Zawał serca przed 50-tką? U kobiet wygląda inaczej niż myślisz

W powszechnym przekonaniu zawał serca jest domeną starszych mężczyzn z wysokim cholesterolem. Rzeczywistość okazuje się jednak inna, a zagrożenie coraz częściej dotyczy młodych i pozornie zdrowych kobiet. W ich przypadku przyczyny ataku serca są zaskakujące i rzadko związane z miażdżycą, a sygnały ostrzegawcze łatwo pomylić z innymi dolegliwościami.

• Analiza Mayo Clinic ujawnia, że u nawet połowy młodych kobiet przyczyną zawału serca nie jest cholesterol. Za nawet co trzeci zawał u pacjentek przed pięćdziesiątką odpowiada nagłe pęknięcie ściany tętnicy.
• Ból żuchwy, nagły niepokój i duszności mogą być jedynymi objawami ataku serca u kobiety.
• Badanie naukowców z Yale potwierdza, że depresja i ubóstwo są groźniejszymi czynnikami ryzyka dla kobiet niż dla mężczyzn.
• Nowe, dostosowane do kobiet normy badania krwi znacząco poprawiają wykrywalność zawałów serca.

Zawał serca to nie zawsze wina cholesterolu. Co zagraża młodym kobietom?

Przez lata zawał serca kojarzył się głównie ze starszymi mężczyznami i zablokowanymi tętnicami. Jednak analiza przeprowadzona przez Mayo Clinic, o której wspomina serwis WebMD, rzuca nowe światło na ten problem, zwłaszcza w kontekście kobiet.

Okazuje się, że nawet połowa zawałów u pacjentek poniżej 65. roku życia nie jest spowodowana klasycznym zatkaniem tętnic przez blaszki miażdżycowe (czyli złogi cholesterolu). Często przyczyną jest MINOCA (zawał serca bez istotnego zwężenia tętnic) - stan, który według danych z „Canadian Journal of Cardiology” dotyczy od 6% do 15% wszystkich zawałów i występuje znacznie częściej u kobiet.

Jedną z głównych nietypowych przyczyn zawału u młodszych kobiet jest SCAD, czyli samoistne rozwarstwienie tętnicy wieńcowej (nagłe rozdarcie ściany naczynia, które doprowadza krew do serca). Jak podają badacze z Mayo Clinic, ten groźny stan występuje prawie sześć razy częściej u kobiet niż u mężczyzn.

Co więcej, publikacja na łamach „Journal of American College of Cardiology” wskazuje, że SCAD może odpowiadać nawet za 35% wszystkich zawałów u pacjentek przed 50. rokiem życia. To szczególnie niepokojące, ponieważ często dotyka kobiety zdrowe, aktywne, bez typowych czynników ryzyka, także w okresie ciąży i po porodzie.

Jakie nietypowe objawy daje zawał u kobiet? Nie tylko ból w klatce

Badanie o nazwie VIRGO, przeprowadzone przez naukowców z Yale School of Medicine, pomogło zrozumieć, co szczególnie naraża młode kobiety na zawał. Zidentyfikowano siedem głównych czynników ryzyka, takich jak:

1. cukrzyca,
2. depresja,
3. wysokie ciśnienie,
4. palenie papierosów,
5. historia chorób serca w rodzinie,
6. niski status materialny,
7. wysoki cholesterol.

Co ważne, analiza pokazała, że aż cztery z nich, czyli cukrzyca, depresja, nadciśnienie i ubóstwo, mają znacznie silniejszy związek z zawałem u kobiet niż u mężczyzn w tej samej grupie wiekowej. To dowód, jak ogromną rolę w zdrowiu kobiecego serca odgrywają aspekty psychospołeczne i metaboliczne.

Warto też pamiętać, że objawy zawału u kobiet mogą być zupełnie inne niż klasyczny, silny ból w klatce piersiowej. Jak informują portale medyczne, takie jak UCI Health i Houston Methodist, sygnałami alarmowymi mogą być:

• duszności,
• nagły niepokój,
• nudności,
• ból pleców, szyi lub żuchwy.

Osobną kategorię stanowią tzw. „zawały stresowe”, w tym kardiomiopatia takotsubo (znana też jako zespół złamanego serca, czyli stan, gdy silny stres osłabia serce, naśladując zawał). Według badań Mayo Clinic przytoczonych przez „Times of India”, zawały tego typu mają niestety bardzo wysoką śmiertelność. Co ciekawe, choć zespół takotsubo dotyka głównie kobiety, publikacja w „Journal of American Heart Association” wskazuje, że to mężczyźni mają dwukrotnie wyższe ryzyko zgonu, gdy już na niego zachorują.

Jak wykryć ryzyko zawału? Pomoże prosta zmiana w badaniu krwi 

Dane z naszego kraju potwierdzają, że choroby serca to poważny problem. Według Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, w ostatnich latach były one główną przyczyną zgonów Polek i Polaków, a sam zawał serca odpowiadał za ponad jedenaście tysięcy z nich. Z kolei Główny Urząd Statystyczny podaje, że choroby układu krążenia stanowiły przyczynę niemal 40% wszystkich zgonów w Polsce. Chociaż średni wiek kobiet umierających na zawał jest wciąż wysoki, do szpitali z tego powodu trafia coraz więcej młodszych pacjentek.

Dobrą wiadomością jest to, że świat medycyny zaczyna dostrzegać te zmiany i reagować. Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego opublikowało w „Polish Heart Journal” wytyczne, które uwzględniają odmienne ryzyko zawałowe dla kobiet. Na arenie międzynarodowej również wiele się zmienia. Jak informuje MedUni Vienna, panel ekspertów po raz pierwszy wydał na łamach „European Heart Journal” zalecenia dotyczące leczenia zawałów serca stworzone specjalnie dla kobiet.

Co więcej, jak wynika z przeglądu badań opisanego w bazie PubMed Central (PMC), nowe wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego wprowadzają różne progi diagnostyczne dla troponiny (białka, które pojawia się we krwi po uszkodzeniu serca i działa jak sygnał alarmowy). Ta zmiana znacząco poprawia wykrywalność zawałów u kobiet, dając nadzieję na szybszą i skuteczniejszą pomoc.