Jasnota purpurowa – właściwości lecznicze

Jasnota purpurowa to roślina bardzo przypominająca pokrzywę. Występuje na terenie całej Polski, ale jest bardzo niedocenianą rośliną. Jakie ma właściwości lecznicze i jak można ją wykorzystać?

Spis treści

1. Jasnota purpurowa i jej właściwości lecznicze
2. Jasnota purpurowa w kuchni i w apteczce
3. Jak i gdzie zbierać jasnotę purpurową?
4. Jasnota purpurowa jako chwast

Jasnota purpurowa  (Lamium purpureum L.) jest rośliną pospolicie występującą na całym terenie Polski, chociaż preferuje żyzne, gliniaste gleby.

Ze względu na swoją dużą pospolitość, gatunek doczekał się kilku nazw zwyczajowych, z których najpopularniejsze to pokrzywa kwitnąca, ponieważ wykazuje podobieństwo do pokrzywy zwyczajnej i jasnota szkarłatna.

Jasnota purpurowa i jej właściwości lecznicze

Jasnota purpurowa to roślina lecznicza,w której znajdziemy:

• związki irydoidowe
• flawonoidy
• kwas chinowy
• kwas hydroksycynamonowy
• kwas kawowy
• kwas chlorogenowy
• żelazo
• witaminy
• błonnik

Obecnie bardziej jest znana jako chwast, a szkoda, bo ma dosyć szerokie działanie lecznicze.

Jasnota purpurowa działa przede wszystkim na układ trawienny. Pobudza wydzielanie soku żołądkowego, żółci oraz soku trzustkowego, a także działa ochronnie na wątrobę wspomagając jej pracę. Zapobiega niestrawności i nadkwasocie, a także podnosi kwasowość soku żołądkowego, poprawiając tym samym trawienie białek.

Jasnota hamuje rozwój bakterii i grzybów, działając bakteriobójczo i bakteriostatycznie, dzięki czemu może być z powodzeniem stosowana przy zatruciach pokarmowych.

Dodatkowo jasnota purpurowa hamuje nadmierne krwawienia miesiączkowe i zmniejsza dolegliwości z nimi związane. Rozluźnia całe ciało - zmniejsza napięcie mięśni szkieletowych, usuwa drżenie mięśni poprzecznie prążkowanych, a tym samym pomaga np. przy bólach pleców.

Nie tylko przy bólach pleców jest pomocna - łagodzi bóle głowy, zwłaszcza te napięciowe. Można ją zażywać przy bólach migrenowych. Obniża także ciśnienie krwi i wykazuje działanie uspokajające. 

Jasnota purpurowa w kuchni i w apteczce

• Ocet z jasnoty purpurowej

Łyżka takiego, samodzielnie wykonanego octu dodana do szklanki wody i wypita przed jedzeniem zwiększa wydzielanie kwasu żołądkowego i tym samym wspomoże trawienie.

Ocet z jasnoty purpurowej (ocet jasnotowy) – jak go przygotować?

• 1/3 słoja świeżego ziela kwitnącej jasnoty, może być nawet trochę więcej, pod wpływem wody, zmniejszą one swoją objętość
• woda
• cukier – 4 łyżki na każdy użyty litr wody
• kilka łyżek innego octu (np. jabłkowego)

Świeżo zebrane, kwitnące ziele jasnoty purpurowej umieść należy w dużym słoju. Rośliny zalewamy chłodnym syropem przygotowanym z wody i cukru w proporcjach podanych powyżej. Można dodać także trochę gotowego już octu, np. jabłkowego.

Słoik należy codziennie odkrywać i mieszać wyparzoną drewnianą łyżką. Nastaw octowy będzie przyciągał muszki i owady, więc trzeba go dobrze zabezpieczyć. 

