Prof. Rafał Zapała nie żyje. Kompozytor i artysta dźwięku ciężko chorował

Nie żyje Rafał Zapała – wybitny kompozytor, pedagog i twórca instalacji dźwiękowych. Artysta zmarł 18 lipca 2025 roku po walce z ciężką chorobą. Jego śmierć poruszyła całe środowisko muzyczne. Poznański twórca znany był z projektów takich jak „Sensorium” i płyta „Futility”.

W wieku 49 lat zmarł Rafał Zapała – jeden z najbardziej cenionych współczesnych polskich kompozytorów. Artysta przez dekady związany był z Akademią Muzyczną im. I.J. Paderewskiego w Poznaniu, gdzie studiował i wykładał. Tworzył muzykę eksperymentalną, instalacje dźwiękowe oraz innowacyjne kompozycje elektroakustyczne, które prezentował na międzynarodowych scenach i festiwalach. O śmierci artysty poinformowała jego żona, Joanna Zapała, publikując wzruszające słowa pożegnania: „Dziś w nocy zmarł mój ukochany mąż, najlepszy przyjaciel, ulubiony człowiek. Zawsze razem – do końca razem”.

Rafał Zapała nie żyje – śmierć wybitnego kompozytora poruszyła środowisko muzyczne

Zapała chorował na białaczkę, o której poinformował publicznie pod koniec 2024 roku. Mimo walki z chorobą nie rezygnował z pracy artystycznej. Jego odejście wywołało lawinę wspomnień i wyrazów współczucia. „Zmarł Rafał Zapała. Ze znanych mi ludzi jeden z najbardziej utalentowanych muzycznie”, napisał Jerzy Kornowicz, dyrektor festiwalu „Warszawska Jesień” - informuje Super Express.

Dorobek Rafała Zapały – kompozytor, pedagog i pionier sound artu

Twórczość Rafała Zapały obejmowała muzykę współczesną, elektroakustyczną, eksperymentalną, improwizowaną oraz instalacje dźwiękowe. Kompozytor studiował dyrygenturę chóralną u Janusza Dzięcioła i kompozycję u Lidii Zielińskiej. Brał udział w mistrzowskich kursach u takich twórców jak Karlheinz Stockhausen, Alvin Lucier czy Tristan Murail. Był także uczestnikiem licznych rezydencji artystycznych, m.in. na Uniwersytecie Stanforda i w Centrum Pompidou – Metz.

Zapała stworzył koncepcję Live Electronic Preparation (LEP Technique), opisaną w prestiżowym „Oxford Handbook of Interactive Audio”. Jako założyciel Kołorkingu Muzycznego i fundacji an_ARCHE NewMusicFoundation promował niezależną muzykę współczesną. Jego instalacja „Sensorium” w wieży zegarowej CK ZAMEK w Poznaniu oraz projekt „Post-Apocalypsis” zdobyły międzynarodowe uznanie – ten ostatni otrzymał złoty medal na Quadriennale w Pradze za „Sound Design”.

Rafał Zapała – białaczka i walka z chorobą

Pod koniec 2024 roku Rafał Zapała poinformował o diagnozie – białaczka. Nie wycofał się jednak z działalności artystycznej, kontynuując projekty muzyczne i dydaktyczne. W listopadzie 2025 roku miał obchodzić swoje 50. urodziny.

Co to jest białaczka?

Białaczka to grupa nowotworów układu krwiotwórczego, charakteryzujących się niekontrolowanym rozrostem i gromadzeniem niedojrzałych krwinek białych w szpiku kostnym oraz krwi obwodowej. Wyróżnia się białaczki ostre (szybko postępujące) i przewlekłe (rozwijające się wolniej) oraz limfocytowe (pochodzenia limfatycznego) i szpikowe (pochodzenia mieloidalnego). Przykładowo ostra białaczka limfoblastyczna (ALL) najczęściej dotyka dzieci, podczas gdy ostra białaczka szpikowa (AML) występuje głównie u dorosłych – stanowi ok. 80% wszystkich ostrych białaczek

Białaczka - rodzaje

U dorosłych w Europie najczęstszym typem jest przewlekła białaczka limfocytowa (CLL). Przyczyny białaczki często pozostają niejasne; do znanych czynników ryzyka należą jednak m.in. ekspozycja na promieniowanie jonizujące, kontakt z niektórymi chemikaliami (np. benzen), wcześniejsza chemioterapia oraz uwarunkowania genetyczne (np. zespół Downa). Leczenie zależy od typu choroby i stanu pacjenta – najczęściej obejmuje wielolekową chemioterapię, a coraz częściej także nowoczesne terapie celowane i immunologiczne; w wielu przypadkach stosuje się przeszczep szpiku (przeszczepienie krwiotwórczych komórek macierzystych) w celu całkowitego wyleczenia.

Jak się leczy białaczkę?

Dzięki postępowi medycyny dostępne są obecnie innowacyjne leki, które pozwalają odchodzić od tradycyjnej chemii na rzecz skuteczniejszych terapii ukierunkowanych molekularnie. Wszystko to sprawia, że rokowania chorych systematycznie się poprawiają, choć zależą od typu białaczki i zaawansowania – np. 5‑letnie przeżycie w przewlekłej białaczce limfocytowej sięga 70% w Polsce (nieco mniej niż średnia UE).

Romana Makówka