Wszy ludzkie - we włosach, łonowe, odzieżowe

2022-07-27 17:15

Wszy ludzkie to trzy rodzaje wszy - te, które występują we włosach (na głowie), wszy łonowe i wszy odzieżowe. Wszy najczęściej wywołują chorobę o nazwie wszawica, jednak niektóre z nich mogą być przyczyną znacznie poważniejszych schodzeń, m.in. duru. Sprawdź, jakie są rodzaje wszy i jakie są objawy chorób przez nie wywoływanych.

Zbliżenie na kobietę, która sprawdza, czy dziecko ma wszy we włosach
Autor: Getty Images

Spis treści

  1. Wszy - jak wyglądają?
  2. Wszy - gdzie występują?
  3. Wszy głowowe (wszawica głowowa) - objawy, zakażenie
  4. Wszy łonowe (wszawica łonowa) - objawy
  5. Wszy odzieżowe - gdzie bytują?
  6. Jakie choroby przenoszą wszy?

Wszawica to coraz powszechniejszy problem dotykający najczęściej dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym oraz ich rodziny. 

Wszy to krwiopijne pasożyty, które żerują na ciele człowieka i zwierząt. Wszy ludzkie dzielimy na trzy rodzaje:

  • wesz głowowa (Pediculus humanus capitis)
  • wesz łonowa   (Pediculus humanus pubis)
  • wesz odzieżowa (Pediculus humanus vestimenti)

Co ciekawe, wszy ludzkie nie bytują na zwierzętach domowych (pies, kot), dlatego nie trzeba przeglądać ich sierści.

Wszy - jak wyglądają?

Wsza głowowa ma wielkość 2-3 mm. Larwy wszy (gnidy) mają kolor białawo-brązowy, rozmiarem przypominają główkę szpilki. Samica składa zwykle od 6 do 8 jaj dziennie przez kolejne 20 dni. Dzięki substancji klejącej mocno przyczepiają się do skóry głowy. W ciągu 10 dni z jajeczek wylęga się larwa, która następnie przekształca się w dorosłego osobnika.

Wsza łonowa jest mniejsza w porównaniu z wszą głowową, a barwą odpowiada naturalnemu zabarwieniu skóry.

Z kolei wsza odzieżowa, która jest nieco większa od wszy głowowej, przybiera najczęściej zabarwienie szare.

Wszy - gdzie występują?

Powszechne przekonanie, że występowanie wszy związane jest z brudem, ubóstwem oraz brakiem przestrzegania podstawowych zasad higieny, spowodowało, że temat wszawicy jest w naszym kraju tematem tabu.

A fakty są takie, że wszawica od zawsze występuje na całym świecie. Problem dotyczy wszystkich kontynentów, stref klimatycznych i populacji. Rozprzestrzenianiu się zakażenia sprzyjają duże skupiska ludzkie.

Oto jak wyglądają wszy i gnidy we włosach [ZDJĘCIA]

Wszy głowowe (wszawica głowowa) - objawy, zakażenie

Wszawica głowowa najczęściej rozpoznawana jest u dzieci w wieku 3-12 lat. Sprzyjają temu "kontaktowe” zabawy oraz nie w pełni wyrobione nawyki higieniczne. Wszy nie skaczą i nie pływają, dlatego do zakażenia może dojść jedynie przez bezpośredni kontakt lub przez zakażone przedmioty: szczotki, spinki, grzebienie, ubrania, nakrycia głowy, pluszowe zabawki, pościel, materace itd.

Wszy u dziecka. Sprawdź, jak je rozpoznać i jak z nimi walczyć

Objawy wszawicy głowowej to:

  • swędzące grudki zapalne w miejscach ukłuć (samo ukłucie nie jest bolesne),
  • swędzenie,
  • zaczerwienienie skóry głowy, szczególnie przy linii włosów i za uszami,
  • włosy zlepione ropno-surowiczą wydzieliną.  

Dorosłe wszy i nimfy mogą być słabo widoczne (znajdują się za uszami, na ciemieniu i potylicy). Widoczne gnidy są:

  • małe, owalne, szarobiałe
  • przyklejone do włosa blisko nasady
  • nie dają się wytrząsnąć, oddzielić palcami

Leczeniu należy poddać nie tylko chorego, ale i jego rodzinę.

Jak rozpoznać wszy u dziecka?