Mieszamy każdego dnia, aż ziele opadnie na dno. Wówczas należy ocet przecedzić i ponownie wlać do słoja i odstawić na trzy tygodnie. Po tym czasie można zlać ocet znad osadu do butelek, zakręcić lekko i odstawić do sklarowania.

Na koniec warto ocet raz jeszcze zlać znad osadu, zakręcić i odstawić w chłodne miejsce do dojrzewania.

• Nalewka z jasnoty purpurowej

Nalewka z jasnoty purpurowej pomaga na przykład przy napięciowych bólach głowy, zwłaszcza tych na tle nerwowym.

Jak zrobić taką nalewkę?

1 część świeżego ziela jasnoty zalewamy 3 częściami gorącego alkoholu 40%. Następnie odstawiamy na 7-14 dni. Teraz pozostaje tylko przefiltrować. Należy ją zażywać 2 razy dziennie po 10-15 ml w 100 ml wody z dodatkiem miodu.

Należy jedynie pamiętać, aby gotową nalewkę przechowywać w zacienionym miejscu i w butelkach z ciemnego szkła. 

• Napar z jasnoty purpurowej

Wystarczą 1-2 łyżki ziela jasnoty na szklankę wrzątku. Taki napar jest polecany w celu złagodzenia dolegliwości menstruacyjnych, niedokwaśności, czy też w skurczach przewodu pokarmowego.

Nawet dzieci mogą pić herbatkę lub napar z jasnoty purpurowej, np. z dodatkiem miodu - złagodzą one przeziębienie, zwłaszcza to przebiegające z kaszlem.

W naparach warto połączyć jasnotę purpurową z innymi ziołami. Może to być rumianek, pokrzywa, krwawnik czy seler - wzmocnią one działanie i poprawią smak napoju.

• Jasnota purpurowa w kuchni

Jasnota ma bardzo charakterystyczny smak. Można ją łączyć z innymi ziołami, np.:

• pokrzywa
• czosnek niedźwiedzi
• kwiaty mniszka
• ziele kurdybanka
• listki gwiazdnicy

Można je dodawać do sosów i sałatek, spożywać zarówno na surowo, jak i po ugotowaniu.

Jak i gdzie zbierać jasnotę purpurową?

Przed przystąpieniem do zbierania jasnoty, ale także i innych ziół, należy pamiętać o kilku bardzo ważnych zasadach:

1. Zbiorów należy dokonywać w miejscach, które nie są narażone na bezpośrednie zanieczyszczenia środowiska (czyli np. z dala od dróg, oprysków, itd.).
2. W czasie zbiorów należy zwracać uwagę na wygląd ziół - jeśli mają jakiekolwiek przebarwienia, plamki, czy narośla - lepiej ich nie zrywać.
3. Należy pamiętać, że nie można zbierać roślin zakażonych grzybicą, ponieważ mają one w sobie szkodliwe toksyny - pomimo, że pleśń łatwo spłukać, takiego zioła nie należy spożywać, nawet po przetworzeniu.
4. Jeśli nie mamy wiedzy na temat ziół nie zbierajmy ich. Nie powinniśmy zbierać ziół bez absolutnej pewności, że wiemy, co zbieramy.

Jasnota purpurowa jako chwast

Jasnota purpurowa jest traktowana jako chwast przez rolników. Rozwija się bardzo szybko przez co pobiera z gleby wodę i składniki mineralne stanowiąc tym samym konkurencję dla innych roślin.

Może także zacieniać mniejsze rośliny, hamując ich wzrost. Rozprzestrzenia się bardzo szybko, jest odporna jest na niskie temperatury, może zimować. Rolnicy traktują jasnotę jako chwast. 

O autorze

Karolina Nowak

Z wykształcenia technik farmaceutyczny. Aktualnie zawodowo spełnia się pracując w aptece. Empatyczna, wrażliwa i lubiąca kontakt z drugim człowiekiem. Prywatnie miłośniczka dobrej książki.

Czytaj więcej artykułów tej autorki