Wszyscy jesteśmy narażeni na wypalenie zawodowe, bez względu na to, jaki zawód wykonujemy i na jakim etapie życia zawodowego jesteśmy. Jest to podstępny proces stopniowego wyczerpania psychicznego i fizycznego związanego z długotrwałym stresem w pracy. W 2019 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wpisała je do Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-11) z datą wejścia w życie 1 stycznia 2022 roku.
Choć wypalenie zawodowe nie pojawia się z dnia na dzień, to trudno je zdiagnozować, bo może mieć różne nasilenie i przebieg u każdego z nas. Najczęściej objawia się niechęcią do pracy, obniżoną aktywnością, pesymizmem, drażliwością i utrzymującym się stałym napięciem psychofizycznym. Narażone są na nie osoby, które są pod wpływem długotrwałego stresu. Przytłoczone, wyczerpane emocjonalnie i niezdolne do sprostania wymaganiom, które kiedyś były "tylko" wyzwaniem.
Przyczyny i objawy wypalenia zawodowego
Wypalenie zawodowe według WHO to:
- uczucie braku energii lub wyczerpania,
- zwiększony dystans psychiczny do własnej pracy lub poczucie negatywizmu albo cynizmu związanego z pracą,
- poczucie braku skuteczności i osiągnięć.
Głównymi przyczynami, które wpływają na ten stan, są czynniki osobowościowe takie jak perfekcjonizm, introwertyzm, neurotyzm, a także niski poziom otwartości na nowe doświadczenia. Wysokie wymagania ze strony organizacji oraz wobec siebie połączone z wysokim poziomem stresu w miejscu pracy i lękiem przed niedopełnieniem obowiązków wpływają na wyczerpanie emocjonalne i fizyczne.
Najczęściej wymienianymi objawami wypalenia zawodowego są:
- chroniczne zmęczenie i brak energii,
- brak motywacji i zaangażowania w pracę,
- izolacja i unikanie kontaktów z innymi,
- poczucie bezsilności i braku kontroli nad sytuacją,
- zaburzenia snu i apetytu,
- niepokój i lęk,
- objawy psychosomatyczne jak ból głowy, brzucha.
Jak przeciwdziałać wypaleniu?
Życie w przewlekłym stresie może prowadzić do wielu chorób serca, zawału, otyłości i migreny, a także bezsenności oraz depresji. Dlatego nie można lekceważyć objawów wypalenia zawodowego. Warto zacząć od zwiększenia aktywności fizycznej, zmiana diety, a także zachowaniu równowagi między życiem zawodowym i prywatnym. W początkowych etapach wypalenia zawodowego pomocnym może okazać się dłuższy urlop lub zmiana zakresu obowiązków w pracy, a także ustalenie priorytetów i granic.
Jeśli czujemy, że problem nadal istnieje, warto poszukać wsparcia u lekarza rodzinnego, aby zrobić podstawowe badania i sprawdzić nasz stan fizyczny. Jednocześnie możemy wybrać się do psychologa, który pomoże określić zasoby (mocne strony), urealnić oczekiwania i przeformułować życiowe cele. W trakcie terapii można popracować nad poczuciem własnej wartości, asertywnością i zarządzaniem sobą, które wzmocnią funkcjonowanie w sferze zawodowej. W bardziej skomplikowanych przypadkach konieczna może okazać się terapia psychiatryczna.
O tym, dlaczego chęć i zapał do pracy może skończyć się wypaleniem zawodowym, a także o sposobach na poradzenie sobie z tym syndromem rozmawiamy w najnowszym odcinku Gadaj Zdrów. Zapraszamy!
