Dlaczego zęby mądrości wyrastają, gdy jesteśmy dorośli? Już wiadomo

Zęby mądrości to ostatnie zęby trzonowe - nie tylko wyrastają najdalej, ale też najpóźniej. Tak zwane "ósemki" zwykle pojawiają się między 16 a 20 rokiem życia. I często sprawiają kłopoty, ponieważ w jamie ustnej zwykle zostaje na nie zbyt mało miejsca. Co ciekawe, jest tak tylko u ludzi. Dlaczego? Naukowcom prawdopodobnie właśnie udało się rozwikłać tę zagadkę.

Mimo, że pojawienie się zębów trzonowych u ludzi odgrywa kluczową rolę w śledzeniu zmian w ewolucji naszego gatunku, naukowcy przez wiele lat zastanawiali się, dlaczego ósemki u ludzi wykształcają się tak późno - w porównaniu z innymi gatunkami.

Odpowiedzi na to pytanie szukał między innymi zespół badaczy z Instytutu Pochodzenia Człowieka na University of Arizona w USA kierowany przez antropologa Halszkę Głowacką.

Badacze zebrali przykłady różnych czaszek, by porównać ich rozwój. Następnie przekształcili kości czaszek i zęby 21 gatunków naczelnych w modele 3D. Na tej podstawie ustalili, że czas pojawienia się zębów trzonowych, w tym zębów mądrości, ma wiele wspólnego z biomechaniką rosnącej czaszki.

Naukowcy przypominają, że w pełni wykształcone, "dorosłe" zęby trzonowe pojawiają się u ludzi w trzech etapach - w wieku ok. 6, 12 i 18 lat. U innych naczelnych dzieje się to znacznie szybciej - u szympansa w wieku 3,6 i 12 lat, u pawiana w wieku 7 lat, zaś u makaka rezusa pełen komplet trzonowców wykształca się do szóstego roku życia.

Ustalono, że jednym z powodów jest ograniczona przestrzeń - ludzka szczęka jest zbyt mała, by od razu pomieścić pełen komplet "dorosłych" zębów.

 Zęby są podtrzymywane przez kości, a pracą szczęki sterują określone mięśnie, dzięki czemu jesteśmy w stanie dostosować siłę nacisku na pokarm w taki sposób, że zęby są w stanie bezpiecznie rozerwać go i zmielić.

Prawdopodobnie to właśnie jest powód, dla którego zęby trzonowe pojawiają się u ludzi tak późno - wcześniej szczęka jest zbyt wąska i płaska, a mięśnie zbyt słabe, by poradzić sobie z mechanicznym mieleniem pokarmu. Tylne trzonowce u naczelnych rosną tuż przed stawami skroniowo-żuchwowymi, tworzącymi swoisty "zawias" między szczęką a czaszką. Muszą nie tylko działać w idealnej synchronizacji, ale też przełożyć sporą siłę na kilka określonych punktów, innymi słowy - na zęby.

W przypadku gatunków zwierząt o dłuższych niż ludzkie szczękach czas potrzebny do tego, by wykształcić właściwą, ostateczną strukturę zębów znajdujących się najbliżej mięśni sterujących pracą tych stawów jest stosunkowo krótki. Ludzie natomiast muszą poczekać, aż czaszka rozwinie się do tego stopnia, że siły wywierane na zęby podczas zgniatania pokarmu nie uszkodzą rosnącej szczęki.

Katarzyna Hubicz