Chroni serce i mózg lepiej niż aspiryna? Popularny lek pod lupą naukowców

Czy popularny lek, jakim jest klopidogrel może skuteczniej niż aspiryna zapobiec kolejnemu zawałowi serca lub udarowi mózgu? Nowe badania publikowane w „The Lancet” pokazują, że określona terapia przynosi lepsze wyniki. Z kolei Amerykańskie Towarzystwo Kardiologiczne (AHA) zaleca go pacjentom z chorobą tętnic obwodowych. Sprawdzamy dlaczego.

• Nowe badania pokazują, że popularny lek może skuteczniej niż aspiryna chronić przed kolejnym zawałem serca lub udarem mózgu, bez zwiększania ryzyka krwawień.
• Amerykańskie Towarzystwo Kardiologiczne (AHA) zaleca go pacjentom z chorobą tętnic obwodowych, wskazując na lepszą ochronę w porównaniu do standardowej terapii.
• Choroba wieńcowa, jedna z głównych przyczyn zawałów, rozwija się wskutek miażdżycy, a jej objawy – m.in. ból w klatce piersiowej i duszności – wymagają szybkiej konsultacji lekarskiej.

Dla wielu osób po przebytym zawale serca lub udarze mózgu najważniejsze pytanie dotyczy tego jak skutecznie uniknąć kolejnego incydentu sercowo-naczyniowego? Przez lata standardem w terapii była aspiryna. To znany i tani, dostępny lek, który zmniejsza krzepliwość krwi. Jednak nie wolno go stosować na własną rękę, a wyłącznie w porozumieniu z lekarzem. 

Z kolei nowe, szeroko zakrojone badania wskazują, że klopidogrel, również lek przeciwpłytkowy, może działać lepiej. Zasada ta sprawdziła się szczególnie u pacjentów z chorobą wieńcową, po angioplastyce lub z chorobą tętnic obwodowych.

Klopidogrel czy aspiryna? Ten lek może chronić serce

Najnowsze dane opublikowane we wrześniu 2025 na łamach „The Lancet” wskazują, że monoterapia klopidogrelem po zakończeniu podwójnej terapii przeciwpłytkowej (DAPT) może przynieść pacjentom większe korzyści niż standardowa terapia aspiryną. W badaniu wzięło udział ponad 7 tysięcy pacjentów po przezskórnej interwencji wieńcowej (PCI), którzy zakończyli DAPT i zostali losowo przydzieleni do przyjmowania jedynie aspiryny lub klopidogrelu.

Po średnim okresie obserwacji wynoszącym 2,3 roku, pacjenci przyjmujący klopidogrel rzadziej doświadczali poważnych zdarzeń sercowo-naczyniowych, takich jak zawał serca, udar mózgu czy zgon z przyczyn sercowych. Ryzyko wystąpienia tych zdarzeń wyniosło 4,4% w grupie klopidogrelu, w porównaniu do 6,6% w grupie aspiryny. To oznacza statystycznie istotną redukcję ryzyka o 29%.

Co istotne, lek ten nie wiązał się z wyższym ryzykiem krwawień, które są jednym z głównych powikłań terapii przeciwpłytkowej. W praktyce klinicznej oznacza to, że klopidogrel może zapewnić lepsze zabezpieczenie bez dodatkowego ryzyka dla pacjenta.

Warto też przypomnieć badanie z 1996 roku, w którym wykazano, że klopidogrel zmniejsza ryzyko wystąpienia incydentów sercowo‑naczyniowych o 8,7% w porównaniu do aspiryny zwłaszcza u osób z przebytym udarem, zawałem lub chorobą tętnic obwodowych. Obecnie najnowsze badania potwierdzają te obserwacje w kontekście monoterapii po PCI i dla osób przewlekle chorych.

Klopidogrel - co to za lek?

Klopidogrel to lek przeciwpłytkowy należący do grupy tienopirydyn. Jego działanie polega na hamowaniu receptorów P2Y12 na powierzchni płytek krwi, co blokuje ich zdolność do agregacji, czyli zlepiania się. To właśnie ta agregacja prowadzi do powstawania zakrzepów, które mogą zablokować naczynie wieńcowe i doprowadzić do zawału serca lub udaru mózgu.

Lek zaczyna działać w ciągu kilku godzin od podania i jest szeroko stosowany w kardiologii interwencyjnej, zwłaszcza po zabiegach takich jak wszczepienie stentu. W porównaniu do aspiryny, klopidogrel działa poprzez inny mechanizm, co czyni go często stosowanym alternatywnym lub uzupełniającym lekiem przeciwpłytkowym.

Amerykańskie Towarzystwo Kardiologiczne (AHA) oraz American College of Cardiology (ACC) coraz częściej zalecają klopidogrel jako lek pierwszego wyboru u pacjentów z chorobą tętnic obwodowych (PAD) oraz u osób, które źle tolerują aspirynę. Rekomendacje te opierają się na licznych badaniach klinicznych, które pokazują, że:

• klopidogrel skuteczniej redukuje ryzyko zgonu sercowego, zawału i udaru w grupie wysokiego ryzyka,
• jest równie bezpieczny, jeśli chodzi o powikłania krwotoczne,
• ma lepszy profil działania długoterminowego u pacjentów z miażdżycą obejmującą nie tylko serce, ale też kończyny dolne, szyję czy mózg.

Należy podkreślić, że z punktu widzenia pacjenta, który chce wiedzieć, czy powinien brać klopidogrel zamiast aspiryny, decyzja powinna bezwzględnie zostać podjęta wspólnie z lekarzem. Natomiast dane naukowe i rekomendacje wskazują, że klopidogrel może być bezpieczniejszą i skuteczniejszą opcją, zwłaszcza u osób z chorobą tętnic lub po interwencjach wieńcowych.

Choroba wieńcowa – przyczyny, objawy i ryzyko

Choroba wieńcowa to jedna z najczęstszych chorób serca, prowadząca do zawału serca, niewydolności serca lub nagłego zatrzymania krążenia. Powodem jej występowania jest miażdżyca, czyli proces, w którym blaszki tłuszczowe, cholesterol i wapń odkładają się w ścianach tętnic wieńcowych, prowadząc do ich zwężenia lub całkowitego zamknięcia.

Do najczęstszych przyczyn choroby wieńcowej należą:

• wysoki poziom cholesterolu LDL,
• nadciśnienie tętnicze,
• palenie papierosów,
• cukrzyca typu 2,
• otyłość,
• siedzący tryb życia oraz,
• przewlekły stres.

Choroba może rozwijać się przez lata bezobjawowo. U wielu pacjentów pierwszym sygnałem bywa ból w klatce piersiowej (tzw. dławica piersiowa), który pojawia się przy wysiłku fizycznym i ustępuje w spoczynku.

Inne objawy to:

• duszność,
• zmęczenie,
• kołatanie serca,
• zawroty głowy,
• omdlenia.

W bardziej zaawansowanym stadium lub przy całkowitym zamknięciu tętnicy może dojść do zawału serca, który objawia się silnym, długotrwałym bólem w klatce piersiowej, promieniującym do lewej ręki, żuchwy, pleców lub brzucha, a także nudnościami, potliwością i uczuciem niepokoju.

Magdalena Siraga