Nowe metody leczenia raka prostaty z przerzutami

2013-11-15 10:01

Rak prostaty z reguły rozwija się powoli. Większość mężczyzn z tym nowotworem może żyć przez wiele lat bez świadomości choroby i umrzeć z innej przyczyny. Jednak u 10-20 proc. pacjentów rak prostaty jest wykrywany w zaawansowanym stadium, a u 40 proc. pacjentów, u których go zdiagnozowano, przekształci się ostatecznie w chorobę zaawansowaną, z przerzutami. Metodą leczenia stosowaną w tym przypadku jest hormonoterapia - leki obniżające poziom testosteronu, który jest głównym czynnikiem wzrostu dla komórek raka prostaty.

Nowe metody leczenia raka prostaty z przerzutami
Autor: Thinkstockphotos.com Nowe metody leczenia raka prostaty z przerzutami

Spis treści

  1. Jak rozpoznać raka prostaty [WIDEO]

Rak prostaty jest drugim, po raku płuca, najczęstszym nowotworem złośliwym diagnozowanym u mężczyzn, ale jeśli uwzględni się kraje rozwinięte, zajmuje pierwsze miejsce. W 2008 r. na świecie zdiagnozowano ok. 900 tys. nowych przypadków raka prostaty, z czego w Europie było to ok. 380 tys. Liczba zgonów wyniosła odpowiednio ok. 260 tys. i 94 tys. W Polsce w 2010 r. odnotowano ponad 9000 zachorowań, co daje rakowi prostaty drugie miejsce wśród nowotworów występujących u mężczyzn. Był on jednocześnie przyczyną ok. 4000 zgonów (co uplasowało go również na miejscu drugim).

Ważne

Dlaczego rośnie liczba zachorowań na raka prostaty?

Czynnikami ryzyka raka prostaty są: wiek, historia występowania tego nowotworu u krewnych pierwszego stopnia (ojca, brata) oraz rasa czarna. Jest on rzadki przed 40. rokiem życia u panów nieobciążonych ryzykiem rodzinnym, ale częstość jego występowania rośnie wśród mężczyzn po 50.

Epidemiolodzy przewidują, że liczba zachorowań na raka prostaty będzie rosła. Ma to związek głównie ze starzeniem się społeczeństw, ale też z rozpowszechnieniem testu na antygen PSA (swoisty antygen sterczowy, albo antygen specyficzny dla prostaty), co pozwala wykrywać nawet te nowotwory prostaty, które nigdy nie zagroziłyby zdrowiu i życiu pacjenta. Wśród czynników mogących przyczyniać się do wzrostu zachorowań naukowcy wymieniają również tzw. zachodni styl życia, w tym np. brak aktywności fizycznej, otyłość oraz pewne składniki diety.

Jak rozpoznać raka prostaty [WIDEO]

Rak prostaty: jakie daje objawy?

Stadia rozwoju nowotworu prostaty

We wczesnym stadium rak prostaty nie daje objawów, w stadium miejscowo zaawansowanym objawy mogą być takie, jak przy łagodnym rozroście gruczołu krokowego, tj. częste oddawanie moczu, wąski strumień moczu, ból przy jego oddawaniu a czasem nawet krwiomocz. W zaawansowanym raku prostaty, tj. takim, który dał już przerzuty odległe, najczęściej pojawiają się bóle związane z przerzutami do kości. Rzadziej przerzuty dotyczą takich narządów, jak mózg, wątroba czy płuca. Może też dojść do zastoju moczu w nerkach lub w pęcherzu w związku z miejscowym rozrostem guza.

Rak prostaty z reguły rozwija się powoli. Większość mężczyzn z tym nowotworem może żyć przez wiele lat bez świadomości choroby i umrzeć z innej przyczyny. Jednak u 10-20 proc. pacjentów rak prostaty jest wykrywany w zaawansowanym stadium, a u 40 proc. pacjentów, u których go zdiagnozowano, przekształci się ostatecznie w chorobę zaawansowaną, z przerzutami.

