Zespół rozluźnienia pochwy - przyczyny i leczenie luźnej pochwy

Zespół rozluźnienia pochwy, inaczej VRS, ZRP lub zespół luźnej pochwy, występuje dość często, powodując istotne  pogorszenie jakości życia seksualnego. Najczęstszą przyczyną zespołu rozluźnienia pochwy jest przebycie porodu drogami natury, choć nie tylko. Leczenie zespołu luźnej pochwy zależy od nasilenia defektu, jego wpływu na jakość życia i oczekiwań pacjentki. Do wyboru są zarówno metody operacyjne, jak i te nieinwazyjne.

Spis treści

1. Zespół rozluźnienia pochwy - przyczyny
2. Zespół luźnej pochwy - diagnoza
3. Zespół rozluźnienia pochwy - jak leczyć?
4. Zespół rozluźnienia pochwy - zabiegi nieinwazyjne
5. Zespół rozluźnienia pochwy - zabiegi operacyjne

Zespół rozluźnienia pochwy, inaczej VRS lub zespół luźnej pochwy, to drugi - po nietrzymaniu moczu - najczęstszy problem, z jakim zgłaszają się pacjentki do ginekologa.

Jak wynika z badań, zespół luźnej pochwy dotyczy aż 43-88 proc. kobiet, które przynajmniej jeden raz rodziły siłami natury.¹

Zespół rozluźnienia pochwy - przyczyny

Na skutek zmian, które zachodzą w obrębie narządów rodnych, dochodzi do rozciągnięcia więzadeł, powięzi oraz mięśni dna miednicy i poluzowania mięśni pochwy.

Pojawia się wtedy charakterystyczne uczucie "luzu", szczególnie odczuwalne podczas współżycia (także przez partnera).

• Jak się kochać, gdy rozmiar penisa nie pasuje do rozmiaru pochwy - pozycje

Jednak VRS wpływa nie tylko na doznania płynące ze zbliżeń, ale także zwiększa ryzyko i częstotliwość występowania infekcji intymnych.

Szczególnie narażone na wystąpienie zespołu rozluźnienia pochwy są kobiety, które rodziły siłami natury. Nietypowe ułożenie dziecka (np. pośladkowe, odgięciowe) czy duża waga urodzeniowa (powyżej 4 kg) są czynnikami, które mogą spowodować nadmierne poszerzenie się pochwy.

Jednak jak tłumaczy lek. med. Tomasz Basta z krakowskiej Intima Clinic, z oceną stanu miejsc intymnych należy poczekać kilka miesięcy po porodzie.

• Seks po ciąży. Sposoby na udany seks po porodzie

- W okresie poporodowym, do czasu pojawienia się miesiączki, kobieta może odczuwać luźność i suchość pochwy. Kiedy organizm wróci do równowagi hormonalnej, a poziom estrogenu, który odpowiada, m.in., za jędrność śluzówek, ustabilizuje się, nieprzyjemne odczucia mogą czasem samoistnie zniknąć. Dlatego radzę wstrzymać się z wszelkimi diagnozami w tym kierunku, aż  kobieta skończy karmić – uspakaja ginekolog.

Za jędrność tkanek odpowiadają nie tylko hormony, ale także kolagen, który tracimy wraz z wiekiem (ubywa go o ok. 1 proc. rocznie).

Duży ubytek kolagenu i spadek produkcji estrogenu sprawiają, że objawy VRS pojawiają się także u kobiet w okresie premenopauzalnym (nawet, jeśli nie rodziły) - pochwa staje się "luźniejsza", a jej śluzówka cienka i sucha, może pojawić się nawet atrofia (zanik śluzówki pochwy).

• Problemy z seksem po menopauzie

Zespół luźnej pochwy - diagnoza

Nie istnieją obiektywne kryteria rozpoznania ZRP. Rozpoznanie zależne jest od subiektywnie postrzeganego spadku satysfakcji z aktywności seksualnej związanej z penetracją członka do pochwy, dlatego diagnoza i ewentualna kwalifikacja do postępowania terapeutycznego oparte muszą być o wywiad ewentualnie obiektywizowany za pomocą kwestionariuszy do oceny jakości życia seksualnego.¹

Ważne jest odróżnienie zespołu luźnej pochwy od zaburzeń statyki narządów miednicy mniejszej (ang. Pelvic Organ Prolapse [POP]) z lub bez objawów ze strony dolnego odcinka dróg moczowych (ang. Lower Urinary Tract Symptoms [LUTS]).¹

Zespół rozluźnienia pochwy - jak leczyć?

Objawów VRS nie warto bagatelizować, ponieważ z czasem problem może się nasilać. W zaawansowanym stadium dolegliwościom fizycznym towarzyszą krępujące odgłosy (przypominające oddawanie gazów), a w skrajnych przypadkach możliwe jest wypadanie pochwy.

Wiele kobiet nie szuka pomocy w obawie przed długotrwałym, bolesnym leczeniem i przedłużającą się rekonwalescencją. Bywa również, że nie są świadome możliwości, jakie daje obecnie nowoczesna ginekologia.

