Niedokrwistość (anemia) złośliwa: przyczyny i objawy. Choroba Addisona-Biermera - leczenie

Anemia złośliwa (inaczej choroba Addisona-Biermera) to niedokrwistość wynikająca z niedoboru witaminy B12. Jest to rzadko spotykana choroba i zwykle dotyczy osób w wieku 40-60 lat. Co ciekawe, najczęściej występuje u ludzi z grupą krwi A. Sprawdź, jakie są przyczyny i objawy anemii złośliwej. Jak przebiega leczenie niedokrwistości z niedoboru witaminy B12? Jakie badania należy wykonać, aby ją rozpoznać?

Spis treści

1. Anemia złośliwa  - przyczyny niedokrwistości z niedoboru witaminy B12
2. Anemia złośliwa - objawy
3. Jakie badania należy wykonać, aby zdiagnozować anemię złośliwą?
4. Anemia złośliwa - leczenie

Anemia złośliwa należy do grupy niedokrwistości megaloblastycznych, które są najczęstszą przyczyną niedokrwistości związanej z niedoborem witaminy B12 u dorosłych. Jakie są jej przyczyny i objawy? Jak przebiega leczenie pacjentów zmagających się z tą chorobą?

Anemia złośliwa  - przyczyny niedokrwistości z niedoboru witaminy B12

Przyczyną anemii złośliwej są zaburzenia autoimmunologiczne. W przebiegu choroby dochodzi do wytwarzania przez organizm przeciwciał, które są skierowane przeciwko czynnikowi wewnętrznemu (IF lub inaczej czynnik Castle'a), produkowanemu przez komórki okładzinowe śluzówki żołądka. Czynnik ten, wiążąc się z witaminą B12 w żołądku, umożliwia jej transport przez ścianę jelita do krwi. Jednak w wyniku zniszczenia czynnika wewnętrznego przez przeciwciała witamina B12 nie może zostać prawidłowo wchłonięta przez organizm, co doprowadza do jej niedoboru, a dalej do zaburzeń metabolizmu i syntezy kwasów nukleinowych.

SPRAWDŹ >> Jak niedobór witaminy B12 powoduje anemię?

Inne czynniki prowadzące do niedoboru witaminy B12, a w konsekwencji do anemii, to:

• wrodzony niedobór czynnika wewnętrznego
• niewłaściwie zbilansowana dieta
• anoreksja
• alkoholizm
• stan po resekcji żołądka (lub jelita cienkiego)
• choroba Leśniowskiego i Crohna

Anemia złośliwa - objawy

1. Objawy anemii złośliwej są bardzo podobne do objawów niedokrwistości z niedoboru żelaza:

• osłabienie
• bóle i zawroty głowy
• bladość skóry i śluzówek
• tachykardia, czyli przyspieszona czynność serca

2. Objawy ze strony układu pokarmowego:

• zapalenie języka, co często objawia się pieczeniem języka
• utrata poczucia smaku, a co za tym idzie - utrata łaknienia
• biegunki
• zaparcia
• utrata wagi

3. Objawy neurologiczne

• parestezje, czyli wrażenie drętwienia kończyn
• niestabilny chód
• zaburzenia pamięci
• zaburzenia czucia (to wynik uszkodzenia tylnego sznura rdzenia)
• osłabienie siły mięśniowej kończyn (wynik uszkodzenia bocznych sznurów rdzenia)
• zanik nerwu wzrokowego

4. Objawy psychiatryczne

• zaburzenia zachowania (np. apatia, drażliwość)
• zaburzenia świadomości
• stany depresyjne
• tzw. szaleństwo megaloblastyczne, czyli  zespoły urojeniowe przypominające schizofrenię

Jakie badania należy wykonać, aby zdiagnozować anemię złośliwą?

Przede wszystkim ocenia się poziom kobalaminy (witaminy B12) w surowicy krwi. Poniżej 130 pg/ml wskazuje na jej niedobór (norma to 200-1000 pg/ml). Ponadto w surowicy obserwuje się obecność specyficznych przeciwciał.

W celu zdiagnozowania niedokrwistości złośliwej, wykonuje się również morfologię krwi oraz przeprowadza badanie bioptatu szpiku. O chorobie Addisona-Biermera można mówić, gdy we krwi stwierdza się obniżone stężenie hemoglobiny, obecność dużych erytrocytów (MCV ponad 110 fl).

Sprawdza się także zawartość we krwi i moczu kwasu metylmalonowego (jego nadmiar świadczy o niedoborze witaminy B12).

Aby wykluczyć czynnik wewnętrzny, wykonuje się badanie w kierunku przeciwciał.

Kiedy wynik badania w kierunku przeciwciał jest ujemny, dodatkowo wykonuje się test Schillinga, służący ocenie wchłaniania witaminy B12 z przewodu pokarmowego na podstawie jej wydalania z moczem.

Anemia złośliwa - leczenie

Będąc pod kontrolą internisty lub hematologa, należy przyjmować witaminę B12 w zastrzykach domięśniowych raz dziennie przez pierwsze 10-14 dni, a następnie raz w miesiącu do końca życia. Możliwe jest podawanie leków doustnie.

Monika Majewska