RTG jamy brzusznej. Wskazania, przygotowania, przebieg badania RTG jamy brzusznej
RTG jamy brzusznej to badanie, które wykonuje się przy podejrzeniu nieprawidłowości i chorób narządów znajdujących się w obrębie jamy brzusznej, często wykonywane jest również w celach profilaktycznych. RTG jamy brzusznej jest bezbolesne i szybkie, wymaga jednak pewnych przygotowań. Jakie są wskazania do RTG jamy brzusznej, jak przebiega to badanie i w jaki sposób należy się do niego przygotować?
RTG jamy brzusznej to badanie, które wykonuje się zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Niekiedy lekarze określają je jako "zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej", pacjenci zaś - jako "prześwietlenie brzucha".
To jedna z powszechnie stosowanych procedur diagnostycznych. Zdjęcie RTG jamy brzusznej pozwala lekarzowi zobaczyć i ocenić narządy położone między spojeniem łonowym, a przeponą i wychwycić ewentualne patologie w układzie pokarmowym i układzie moczowym.
Jakie są wskazania do RTG jamy brzusznej? Czego lekarz może dowiedzieć się na podstawie tego badania i w jaki sposób przygotować się do RTG jamy brzusznej?
Spis treści
- RTG jamy brzusznej - wskazania
- RTG jamy brzusznej - przygotowanie
- RTG jamy brzusznej - przebieg badania
- RTG jamy brzusznej - badanie z kontrastem
RTG jamy brzusznej - wskazania
Jak każde badanie rentgenowskie, tak i RTG jamy brzusznej przeprowadzane jest wyłącznie na zlecenie lekarza co oznacza, że by je wykonać potrzebne jest skierowanie - również w przypadku, gdy za RTG jamy brzusznej pacjent płaci z własnej kieszeni. Gdy badanie to wykonywane jest u dzieci w wieku do 16 lat, niezbędna jest również Książeczka Zdrowia Dziecka, w której musi zostać wpisana informacja o przeprowadzonym prześwietleniu - to konieczne po to, by możliwe było monitorowanie ilości badań, przeprowadzonych z wykorzystaniem promieni rentgenowskich.
Skierowanie na RTG jamy brzusznej lekarz wówczas, jeśli u pacjenta występują dolegliwości ze strony któregoś z narządów zlokalizowanych w jamie brzusznej, które trudno zdiagnozować za pomocą innych metod, lub badanie to musi zostać przeprowadzone w celach profilaktycznych.
RTG jamy brzusznej wykonywane bywa również w nagłych przypadkach, np. na Szpitalnych Oddziałach Ratunkowych (SOR) lub na Izbie Przyjęć szpitala - wówczas, kiedy pacjent trafia tam np. po silnym urazie.
Najczęstsze wskazania do RTG jamy brzusznej:
- podejrzenie perforacji żołądka lub jelit (czyli otworu zlokalizowanego w jednym z odcinków przewodu pokarmowego, który mógł powstać na skutek trwającego procesu zapalnego czy rozwijającego się nowotworu)
- połknięcie małego ciała obcego
- ostry ból brzucha o nieustalonej przyczynie
- nawracające lub przewlekłe bóle brzucha
- przewlekłe lub nawracające nudności/wymioty
- choroba Leśniowskiego-Crohna
- podejrzenie rozdęcia jelita grubego i jego niedrożności
- podejrzenie wrzodów żołądka, dwunastnicy, jelita
- stenoza (zwężenie) części przewodu pokarmowego, które może skutkować jego niedrożnością
- kamienie żółciowe
- kamienie nerkowe
- rozdęcie okrężnicy
- obecność płynu w jamie brzusznej.
RTG jamy brzusznej - przygotowanie
Do badania RTG jamy brzusznej wykonywanego w trybie ambulatoryjnym należy się odpowiednio przygotować - bez tego wynik badania może być niedokładny, np. wówczas, gdy w przewodzie pokarmowym obecne będą treści pokarmowe czy gazy lub masa kałowa, zaciemniająca obraz. Dokładne zalecenia dostępne są w przychodniach, które wykonują badanie RTG jamy brzusznej, zazwyczaj jednak przygotowania do tego badania wszędzie wyglądają podobnie:
- w dniu poprzedzającym badanie należy przyjąć lek rozbijający gazy w przewodzie pokarmowym (zwykle w dawce 3 x 2 tabletki co dwie godziny - od godz. 14 do wieczora - chociaż te zalecenia mogą się nieznacznie różnić).
- na 1-2 dni przed badaniem badania dieta powinna być lekkostrawna: nie należy jeść dań wzdymających, a także surowych owoców, warzyw (przede wszystkim strączkowych i kapustnych), nie wolno również pić soków ani napojów gazowanych, jeść słodyczy, ciemnego pieczywa, jogurtów i kefiru.
- w dniu badania nie wolno żuć gumy, pić kawy ani palić papierosów.
- na prześwietlenie trzeba przyjść na czczo (być na czczo przez 6 godzin przed wykonaniem RTG jamy brzusznej). Jeśli ma być ono rano, należy być na czczo i po wypróżnieniu, jeśli zaś po południu, to wtedy rano można zjeść lekki posiłek.
- przed badaniem należy się wypróżnić - można zastosować środki przeczyszczające.
- należy poinformować lekarza o przyjmowanych lekach, szczególnie tych, które zawierają bizmut. Lekarz musi również wiedzieć o ewentualnej ciąży, spirali wewnątrzmacicznej i o alergii na bar.
RTG jamy brzusznej - przebieg badania
RTG jamy brzusznej przeprowadzane jest za pomocą aparatu emitującego promienie X wyposażonego bądź w kliszę promienioczułą, bądź też w płytę, która rejestruje obraz w postaci zapisu cyfrowego. Badanie jest bezbolesne i trwa kilka minut. Wcześniej należy zdjąć biżuterię oraz odzież, która wyposażona jest w elementy metalowe, a podczas badania trzeba przyjąć pozycję zalecaną przez lekarza (zazwyczaj stojącą, rzadko leżącą) i odsłonić brzuch.
Niekiedy konieczna jest zmiana pozycji lub wstrzymanie oddechu. Okolice szyi w trakcie badania mogą dodatkowo zostać osłonięte specjalnym fartuchem, który nie przepuszcza promieni rentgenowskich. Niekiedy taką osłonę zakłada się również na okolice bioder i miednicy - jest tak wówczas, kiedy prześwietlana ma być górna część jamy brzusznej.
RTG jamy brzusznej - badanie z kontrastem
Niekiedy przez badaniem RTG jamy brzusznej konieczne jest podanie środka cieniującego - tzw. kontrastu (zawierającego związki jodu lub barytu) - po to, by obraz był wyraźniejszy. Substancja ta, w zależności od wskazań lekarza, może być podana dożylnie, doustnie, dojelitowo lub doodbytniczo - wszystko zależy od tego, co konkretnie ma pokazać prześwietlenie.
Przykładowo, w przypadku diagnostyki nowotworów i stanów zapalnych kontrast podawany jest dożylnie, natomiast przy podejrzeniu wrzodów czy nadżerek lub perforacji fragmentu układu pokarmowego podaje się go doustnie. Po badaniu RTG jamy brzusznej z kontrastem trzeba przez kolejną godzinę pozostać w przychodni ze względu na możliwe ryzyko reakcji alergicznej lub efektów ubocznych.
Porady eksperta