Warto wiedzieć
Nyda express

Autor: Nyda

materiał partnera

Na rynku dostępnych jest wiele preparatów bez recepty przeciwko wszawicy. Warto jest wybrać ten o potwierdzonej skuteczności i dobrej tolerancji dla dziecka, np. NYDA express 50ml przeciw wszom i gnidom (wyrób medyczny). To preparat na wszy i gnidy, którego skuteczność jest potwierdzona badaniami. Eliminuje pasożyty już po 10 min, wystarczy jedna aplikacja. Ekspresowe działanie to wygoda stosowania dla Ciebie i Twojego dziecka. NYDA express nie zawiera neurotoksycznych insektycydów, jest bardzo dobrze tolerowana przez wrażliwą skórę dzieci. Specjalna formuła ułatwia wyczesywanie martwych pasożytów z włosów, przez co kuracja nie jest męcząca dla dzieci.

Postać: aerozol 50ml + grzebień do wyczesywania

Rzecznik warszawskiego sanepidu, Joanna Narożniak: Wszy to nie jest żadna patologia

Wszy łonowe (wszawica łonowa) - objawy

Wszy łonowe pasożytują najczęściej na:

  • skórze okolicy łonowej,
  • wewnętrznych powierzchniach ud,
  • pod pachami,
  • w owłosionych rejonach klatki piersiowej,
  • na rzęsach,
  • brwiach,
  • w zaroście twarzy.

Czasami bywają też znajdowane wszy we włosach okolicy skroniowej. Może występować zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Jednak u dzieci, w związku z brakiem owłosienia na ciele i zarostu na twarzy, lokuje się w rejonie rzęs i brwi.

Wszawica łonowa jest obecnie chorobą rzadką. Zwykle kojarzona bywa (podobnie jak wszawica odzieżowa) z chorobami włóczęgów. Pojawienie się tych wszy świadczy o dużym zaniedbaniu i całkowitym braku higieny.

W miejscu wstrzyknięcia toksycznego jadu pojawiają się na skórze błękitne plamy, które świadczą o hemolizie (rozpadzie) czerwonych krwinek. Zmianom skórnym nieodłącznie towarzyszy świąd, który może doprowadzić do nadkażeń wtórnych na skutek zadrapań.

Metody zwalczania są analogiczne jak przy wszawicy głowowej. Jednak szczególnie nieprzyjemne i trudne do usunięcia są wszy, które ulokowały się w rejonie rzęs. W ich zwalczaniu bywa wykorzystywana czasami fototerapia laserem argonowym.

Zdaniem eksperta
Dr n. med. Elżbieta Szymańska, dermatolog

Wszy łonowe

Jakiś czas temu znalazłem wesz łonową na swoim ciele, niedaleko genitaliów, nie mam pojęcia, skąd ona się tam wzięła. Jak się ich pozbyć?

dr n. med. dr n. med. Elżbieta Szymańska, dermatolog: Do zarażenia wszawicą łonową dochodzi poprzez bezpośredni kontakt z osobą zarażoną, aczkolwiek jaja mogą być przenoszone także przez odzież, pościel czy używanie tych samych ręczników. W leczeniu wszawicy łonowej stosuje się preparaty zawierające lindan, dimetikon czy permetrynę.

Wszy odzieżowe - gdzie bytują?

Wszawicą odzieżową zarażamy się na drodze pośredniego lub bezpośredniego kontaktu z odzieżą (na szwach odzieży, głównie w miejscach styku ubrań ze skórą, czyli na karku, szyi czy bieliźnie) oraz z pościelą. Wszy nie bytują na skórze - w przeciwieństwie do wszawicy głowowej i łonowej. Choroba dotyka najczęściej osoby bezdomne.

Objawy wszawicy odzieżowej to nieznośny świąd skóry, który nasila się szczególnie w nocy, grudki (powstają po wyssaniu przez wesz krwi), obecność brunatnych przebarwień oraz małych blizn, które pojawiają się po przeczosach oraz wtórnych zakażeniach ropnych, złuszczenie oraz pogrubienie skóry z powodu drapania. Objawem obecności wszy odzieżowej może być też dur (wesz odzieżowa często go przenosi).

Leczenie wszawicy odzieżowej wymaga specjalnego reżimu sanitarnego (kąpiel, zastosowanie leku, zmiana bielizny i odzieży).

Dermatolog Michał Rogowski-Tylman wyjaśnia, jak pozbyć się wszy

Jakie choroby przenoszą wszy?

Poza wszawicą wszy (dotyczy to tylko wszy odzieżowej) mogą też wywoływać inne choroby:

Obecnie w Europie choroby te występują bardzo rzadko. Mogą jednak stanowić istotny problem na terenach dotkniętych klęskami żywiołowymi i wojną.