Czy możesz mieć niewydolność serca? Sprawdź, czy jesteś w grupie ryzyka

Weryfikacja

Autor: Dr hab. n. med. Marta Kałużna-Oleksy, kardiolog, I Klinika Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu

Niewydolność serca to najczęstsza przyczyna zgonów w Polsce - co godzinę umiera 16 osób z rozpoznaną niewydolnością serca. Ponad 40 proc. chorych przeżywa nie dłużej, niż pięć lat od postawienia diagnozy. Wbrew pozorom chorują nie tylko ludzie w podeszłym wieku, a niewydolność może rozwinąć się nawet u osób bez wcześniejszej choroby serca, np. u takich z cukrzycą czy nadczynnością tarczycy. Kardiolog dr hab. n. med. Marta Kałużna-Oleksy wyjaśnia, jakie objawy mogą wskazywać na niewydolność serca i kto powinien pilnie umówić się z lekarzem.

Niewydolność serca to stan, w którym dochodzi do zaburzenia zdolności serca do prawidłowej pracy - pompowania krwi i utrzymania jej właściwego przepływu. W efekcie pojawiają się objawy, które utrudniają choremu życie. Często są one jednak niespecyficzne, co utrudnia postawienie diagnozy, a przez to opóźnia leczenie.

W Polsce co roku umiera 140 tys. osób z niewydolnością serca

Dr hab. n. med. Marta Kałużna-Oleksy, prezes Polskiego Stowarzyszenia Osób z Niewydolnością Serca, wyjaśnia, że w Polsce niewydolność serca stanowi ogromny problem. 

- W naszym kraju żyje obecnie ponad 1,2 miliona pacjentów z tym schorzeniem i ciągle ich przybywa. - mówi ekspertka. Rocznie umiera 140 tysięcy osób z niewydolnością serca - to jakby co roku z mapy znikało miasto wielkości Zielonej Góry. - To jedyna choroba kardiologiczna, w której liczba przypadków stale się zwiększa - dodaje n. med. Marta Kałużna-Oleksy.

- Powód to przede wszystkim starzenie się społeczeństwa, ale również fakt, że coraz lepiej leczymy choroby, które mogą prowadzić do niewydolności serca, chociażby choroby zastawek czy zawał serca. U takich chorych na pewnym etapie życia może rozwinąć się niewydolność serca - tłumaczy dr. hab. n. med. Marta Kałużna-Oleksy.

Jak wyjaśnia, to schorzenie przewlekłe i śmiertelne - ma bardzo złe rokowania, ale można mu zapobiegać i je leczyć. Tymczasem wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, jak poważna jest ta choroba. A w dodatku nie dotyczy ona tylko osób w przewlekłym wieku - co dziesiąty chory ma mniej niż 60 lat.

Główną przyczyną rozwoju niewydolności serca są dwie jednostki chorobowe: choroba wieńcowa oraz nadciśnienie tętnicze. - Te dwa schorzenia odpowiadają aż za 90 proc. przypadków niewydolności serca. Do jej rozwoju mogą prowadzić również wrodzone lub nabyte wady serca, kardiomiopatie, przebyte zapalenie mięśnia sercowego czy zawał serca, ale także choroby spoza układu sercowo-naczyniowego, przede wszystkim cukrzyca lub nadczynność tarczycy, przewlekłe choroby płuc, takie jak astma i przewlekła obturacyjna choroba płuc, marskość wątroby. Chorzy bardzo często nie mają świadomości, że ich choroba może w konsekwencji doprowadzić do tego, że w pewnym momencie rozwiną objawy niewydolności serca - zwraca uwagę dr hab. n. med. Marta Kałużna-Oleksy.

Alarmujące objawy niewydolności serca. Masz je? Umów się do lekarza

Niewydolność serca może dawać wiele różnych objawów, przy czym większość z nich występuje również w innych chorobach, np. chorobach płuc, otyłości, niedokrwistości czy chorobie wieńcowej. Dlatego czasami trudno ją zdiagnozować.

Zazwyczaj pierwszym objawem, który obserwują chorzy, jest mniejsza tolerancja wysiłku fizycznego. Początkowo pojawia się tylko przy znacznym wysiłku fizycznym, stopniowo jednak zmęczenie zaczyna towarzyszyć nawet podstawowym czynnościom, na przykład ubieraniu się.

Najbardziej charakterystycznym objawem niewydolności serca jest natomiast duszność, spowodowana zastojem płynu w płucach. Początkowo pojawia się podczas wysiłku fizycznego, ale w bardziej zaawansowanym stadium choroby występuje także w spoczynku. Typowa dla niewydolności serca jest duszność w pozycji leżącej (orthopnoe) ustępująca po kilku minutach od zmiany pozycji na siedzącą lub stojącą - zmusza to chorego do spania na coraz wyższej poduszce, a czasem nawet w pozycji siedzącej.

Chorobie tej towarzyszą także obrzęki (początkowo pojawiają się wokół kostek, następnie na podudziach), które mogą zmniejszać się po nocy. Wynikają one z nadmiernego gromadzenia się płynów w organizmie. Warto zwrócić uwagę na znaczący przyrost wagi: jeśli w ciągu dwóch-trzech dni przybywa nam 2 kg, to trzeba pilnie skontaktować się z lekarzem, gdyż może to świadczyć o pogarszającej się kondycji serca.

Możliwe objawy niewydolności serca to także:

• zaburzenia rytmu serca/kołatania serca
• zawroty głowy
• zaburzenia koncentracji
• senność, znużenie
• nudności
• zaparcia
• problemy z apetytem
• suchy kaszel
• dyskomfort w jamie brzusznej lub ból brzucha
• obniżenie nastroju
• zmniejszenie ilości oddawanego moczu.

– Duszność przy podejmowaniu wysiłku, napadowa duszność nocna, męczliwość, wydłużony czas odpoczynku po wysiłku czy obrzęki wokół kostek to symptomy często bagatelizowane przez chorych. Poszczególne objawy pacjenci często łączą z chwilowo gorszym samopoczuciem lub objawami innych schorzeń współistniejących, tymczasem mogą to być objawy rozwijającej się niewydolności serca. Ważne, by zwrócić na nie uwagę, uważnie poobserwować swój stan. Wczesne wykrycie daje większe możliwości skuteczniejszej terapii, dlatego zachęcamy do wspólnego wypełnienia testu. Podwyższona grupa ryzyka nie musi jeszcze oznaczać choroby, niemniej na pewno powinna skłonić do konsultacji z lekarzem – podsumowuje dr hab. n. med. Marta Kałużna-Oleksy.

Polskie Stowarzyszenie Osób z Niewydolnością Serca stworzyło ankietę - kalkulator ryzyka zachorowania na niewydolność serca. 10 pytań oceniających występowanie czynników ryzyka i ewentualnych objawów ma pomóc zwrócić uwagę na sytuacje, które mogą przyczyniać się do wystąpienia schorzenia. Ankieta dostępna jest pod adresem http://nspacjenci.pl/ankieta-ryzyka-niewydolnosci-serca.

Katarzyna Hubicz

Dr hab. n. med. Marta Kałużna-Oleksy, kardiolog, I Klinika Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu