Spis treści
Zapalenie opłucnej to choroba, w przebiegu której dochodzi do gromadzenia się płynu w jamie opłucnej, który utrudnia rozprężenie płuca i zaburza prawidłową ruchomość klatki piersiowej, czego konsekwencją jest niewydolność układu oddechowo-krążeniowego.
Wyróżnia się cztery typy zapalenia opłucnej:
- suche (zwane też włóknikowym, może się cofnąć lub przejść w zapalenie wysiękowe);
- wysiękowe (kiedy ilość płynu wysiękowego w jamie opłucnej jest znaczna);
- wysiękowe ropne (jeśli płyn ulegnie zakażeniu);
- wysiękowe krwotoczne.
Jama opłucna: co to jest?
Jama opłucna to wąska szczeliny znajdująca się pomiędzy opłucną płucną (błoną, która okrywa płuca) i opłucną ścienną (błoną wyściełającą wewnętrzną ścianę klatki piersiowej). Jest ona wypełniona niewielką ilością płynu surowiczego (opłucnowego), który podczas oddychania zwilża ocierające się o siebie blaszki opłucnej. Jama opłucna od góry jest zamknięta ścianami klatki piersiowej (z żebrami), a od podstawy przeponą.
Zapalenie opłucnej: przyczyny
Zapalenie opłucnej może mieć charakter pierwotny - kiedy stan zapalny w sposób izolowany obejmuje wyłącznie opłucną (bez zajęcia miąższu płucnego). Jednak zapalenie opłucnej najczęściej jest powikłaniem chorób toczących się w okolicznych tkankach, takich jak:
Zapalenie opłucnej może być również wywołane przez niewydolność serca, niewydolność wątroby i niewydolność nerek, a także zaburzeń endokrynologicznych, zapalenia trzustki i innych chorób przewodu pokarmowego. Do jej rozwoju może się przyczynić również uraz klatki piersiowej ze złamaniem żeber.
Zapalenie opłucnej - powikłania
Zapalenie opłucnej z wysiękiem może doprowadzić do zwłóknienia klatki piersiowej (fibrothorax), a dalej do niewydolności oddechowej. Może także dojść do przerostu mięśnia prawej komory serca (tzw. serca płucnego). Konsekwencją stanu zapalnego może być także ropniak opłucnej - infekcja, która może rozprzestrzenić się drogą krwi i doprowadzić do sepsy.
Zapalenie opłucnej: diagnostyka
W przypadku podejrzenia zapalenia opłucnej wykonuje się badania krwi, badanie stetoskopem i RTG klatki piersiowej. Lekarz może również skierować pacjenta na USG i tomografię komputerową. Ostateczne rozpoznanie stawia się po wykonaniu punkcji jamy opłucnej i zbadaniu pobranego płynu.
Zapalenie opłucnej: leczenie
Leczenie zapalenia opłucnej zależy od tego, co jest przyczyną choroby. Wówczas leczona jest choroba, która przyczyniła się do rozwoju stanu zapalnego. Ponadto, w przypadku nagromadzenia dużej ilości płynu w jamie opłucnej, stosuje się nakłucie oraz drenaż.
Ponadto pacjent powinien układać się na zdrowym boku z wałkiem pod klatką piersiową. Pomocne mogą okazać się także ćwiczenia oddechowe.
Zapalenie opłucnej: objawy
Objawy zapalenia opłucnej pojawiają się nagle. Na początku występuje ostry, kłujący ból klatki piersiowej, który jest zlokalizowany w jej określonej części. Cechą charakterystyczną choroby jest to, że ból nasila się na szczycie wdechu (uniemożliwiając prawidłowy, głęboki i swobodny oddech), a także przy wszelkich wstrząsach w zakresie klatki piersiowej, a więc np.: przy kaszlu, kichaniu, skakaniu, skrętach czy skłonach. Ustępuje natomiast przy wstrzymaniu oddechu, a także wtedy, gdy chory przyjmuje pozycję leżącą na chorej stronie.
Objawami współtowarzyszącymi są zazwyczaj suchy kaszel oraz stany podgorączkowe bądź gorączka. W miarę narastania płynu w jamie ból ustępuje, ale pojawia się duszność, oddech staje się spłycony i przyśpieszony. Czasami widoczne jest pochylenie tułowia w chorą stronę i powłóczenie klatki piersiowej (zniesione są ruchy oddechowe po stronie chorej).
