Nystatyna - działanie, właściwości, wskazania do stosowania, dawkowanie nystatyny

Nystytyna to wielofunkcyjny organiczny związek chemiczny, zaliczany do antybiotyków polienowych. Nystatyna została odkryta w 1950 r przez Elizabeth Lee Hazen oraz Rachel Fuller Brown. Po raz pierwszy wprowadzono ją na rynek w 1964r. Nystatyna wywiera szkodliwe działanie m.in. na grzyby z rodzaju Candida albicans. Lek wydawany jest wyłącznie na receptę i dostępny jest w formie granulatu do przygotowania zawiesiny doustnej, tabletek dojelitowych, tabletek dopochwowych.

Spis treści

1. Nystatyna - właściwości i działanie
2. Nystatyna - zastosowanie
3. Nystatyna - skład 
4. Nystatyna - wskazania
5. Nystatyna - przeciwskazania
6. Nystatyna - dawkowanie
7. Nystatyna - środki ostrożności
8. Nystatyna - działania niepożądane
9. Nystatyna - interakcje z innymi lekami oraz chorobami
10. Nystatyna - ciąża i karmienie piersią
11. Nystatyna - przechowywanie leku

Nystatyna - właściwości i działanie

• Nystatyna działa na grzyby poprzez uszkodzenie ich błony komórkowej. Dochodzi do tego na skutek wiązania się nystatyny ze sterolami błony komórkowej grzybów (ergosterolem), w wyniku czego zachodzą zmiany ułożenia steroli i fosfolipidów błonowych, co prowadzi do zaburzenia funkcji ochronnej błony komórkowej grzyba.
• Nystatyna zmniejsza wychwyt glukozy poprzez zmianę przepuszczalności komórek, bez znaczącego wpływu na heksokinazę. Zarówno oddychanie endogenne, jak i metabolizm pośredni glukozy są przyspieszone i odwrócone od konstruktywnej asymilacji. Konsekwencją jest to, że komórki grzyba Candida szybko zużywają swoje rezerwy pokarmowe wbrew wyczerpanej podaży i nie są w stanie wykorzystać niedostępnego wysokoenergetycznego rezerwuaru metafosforanu do dalszego utrzymania.
• Zarówno wzrost, jak i namnażanie się komórek są hamowane. W błonie tworzą się pory oraz kanaliki, przez które wypływają na zewnątrz składniki komórki, doprowadza to do przerwania procesów metabolicznych i śmierci komórki.

Nystatyna - zastosowanie

Nystatyna znalazła zastosowanie jako środek grzybobójczy oraz grzybostatyczny.

Nystatyna działa na grzyby takie jak:

• Candida spp.
• Blastomyces dermatitidis
• Coccidioides immitis
• Cryptococcus neoformans
• Histoplasma capsulatum
• Aspergillus fumigatus
• Rhodotula spp. 

Nystatyna - skład 

Nystatyna zawiesina: substancją czynną leku jest nystatyna. 1 ml przygotowanej zawiesiny zawiera 100 000 j.m. nystatyny; substancje pomocnicze: propylu parahydroksybenzoesan, metylu parahydroksybenzoesan, kwas benzoesowy, sodu cytrynian, pektyna, wanilina, sacharyna sodowa, sacharoza.

Nystatyna tabletki: substancją czynną leku jest nystatyna (100 000 j.m./ tabletkę); substancje pomocnicze: skrobia ryżowa, laktoza jednowodna, etyloceluloza, magnezu stearynian.

Nystatyna - wskazania

Nystatynę zaleca się w leczeniu:

• grzybic pochwy
• grzybic sromu
• grzybic przewodu pokarmowego, w tym jamy ustnej, takich jak pleśniawki błon śluzowych dziąseł, języka, kandydoza jamy ustnej, kandydoza czerwieni wargowej i kandydoza przełyku.
• profilaktycznie u pacjentów leczonych dużymi dawkami antybiotyków lub kortykosteroidów.

Nystatyna - przeciwskazania

Nystatyny nie należy stosować:

• w przypadku uczulenia na nystatynę
• w przypadku uczulenia na jakikolwiek składnik leku
• w przypadku gdy pacjent cierpi na grzybicę układową.

Nystatyna - dawkowanie

Lek należy stosować zgodnie z opisem w ulotce dla pacjenta lub według konkretnych wytycznych oraz zaleceń lekarza lub farmaceuty. W razie wątpliwości należy zwrócić się o pomoc do lekarza lub farmaceuty.

Nystatynę najczęściej stosuje się:

• poprzez pędzlowanie jamy ustnej
• doustnie
• dopochwowo.

Nystatyna - środki ostrożności

Nie powinno się stosować leku w leczeniu grzybic układowych. Należy zachować szczególną ostrożność w przypadku pacjentów z niewydolnością nerek, ponieważ nystatyna może przeniknąć w niewielkich stężeniach do krwi.

Nystatyna - działania niepożądane

Do działań niepożądanych nystatyny należą m.in.:

• nudności
• wymioty
• biegunka
• reakcje alergiczne takie jak wysypka, pokrzywka
• zgłaszany bardzo rzadko zespół Stevensa-Johnsona (syndrom SJS).

Nystatyna - interakcje z innymi lekami oraz chorobami

W celu uniknięcia niepożądanych dolegliwości należy poinformować lekarza lub farmaceutę o wszystkich lekach stosowanych aktualnie lub w ostatnim czasie, a także o lekach, które pacjent zamierza stosować. Należy również poinformować lekarza o obecnym stanie zdrowia, o chorobach lub dodatkowych dolegliwościach chorobowych z jakimi się zmagamy.

Nystatyna - ciąża i karmienie piersią

Przed zastosowaniem leku, należy poinformować lekarza o ciąży lub o karmieniu piersią. Nie ma danych klinicznych na temat tego czy nystatyna może wpływać szkodliwie na płód lub czy nystatyna ma zdolność przenikania do mleka matki.

Nystatyna - przechowywanie leku

Lek należy przechowywać w odpowiednim miejscu, które jest niewidoczne oraz niedostępne dla dzieci. Przechowywać w suchym miejscu w temperaturze od 2°C- 8°C, w oryginalnym opakowaniu oraz w miejscu nie nasłonecznionym. Nie powinno się stosować leku po upływie terminu ważności znajdującego się na opakowaniu. Termin ważności oznacza ostatni dzień danego miesiąca.

Karolina Porowska