Powikłania po szczepieniu na COVID-19. Możliwe działania niepożądane szczepionek

Powikłania po szczepieniu na COVID-19 nie są częste - ze statystyk Ministerstwa Zdrowia wynika, że w Polsce na blisko 3 mln szczepień zanotowano niewiele ponad 3 tysiące odczynów niepożądanych. Większość z nich to łagodne działania niepożądane, które mijają po kilku dniach. Niekiedy zdarzają się również cięższe działania niepożądane, jak objawy grypopodobne, gorączka, limfadenopatia, wymioty, utrata apetytu. Możliwe skutki uboczne szczepionek na koronawirusa opisane są w charakterystyce produktu leczniczego oraz w ulotkach szczepionek.

Powikłania po szczepieniu na COVID-19 występują podobnie, jak po każdej innej szczepionce. Jednak zdecydowanie większe są zalety przyjęcia szczepionki - z badań klinicznych każdego dostępnego w Polsce preparatu wynika, że szczepionki dają ochronę przed zachorowaniem na COVID-19 na poziomie od ok. 63 proc. w przypadku szczepionki AstraZeneca do 95 proc. w przypadku szczepionki Pfizer BioNTech.

Z badań wynika również, że każda szczepionka daje 100 procentową skuteczność przed koniecznością hospitalizacji w sytuacji ewentualnego zakażenia koronawirusem, a także 100 procent ochrony przed śmiercią z powodu COVID-19.

Spis treści

1. Powikłania po szczepieniu na COVID-19 - jakie są najczęstsze?
2. Powikłania po szczepionce Pfizer BioNTech
3. Powikłania po szczepionce Moderna
4.  Powikłania po szczepionce AstraZeneca
5. Powikłania po szczepieniu na COVID-19 - co robić?
6. Powikłania po szczepieniu na COVID-19 - gdzie zgłaszać NOP?

Powikłania po szczepieniu na COVID-19 - jakie są najczęstsze?

Ze statystyk wynika, że powikłania są częstsze po podaniu pierwszej dawki szczepionki, rzadsze i łagodniejsze są natomiast po aplikacji drugiej dawki preparatu.

Do najczęstszych skutków ubocznych po szczepieniu na COVID-19 należą:

• ból i obrzęk w miejscu wstrzyknięcia
• ból głowy
• ból mięśni
• ból stawów
• gorączka
• dreszcze
• złe samopoczucie
• zmęczenie.

Powikłania po szczepionce Pfizer BioNTech

W przypadku szczepionki Comirnaty Pfizer BioNTech działaniami niepożądanymi u osób biorących udział w badaniach klinicznych były:

• ból w miejscu wstrzyknięcia
• zmęczenie
• ból głowy
• ból mięśni i dreszcze
• ból stawów
• gorączka
• obrzęk w miejscu wstrzyknięcia
• nudności
• zaczerwienienie w miejscu wstrzyknięcia
• limfadenopatia
• bezsenność
• ból kończyny
• złe samopoczucie
• świąd w miejscu wstrzyknięcia
• ostre obwodowe porażenie nerwu twarzowego (rzadko)
• anafilaksja i nadwrażliwość (nieznana częstość).

Powikłania po szczepionce Moderna

W przypadku szczepionki Moderna zgłaszanymi działaniami niepożądanymi były:

• ból w miejscu wstrzyknięcia
• zmęczenie
• ból głowy
• ból mięśni
• ból stawów
• dreszcze
• nudności/wymioty
• obrzęk/tkliwość pod pachą
• gorączka
• obrzęk w miejscu wstrzyknięcia i zaczerwienienie
• limfadenopatia
• wysypka
• zaczerwienienie w miejscu wstrzyknięcia
• pokrzywka w miejscu wstrzyknięcia
• wysypka w miejscu wstrzyknięcia
• ostre obwodowe porażenie nerwu twarzowego (rzadko)
• anafilaksja i nadwrażliwość (nieznana częstość).

 Powikłania po szczepionce AstraZeneca

 Z danych przedstawionych przez producenta wynika, że reakcje niepożądane zgłaszane po podaniu szczepionki to:

• tkliwość w miejscu wstrzyknięcia
• ból w miejscu wstrzyknięcia
• uczucie ciepła w miejscu wstrzyknięcia
• świąd w miejscu wstrzyknięcia
• siniaki w miejscu wstrzyknięcia
• ból głowy
• zmęczenie 
• ból mięśni
• złe samopoczucie
• gorączka
• dreszcze
• ból stawów
• nudności
• zawroty głowy
• senność
• biegunka
• wymioty
• limfadenopatia
• zmniejszony apetyt
• nadmierna potliwość
• świąd
• wysypka

Powikłania po szczepieniu na COVID-19 - co robić?

Ponieważ jednym z możliwych działań niepożądanych po szczepieniu na COVID-19 jest wstrząs anafilaktyczny, po podaniu szczepionki trzeba zostać w przychodni przez co najmniej 15 minut po to, by personel mógł szybko zareagować. Objawem silnej reakcji alergicznej na szczepionkę są m.in. opuchlizna twarzy i gardła, trudności z oddychaniem, wysypka na całym ciele, szybkie bicie serca, zawroty głowy, osłabienie. Jeśli do takiej reakcji dojdzie poza terenem przychodni, trzeba natychmiast dzwonić na pogotowie.  

Większość powikłań jest łagodna i ustępuje po kilku dniach. Zazwyczaj też można sobie z nimi poradzić za pomocą domowych sposobów. Na ból głowy czy niewysoką gorączkę pomogą leki przeciwbólowe lub przeciwgorączkowe dostępne bez recepty. Obrzęk i ból w miejscu wstrzyknięcia złagodzi okład z sody (łyżeczka sody oczyszczonej rozpuszczona w 1/2 szklanki letniej wody) lub dostępne w aptece żele przeciw obrzękom.

Z lekarzem trzeba skontaktować się wtedy, gdy objawy są silne (np. bardzo silny ból głowy, silny ból ręki w miejscu wstrzyknięcia, nasilone nudności, silne swędzenie itp) a także wówczas, kiedy gorączka jest wysoka (powyżej 38,5 st C), nie mija po lekach i utrzymuje się dłużej niż dwa dni. Natychmiastowego kontaktu z lekarzem wymaga również podejrzenie ostrego obwodowego porażenia nerwu twarzowego.

Powikłania po szczepieniu na COVID-19 - gdzie zgłaszać NOP?

NOP czyli niepożądany odczyn poszczepienny po szczepionce na COVID-19 można zgłaszać:

• do lekarza POZ (lub felczera), który następnie musi zgłosić ten fakt do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej (ma na to 24 godziny od podejrzenia lub rozpoznania NOP u osoby zaszczepionej).
• do Departamentu Monitorowania Niepożądanych Działań Produktów Leczniczych Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, Al. Jerozolimskie 181C, 02-222 Warszawa, tel.: +48 22 49 21 301, faks: +48 22 49 21 309, strona internetowa: www.smz.ezdrowie.gov.pl - może to zrobić każdy pacjent.
• bezpośrednio do podmiotu odpowiedzialnego (dane kontaktowe znajdują się w ulotce szczepionki) - może to zrobić każdy pacjent.

Katarzyna Hubicz