Zaawansowany rak prostaty - leczenie

Ponieważ testosteron jest głównym czynnikiem wzrostu dla komórek raka prostaty, w zaawansowanym stadium choroby stosuje się leki prowadzące do obniżenia stężenia androgenów we krwi. Najczęściej podaje się w tym celu znane od lat 90. XX wieku leki z grupy tzw. syntetycznych analogów LHRH (tj. gonadoliberyny, która reguluje produkcję i wydzielanie testosteronu w jądrach). Ich skuteczność jest porównywalna z kastracją chirurgiczną, tj. usunięciem jąder. Jednak po pewnym czasie, przeciętnie po dwóch-trzech latach, standardowa hormonoterapia przestaje działać. Mówi się wówczas o raku prostaty opornym na kastrację.

Rak prostaty oporny na kastrację chemiczną - nowe leki

W ostatnich kilku latach obserwuje się intensywny rozwój nowych leków na zaawansowanego raka prostaty. Do niedawna chorzy z tzw. rakiem prostaty opornym na kastrację, czyli tacy, u których przestała działać standardowa hormonoterapia, mieli do wyboru tylko jeden preparat w ramach chemioterapii. Od 2011 r. pacjenci w Europie zyskali trzy nowe leki, z czego najnowszy zarejestrowano w czerwcu 2013 r.

Do 2010 r. jedynym lekiem mogącym wydłużyć przeżycie chorych z nowotworem opornym na kastrację był stosowany w ramach chemioterapii lek cytostatyczny docetaksel. W 2011 r. w Unii Europejskiej zarejestrowano dwa nowe leki dla pacjentów z rakiem prostaty opornym na kastrację – cytostatyk o nazwie kabazitaksel oraz octan abirateronu reprezentujący nowy typ hormonoterapii. W czerwcu 2013 r. dołączył do nich enzalutamid - lek stosowany w leczeniu nowotworu przerzutowego, czyli takiego, który z gruczołu krokowego rozprzestrzenił się do innych części ciała. Enzalutamid to doustny antagonista receptora androgenowego, produkowanego w nadmiarze przez komórki raka prostaty. Blokując receptory androgenowe na powierzchni komórek w organizmie pacjenta, lek uniemożliwia wykorzystanie testosteronu będącego pokarmem stymulacyjnym dla nowotworu. W badaniach klinicznych III fazy o nazwie AFFIRM enzalutamid wydłużał całkowite przeżycie pacjentów o 4,8 miesiąca w porównaniu z placebo. Co ważne, był przez nich również dobrze tolerowany.

Obecnie trwają badania nad nowymi lekami na opornego na kastrację raka prostaty, a w kolejce do rejestracji w UE czeka na przykład chlorek radu 223, który zatwierdziła już amerykańska FDA.

Ważne

Mechanizmy oporności raka prostaty na hormonoterapię

dr n. far. Leszek Borkowski, farmakolog kliniczny, prezes Polskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych

„Pożywienie” dla raka prostaty stanowi produkowany w organizmie mężczyzny testosteron, więc mogłoby się wydawać, że wystarczy zablokować jego produkcję, żeby zlikwidować problem. Jednak tak nie jest. Organizm mężczyzny produkuje bowiem testosteron na wiele sposobów i jeśli nawet odetniemy lekami jedną drogę produkcji, nowotwór natychmiast otwiera inną. Co sprawia, że nowotwór prostaty jest taki „przebiegły”? Po pierwsze jego zdolność opierania się leczeniu. Rak prostaty powoduje wzrost stężenia tubuliny beta 3, która eliminuje z komórek nowotworowych dostarczone przez nas leki; zwiększa produkcję białka BCL-2, hamującego „śmierć komórki nowotworowej” i blokuje produkcję „anioła stróża organizmu”, czyli białka HSB-90, które pomaga w zwalczaniu komórek nowotworowych. Ponadto ten nowotwór bardzo szybko daje przerzuty do układu kostnego i to te najgorsze, nieme klinicznie, czyli takie, które nie dają objawów. Kiedy już coś widać w scyntygrafii kości, zwykle jest to bardzo zaawansowane, jeśli nie końcowe stadium. „Przebiegłość” nowotworu prostaty polega również na przyspieszonej tachyfilaksji, czyli skłonności do szybkiego „nudzenia się” lekami i właśnie dlatego należy te leki zmieniać, żeby uniknąć uodpornienia organizmu.