo i zbyt ciasno założony opatrunek, który sprawia, że kończyna jest unieruchomiona w niewłaściwej pozycji.

Poza tym zespół Sudecka może się pojawić w przebiegu choroby niedokrwiennej serca (choroby wieńcowej), po zawale serca, udarze mózgu (tzw. algodystrofia porażenna). Również stosowanie leków, np. barbituranów, cyklosporyny A, leków przeciwgruźlicznych, może przyczynić się do rozwoju choroby (jest to tzw. algodystrofia polekowa).

Inne czynniki ryzyka to zapalne choroby skóry, zespół cieśni nadgarstka i zaburzenia hormonalne.

Zespół Sudecka - objawy

1. Faza hipertoniczna: trwa od 3 tygodni do 2 miesięcy

• silny, piekący ból;
• miękkie, ograniczone obrzęki;
• zmiana barwy skóry na ciemnoczerwoną lub fioletową;
• ucieplenie skóry;
• ograniczenie ruchu w stawach;
• stopniowy zanik mięśni;
• plamiste, nieregularne odwapnienia kości;

2. Faza dystroficzna: trwa od 6 tygodni do 4 miesięcy

• wilgotna, chłodna, cienka skóra;
• kruche i łamliwe paznokcie;
• wypadanie włosów na chorej części ciała;
• jeszcze bardziej ograniczony ruch w stawach (pojawiają się przykurcze oraz zesztywnienia stawów);
• postępujący zanik mięśni
• nasilające się odwapnienie kości (dochodzi do zatarcia struktury kostnej);

3. Faza atroficzna: trwa od 6 do 12 miesięcy

• błyszcząca skóra;
• całkowite zesztywnienie stawów;
• całkowity zanik mięśni i struktury kostnej;

Zespół Sudecka - diagnoza

Wykonuje się zdjęcie RTG, dzięki któremu można stwierdzić fazę zaniku kości. W rozpoznaniu choroby przydatne jest badanie scyntygraficzne kości. Pomocne jest także stwierdzenie allodynii (ból nawet przy bardzo delikatnym dotyku) i/lub hiperpatii (silny długotrwały ból spowodowany działaniem powtarzającego się słabego lub umiarkowanego bodźca).

Zespół Sudecka - leczenie

Leczenie zespołu Sudecka obejmuje:

• leki przeciwbólowe i przeciwzapalne;
• suplementację witaminy C;
• preparaty poprawiające ukrwienie i uwapnienie kości;
• fizykoterapię: jonoforeza lignokainowo-wapniowa, krioterapia, laseroterapia, diadynamik, magnetoterapia;
• miejscowe iniekcje lignokainy;
• ćwiczenia chorej części ciała;
• sympatektomię - podczas zabiegu niszczy się nerwy we współczulnym układzie nerwowym, aby zwiększyć przepływ krwi i zmniejszyć dolegliwości bólowe. Wykonuje się go w wyjątkowych sytuacjach;

Skuteczność leczenia zależy od wczesnego rozpoznania i podjęcia właściwego postępowania.

Monika Majewska