Uderzenia gorąca, bezsenność i nerwowość? Tak złagodzisz objawy menopauzy

Uderzenia gorąca, zmienność nastrojów, problemy ze snem - to tylko niektóre z objawów menopauzy, które dotykają milionów kobiet na całym świecie. Wiedza o tym, czego się spodziewać, pozwala lepiej się przygotować. Jak złagodzić te uporczywe dolegliwości?

Spis treści

1. Objawy menopauzy
2. Jak złagodzić objawy menopauzy?

Objawy menopauzy

- wyjaśnił w rozmowie z Poradnikiem Zdrowie dr Krzysztof Urban, specjalista medycyny rodzinnej enel-med.

Menopauza nie pojawia się nagle, jest to stopniowy proces, który obejmuje okres okołomenopauzalny (perimenopauzę), menopauzę oraz czas po klimakterium (postmenopauzę).

Amerykańskie Kolegium Położników i Ginekologów (ACOG) podaje, że przeciętny wiek wystąpienia przekwitania w USA wynosi 51 lat. W Polsce, według danych Narodowego Funduszu Zdrowia, kobiety najczęściej wchodzą w ten etap między 45. a 55. rokiem życia.

Przemiany hormonalne, które zachodzą w tym czasie, wpływają na cały organizm, dlatego dolegliwości mogą dotyczyć wielu aspektów zdrowia fizycznego oraz psychicznego.

Najczęstsze objawy menopauzy to:

• uderzenia gorąca i nocne poty,
• zaburzenia snu,
• wahania nastroju,
• suchość pochwy,
• spadek libido,
• zaburzenia pamięci i koncentracji,
• suchość skóry,
• łamliwość włosów,
• przybieranie na wadze (szczególnie w okolicach brzucha),
• bóle stawów i mięśni,
• nieregularne miesiączki.

Jak złagodzić objawy menopauzy?

Hormonalna terapia zastępcza (HTZ)

HTZ to najczęściej stosowana metoda leczenia umiarkowanych i ciężkich objawów menopauzy. Polega na przyjmowaniu estrogenów, czasem z dodatkiem progesteronu, by zrekompensować spadek hormonów.

Terapia może znacząco zredukować uderzenia gorąca, nocne poty, suchość pochwy, wahania nastroju i trudności ze snem. Dodatkowo chroni przed osteoporozą i zmniejsza ryzyko złamań kości.

Najpopularniejszą formą podania preparatów hormonalnych są tabletki doustne. HTZ można stosować również przezskórnie w postaci plastrów, żelu, kremu, aerozolu, domięśniowo lub dopochwowo - w zależności od preferencji pacjentki, stanu ogólnego, chorób towarzyszących i dominujących objawów menopauzy

- dodał lekarz.

Mimo swojej skuteczności HTZ nie jest dla wszystkich. Może zwiększać ryzyko raka piersi, zakrzepów krwi, udaru i chorób serca, zwłaszcza u kobiet po 60. roku życia. Decyzja o rozpoczęciu hormonalnej terapii zastępczej powinna być podejmowana indywidualnie, po konsultacji z lekarzem.

Leki niehormonalne na receptę

Niektóre kobiety nie mogą lub nie chcą przyjmować hormonalnej terapii zastępczej, z powodu przeciwwskazań medycznych bądź osobistych preferencji. W takich przypadkach lekarze mogą przepisać leki niehormonalne, które również łagodzą objawy menopauzy.

Najczęściej stosuje się antydepresanty, które obniżają częstotliwość i intensywność uderzeń gorąca oraz poprawiają nastrój. Inne opcje to gabapentyna (stosowana przy bólach neuropatycznych i padaczce) oraz klonidyna (lek obniżający ciśnienie krwi).

Choć skuteczność tych preparatów jest mniejsza niż HTZ, dla wielu kobiet są one wystarczające. Należy jednak pamiętać o możliwych skutkach ubocznych, takich jak senność, suchość w ustach, zawroty głowy czy zmiany apetytu.

Fitoestrogeny i naturalne suplementy diety

Fitoestrogeny to związki pochodzenia roślinnego, które przypominają budową ludzkie estrogeny. Znajdziemy je m.in. w soi, siemieniu lnianym i czerwonej koniczynie. Uważa się, że mogą łagodnie redukować uderzenia gorąca, poprawiać jakość snu i wspierać równowagę hormonalną.

Ich działanie jest jednak zależne od indywidualnej reakcji organizmu. Niektóre kobiety odczuwają ulgę, inne nie zauważają żadnych zmian. Fitoestrogeny są zazwyczaj dobrze tolerowane, ale nie powinny być stosowane bez konsultacji z lekarzem.

Ziołolecznictwo (fitoterapia)

Zioła, takie jak pluskwica groniasta, niepokalanek pospolity, dziurawiec zwyczajny, czerwona koniczyna, szałwia, żeń-szeń, dzięgiel chiński, maca, koniczyna łąkowa, kozieradka czy siemię lniane, są tradycyjnie stosowane w celu łagodzenia objawów menopauzy.

Dla przykładu pluskwica może pomóc w redukcji uderzeń gorąca i zaburzeń snu, niepokalanek bywa polecany na wahania nastroju i drażliwość, a dziurawiec na obniżony nastrój i łagodne stany depresyjne. Skuteczność ziół bywa zmienna i często trudna do jednoznacznego ocenienia w badaniach naukowych.

Warto jednak pamiętać, że mogą one wchodzić w interakcje z lekami, np. dziurawiec osłabia działanie antykoncepcji hormonalnej i leków przeciwdepresyjnych, dlatego ich stosowanie warto omówić z lekarzem lub farmaceutą.

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT)

CBT to psychoterapia oparta na pracy z myślami, emocjami i zachowaniami. Choć nie wpływa bezpośrednio na poziom hormonów, jest skuteczna w redukcji stresu, bezsenności, lęku i depresji - objawów towarzyszących menopauzie.

Może również pomóc kobietom lepiej radzić sobie z uderzeniami gorąca poprzez zmianę ich interpretacji i naukę technik oddechowych. Terapia CBT jest skuteczna, ale wymaga zaangażowania i współpracy ze specjalistą. Najlepsze efekty przynosi w połączeniu z innymi formami wsparcia, np. aktywnością fizyczną.

Aktywność fizyczna i zdrowa dieta

Regularne ćwiczenia (np. spacery, pływanie, joga czy trening siłowy) poprawiają samopoczucie, jakość snu, nastrój oraz wspierają zdrowie kości i układu krążenia. Choć nie eliminują objawów, takich jak uderzenia gorąca, znacząco wpływają na ogólną jakość życia kobiet w okresie menopauzy.

Zdrowa dieta, bogata w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty, białko i zdrowe tłuszcze, może wspomagać równowagę hormonalną i zmniejszać wahania cukru we krwi, które wpływają na nastrój i energię. Kluczowe są również wapń i witamina D.

Zobacz galerię 6 zdjęć

Paula Komendarczuk

Konsultacja: lek. Krzysztof Urban, specjalista medycyny rodzinnej enel-med