- Najnowsze badania neurologiczne wskazują, że wiercenie się przy biurku to naturalna strategia mózgu na poprawę koncentracji
- Nawet niewielki ruch w biurze stymuluje wydzielanie dopaminy, która jest kluczowa dla utrzymania skupienia i motywacji
- Analiza opublikowana w 2024 roku potwierdza, że wiercenie się jest świadomą i skuteczną strategią kompensującą objawy ADHD u dorosłych
- Zaledwie trzyminutowe przerwy na ruch mogą znacząco poprawić samopoczucie w pracy i zwiększyć poziom relaksu o ponad 30%
Czy stukanie palcami pomaga w skupieniu? Wyjaśnienia naukowców
Niemal każdy z nas to zna: intensywna praca umysłowa, a palce bezwiednie zaczynają stukać o blat, noga sama zaczyna podrygiwać pod biurkiem lub w dłoni ląduje długopis, którym mimowolnie kręcimy. Przez lata uczono nas, że takie zachowania to sygnał alarmowy świadczący o problemach z koncentracją i braku dobrych manier. Tymczasem najnowsze badania neurologiczne rzucają na to zupełnie nowe światło, sugerując, że zmuszanie się do siedzenia w bezruchu może wręcz utrudniać rozwiązywanie problemów.
Okazuje się, że te drobne, niecelowe ruchy, określane w nauce jako „fidgeting”, to naturalna strategia naszego mózgu na utrzymanie optymalnego poziomu pobudzenia i sposób na walkę ze spadkiem koncentracji. Zespół badawczy pod kierownictwem Son, w publikacji z zeszłego roku (2024), wykazał, że wiercenie się nasila się podczas udzielania poprawnych odpowiedzi na trudne zadania poznawcze. To nie dowód na rozproszenie, lecz na to, że mózg aktywnie kompensuje spadek czujności, aby utrzymać nas w stanie pełnej gotowości do myślenia.
Jak ruch wpływa na mózg? Rola dopaminy i krążenia krwi
Mechanizm tego zjawiska jest zaskakująco prosty i skuteczny, ponieważ ruch aktywuje kluczowe układy w mózgu. Badania opublikowane w tym roku przez zespół Gordona (2025) wskazują, że nawet niewielka aktywność fizyczna stymuluje układ dopaminergiczny i noradrenergiczny. To właśnie te neuroprzekaźniki odpowiadają za regulację pobudzenia, motywacji i zdolności do utrzymania uwagi, które są niezbędne podczas wymagającej pracy koncepcyjnej.
Co więcej, ruch niemal natychmiastowo zwiększa przepływ krwi do mózgu, odżywiając go i dotleniając. Analiza opublikowana przez Peng i współpracowników (2024) dowiodła, że nawet lekkie ćwiczenia, jak rozciąganie, poprawiają ukrwienie przedniej części kory mózgowej. Jest to obszar odpowiedzialny za funkcje wykonawcze, takie jak planowanie, podejmowanie decyzji i pamięć roboczą, co czyni ruch jednym z naturalnych sposobów na lepszą pamięć. Podobne wnioski płyną z niedawnych badań Collinsa (2025), które pokazały, że zaledwie pięć minut szybkiego marszu znacząco poprawia szybkość przetwarzania informacji.
Jak wykorzystać ruch w biurze do poprawy koncentracji i samopoczucia?
Zamiast walczyć z naturalną potrzebą ruchu, warto świadomie włączyć ją do swojej rutyny, by zadbać o zdrowie w biurze. Jest to szczególnie istotne, gdy weźmiemy pod uwagę, że przeciętny polski pracownik spędza w pozycji siedzącej ponad siedem godzin dziennie. Wystarczą krótkie, zaledwie trzyminutowe przerwy na ruch, które, jak dowiodły badania Feter i jej zespołu (2024), mogą znacząco poprawić nie tylko funkcje poznawcze, ale i samopoczucie.
Uczestnicy tego eksperymentu po tygodniu stosowania takich przerw zgłaszali o 33,3% większy relaks i o 28,6% więcej spokoju. W praktyce oznacza to, że dobrym pomysłem jest pozwolenie sobie na wiercenie się na krześle, korzystanie z piłki do siedzenia lub po prostu co godzinę wstawanie od biurka na krótki spacer.
ADHD i samokontrola u dzieci. Kiedy wiercenie się jest kluczowe?
Chociaż drobne ruchy pomagają niemal każdemu, dla niektórych osób stanowią one absolutnie kluczowe narzędzie do samoregulacji. Wspomniane wcześniej badania Son (2024) jednoznacznie wykazały, że w przypadku dorosłych z ADHD, wiercenie się jest świadomą i skuteczną strategią wspomagającą procesy poznawcze.
Obserwowano u nich więcej ruchów podczas poprawnych odpowiedzi, co sugeruje, że fidgeting pomaga im kompensować pewne objawy ADHD u dorosłych, takie jak deficyty uwagi, i utrzymać skupienie na zadaniu.
Co ciekawe, mechanizm ten działa już od najmłodszych lat i ma związek nie tylko z koncentracją, ale także z siłą woli. Zespół badawczy Hong (2024) odkrył, że dzieci, które podczas zadań wymagających samokontroli stosowały strategie motoryczne, takie jak wiercenie się czy mówienie do siebie, były w stanie znacznie dłużej opierać się pokusie. To pokazuje, że ruch jest fundamentalnym narzędziem, które pomaga nam zarządzać nie tylko uwagą, ale również naszymi emocjami i impulsami, dając nam cenną kontrolę.
