Polak u dermatologa. Czy pamiętamy o kontroli znamion przez cały rok?

Średnio miesięcznie hasła: „objawy czerniaka” wpisuje w wyszukiwarce internetowej niemal 4,5 tys. Polaków. Pomimo tego, nie każdy Polak pamięta, aby skontrolować podejrzanie wyglądający pieprzyk lub znamię. Musimy zdać sobie sprawę, że okres jesienno-zimowy to nie czas odpoczynku od profilaktyki czerniaka. Po upalnym lecie i ekspozycji na słońce oraz okresie wiosennej izolacji, skóra jest szczególnie podatna na niepożądane zmiany. Aby zapobiec ich rozwojowi, należy nie tylko uważnie obserwować swoją skórę, ale także zaplanować wizytę kontrolną u lekarza dermatologa.

W Polsce rocznie rozpoznanie czerniaka stawiane jest u blisko 4000 pacjentów. W porównaniu do innych nowotworów skóry, czerniak występuje stosunkowo rzadko, jednak jego przebieg jest bardzo agresywny. Kluczem do obrony przed tą chorobą jest profilaktyka, prosta i bezbolesna - w przypadku czerniaka objawy można w zdecydowanej większość przypadków zaobserwować samodzielnie.

W okresie letnim często eksponujemy się na długo oczekiwane promienie słoneczne. Coraz bardziej upalne lata i wyższe temperatury w Polsce powodują, że nasza skóra jest zatem szczególnie narażona na promieniowanie UV. A jak wskazują tegoroczne badania świadomości Polaków, większość z nas łamie zasady bezpiecznej ekspozycji na słońce: aż 87% respondentów opala się między godziną 11 a 16, czyli wtedy, kiedy zdecydowanie powinniśmy tego unikać.

Wyniki wskazują też, że nie używamy kremów z filtrem zgodnie z zaleceniami, czyli także choćby po spoceniu się czy kąpieli wodnej. Rzadko też zasłaniamy odkryte części ciała podczas ekspozycji na słońce (tylko 13% respondentów robi to w czasie pobytu na plaży, a 14% na tarasie czy balkonie). Jak widać, tylko niewielka część z nas przestrzega zasad ochrony przeciwsłonecznej.

- Ostatnie badania opinii na temat świadomości czerniaka potwierdzają stopniową poprawę wiedzy Polaków w tym zakresie, pokazują też jednak w pewien sposób sprzeczne modele zachowań. Cieszy mnie bardzo, że aż 96% badanych deklaruje znajomość pojęcia „czerniak”. To naprawdę bardzo dobry wynik, jednak ponad 1/5 ankietowanych twierdzi, że jest on łagodną postacią raka. Tak oczywiście nie jest. Nie możemy zapominać o tym, że na blisko 4000 nowych zachorowań na czerniaka w Polsce rocznie, około 1000 osób umiera. To bardzo wysoka liczba, która pokazuje, jak bardzo trudnym i agresywnym przeciwnikiem jest ten nowotwór – mówi prof. dr hab. n. med. Piotr Rutkowski, ekspert Akademii Czerniaka, kierownik Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie–Państwowego Instytutu Badawczego w Warszawie.

Skóra pamięta - dlatego należy obserwować ją przez cały rok

Lato to okres najintensywniejszego promieniowania UV, jednak nasza skóra pamięta każdy promień słońca przez cały rok. Dlatego też regularnie powinniśmy ją samodzielnie obserwować: stanąć przed lustrem i przyjrzeć się podejrzanym znamionom. Warto poprosić kogoś o pomoc, ponieważ mogą wystąpić one również na plecach, całej powierzchni nóg, w trudno dostępnych miejscach, jak głowa czy skóra pod paznokciami. Należy zwrócić uwagę, czy pojawiły się nowe znamiona, a te istniejące, czy zmieniły swoją postać. Czerniak występuje również u dzieci, rodzice powinni przeprowadzić kontrolę wspólnie ze swoją pociechą. Każdą niepokojącą zmianę powinniśmy skonsultować z lekarzem dermatologiem.

- To niezwykle istotne, aby od najmłodszych lat edukować dzieci i przyzwyczajać ich nie tylko do ochrony skóry, ale i profilaktyki. Potrzeby edukacyjne wciąż są ogromne, a rodzice powinni pamiętać, że to oni w dużej mierze odpowiadają za świadomość swoich dzieci. Nauka od małego może w przyszłości zaprocentować uratowaniem nie tylko swojego życia, ale i najbliższych – mówi Barbara Pepke, prezes Fundacji „Gwiazda Nadziei”.

Abecadło dla zdrowia twojej skóry

W samokontroli może pomóc tzw. abecadło czerniaka, system kliniczny ABCDE, który pozwala na identyfikację części czerniaków i prowadzenie samokontroli skóry. Wyróżnia się w nim 5 cech charakterystycznych dla zmian, mogących być czerniakiem, takich jak:

• Asymetryczny, nieregularny kształt (od ang. Asimetrical shape)
• Brzegi niereguralne (od ang. Border)
• Czerwony, czarny kolor lub inne przebrawienia zmiany (od ang. Color)
• Duża średnica zmiany (od ang. Diameter)
• Ewolucja rozmiaru, kształtu, faktury lub koloru zmiany (od ang. Evolution) 1.Asymetryczny, nieregularny kształt (od ang. Asimetrical shape)
• Brzegi niereguralne (od ang. Border)
• Czerwony, czarny kolor lub inne przebrawienia zmiany (od ang. Color)
• Duża średnica zmiany (od ang. Diameter)
• Ewolucja rozmiaru, kształtu, faktury lub koloru zmiany (od ang. Evolution).

Nasza skóra pamięta lato przez cały rok, dlatego należy obserwować ją regularnie i systematycznie. Pomocnym nawykiem może być robienie zdjęć wybranych zmian lub całej powierzchni skóry i porównywanie ich w odstępnie czasowym. Pamiętajmy, że przynajmniej raz do roku, a nawet częściej powinniśmy zgłosić się do lekarza specjalisty na kontrolę skóry przy pomocy dermatoskopu. To proste i bezbolesne badanie, a w porę wykryty czerniak jest prawie zawsze uleczalny.