• Ginekologia estetyczna - zabiegi, które poprawią życie seksualne kobiety

Tymczasem, jak zapewnia lek. med. Tomasz Basta, zabiegi wykonywane specjalistycznymi laserami ginekologicznymi (CO2 i Er-Yag) czy przy wykorzystaniu radiofrekwencji nie wymagają hospitalizacji i przynoszą niemal natychmiastowe rezultaty. Ich działanie polega na obkurczeniu śluzówki pochwy i tkanek łącznych otaczających pochwę.

Istnieje wiele metod leczenia ZRP zarówno operacyjnych jak i nieinwazyjnych. Wybór metody terapii powinien uwzględnić nasilenie defektu, charakter jego wpływu na jakość życia oraz oczekiwania i preferencje pacjentki.

Przeciwwskazaniami do zabiegu laserowego są m.in.: infekcje pochwy, ciąża, krwawienia, nowotwory i ciężkie choroby ogólnoustrojowe.

Zespół rozluźnienia pochwy - zabiegi nieinwazyjne

Podczas wizyty kwalifikacyjnej lekarz wykona badanie ginekologiczne, żeby ocenić stan pochwy i wykluczyć istnienie wad anatomicznych lub uszkodzeń (otarcia śluzówki, rany, aktywne krwawienie), które są przeciwwskazaniem do wykonania zabiegu.

Jeśli pacjentka zdecyduje się na użycie lasera, konieczne będzie wykonanie wymazu z pochwy, aby wykluczyć infekcję (jeśli podczas zabiegu wykorzystana zostanie radiofrekwencja lub HIFU nie ma takiej potrzeby, ponieważ nie dojdzie do powstania mikrouszkodzeń).

• Laser - nieocenione narzędzie w ginekologii

Zabieg obkurczania pochwy trwa ok. 30 minut, jest niemal bezbolesny (w okolicach przedsionka pochwy może pojawić się delikatne pieczenie lub kłucie, które szybko ustępują), a na efekty nie trzeba długo czekać. Jeśli został użyty laser mogą pojawić się nieobfite upławy, które ustępują po ok. 3-4 dniach.

Przez tydzień po zabiegu nie należy współżyć, należy także unikać kąpieli w wannie czy basenie, podczas których do pochwy mogłaby dostać się woda. Przez miesiąc warto również stosować dopochwowe preparaty z kwasem hialuronowym lub wzbogacić o niego dietę.

Jeśli zajdzie potrzeba, można poprawić efekty pierwszego zabiegu, jednak należy odczekać 6-8 tygodni. Po 12 miesiącach można również wykonać zabieg przypominający.

Zespół rozluźnienia pochwy - zabiegi operacyjne

Procedury chirurgiczne stosowane są w przypadkach zespołu rozluźnienia pochwy od połowy lat 50. ubiegłego stulecia. Celem tych zabiegów jest zwężenie dolnej 1/3 pochwy oraz rekonstrukcja poporodowych defektów przedsionka pochwy i krocza ze zwiększeniem napięcia mięśniowego.¹

Zabieg zwykle wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym i trwa około 60–90 minut. Po operacji mogą się pojawić dolegliwości takiej jak: ból, obrzęk, zasinienie krocza. Objawy zwykle ustępują w ciągu kilku tygodni.

• OPERACJE PLASTYCZNE miejsc intymnych: pochwy, warg sromowych, błony dziewiczej, penisa

Istnieje wiele kontrowersji dotyczących skuteczności metod chirurgicznych stosowanych w przypadkach ZRP. Nawet do 40 proc. kobiet, u których wykonano tylną plastykę pochwy i krocza doświadcza dolegliwości określanych jako dyspareunia postoperativa¹ (nadmierne zwężenie pochwy, co prowadzi do odczuwania bólu podczas stosunku). Może temu zapobiegać stosowanie specjalnej siatki z niewchłanialnych materiałów podczas operacji.

W ostatnich latach pojawiła się minimalnie inwazyjna metoda zaopatrzenia chirurgicznego zespołu rozluźnienia  pochwy w postaci wchłanialnych nici kotwiczących.¹

• Perineoplastyka. Na czym polega odmładzanie krocza?

Jest to minimalnie inwazyjny zabieg o charakterze liftingu krocza możliwy do przeprowadzenia w warunkach  ambulatoryjnych w znieczuleniu miejscowym.

Ta zyskująca na popularności metoda oczekuje na potwierdzenie jej skuteczności w badaniach z punktami końcowymi dotyczącymi oceny jakości życia seksualnego.¹

Bibliografia:

1. Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologii Estetycznej i Rekonstrukcyjnej w sprawie  nowoczesnych metod terapii w przypadkach zespołu rozluźnienia pochwy, Tomasz  Paszkowski, Violetta    Skrzypulec-Plinta, Andrzej Barwijuk

2. W artykule wykorzystano materiały kliniki Intima Clinic.

Monika Majewska