PIGUŁKA po - jak działa i kto może wystawić receptę?
Antykoncepcja postkoitalna, nazywana też awaryjną, doraźną lub po prostu - "po" to forma antykoncepcji stosowana po niezabezpieczonym stosunku, uniemożliwiająca zagnieżdżenie się potencjalnego jajeczka.
Spis treści
Pigułka antykoncepcyjna ("po") - to tak zwana antykoncepcja doraźna, gdy zawiodą inne stosowane metody. Ma ona wpływ na zdrowie kobiety, ale w wielu krajach Unii Europejskiej można je kupić bez recepty.
Pigułka po - co powinnaś o niej wiedzieć
Antykoncepcja awaryjna absolutnie nie może być używana jako metoda zapobiegania ciąży. Można z niej skorzystać tylko w wyjątkowej sytuacji. Tabletka ma podwójne działanie:
- jeśli stosunek bez zabezpieczenia miał miejsce przed owulacją, pigułka ją opóźni. Z pęcherzyka Graafa nie wydostanie się jajeczko, więc plemniki nie będą miały czego zapłodnić i zginą.
- jeśli jajeczko już się wydostało z pęcherzyka Graafa, a w wyniku stosunku doszło do zapłodnienia i komórka dopiero rozpoczęła wędrówkę do macicy, to tabletka nie dopuści do kolejnych podziałów w tej komórce, zagęści śluz w macicy, co uniemożliwi dalsze przemieszczanie się jajeczka. Zapłodnione jajeczko wędruje do macicy 4-5 dni.
Zwykle do zagnieżdżenia jajeczka dochodzi 6. dnia od zapłodnienia. Aby mieć pewność, że zapłodnione jajeczko jeszcze nie dotarło do macicy, pigułkę, w zależności od jej składu, trzeba przyjąć w ciągu 72 godzin lub 5 dni od stosunku - oczywiście im szybciej, tym większa jej skuteczność.
Jeżeli doszło do zagnieżdżenia się jajeczka w macicy - z medycznego punktu widzenia to właśnie moment rozpoczęcia ciąży - tabletka "po" będzie sprzyjać jej utrzymaniu. Dlatego nie jest uznawana za wczesnoporonną.
Po zażyciu pigułki "po" mogą się pojawić nudności, pobolewanie w dole brzucha, a niekiedy biegunka. Uwaga: jeżeli po przyjęciu tabletki kobieta wymiotuje lub ma biegunkę, istnieje duże ryzyko, że preparat nie zadziała. Konieczne jest wtedy wzięcie kolejnej pigułki.
Dla kogo antykoncepcja doraźna
Antykoncepcję doraźną mogą stosować wszystkie kobiety niezależnie od wieku. Panie, które mają zaburzenia hormonalne, a jako zabezpieczenie przy współżyciu korzystają tylko z prezerwatyw, powinny problem wcześniej omówić ze swoim ginekologiem.
Kobiety, które nie mają stałych partnerów, dla własnego bezpieczeństwa powinny mieć pod ręką taką tabletkę lub receptę na ten środek. Każde opakowanie preparatu zawiera tylko jedną tabletkę z lewonogestrelem (postinor duo, escapelle) lub octanem uliprystalu (ellaOne). Środki z lewonogestrelem należy przyjąć w ciągu 12 godzin po współżyciu, ale również nie później niż przed upływem 72 godzin od stosunku płciowego bez zabezpieczenia. Środek z octanem uliprystalu zaleca się przyjąć w ciągu 5 dni po stosunku płciowym, ale jego skuteczność jest najwyższa, gdy zostanie zastosowane w ciągu 24 godzin po stosunku.
1 czerwca 2017 roku roku senat przyjął nowelizację ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, która przewiduje, że tabletka "po" ellaOne będzie dostępna jedynie na receptę. Nowelizacja przewiduje, że wszystkie hormonalne środki antykoncepcyjne do stosowania wewnętrznego będą wydawane wyłącznie na podstawie recepty wystawionej przez lekarza. Oznacza to, że na receptę będą także pigułki ellaOne, które od 2015 r. osoby powyżej 15. roku życia mogły kupić bez konieczności wizyty u lekarza. Przedstawiciele rządu tłumaczą tę decyzję względami bezpieczeństwa: "Wydawanie leku na receptę to procedura, która ma na celu zapewnienie pacjentom maksymalnego bezpieczeństwa farmakoterapii. Tymczasem obecnie już bardzo młode osoby (nawet po 15. roku życia) mogą bez kontroli lekarskiej kupić i stosować ten środek" - mówi oficjalny komunikat zamieszczony na stronie Ministerstwa Zdrowia. Jednak lekarz - przed wystawieniem recepty - będzie mógł się zasłonić "klauzulą sumienia".
ZMIANY W DOSTĘPIE DO ANTYKONCEPCJI AWARYJNEJ JESZCZE NIE WESZŁY W ŻYCIE. Ustawę będzie musiał podpisać prezydent. Dopiero wtedy, gdy ustawa wejdzie w życie, tabletka "dzień po" będzie na receptę. Póki co tabletka ellaOne jest wciąż jest dostępna bez recepty.
ellaOne została dopuszczona do obrotu na terenie Unii Europejskiej w 2009 roku. W styczniu 2015 roku Komisja Europejska wydała zezwolenie na sprzedaż pigułki "po" bez recepty.
Porady eksperta
Tabletka "dzień po". Będzie można ją dostać bez wizyty u lekarza?
Organizacja Women on Web ogłosiła, że zapewni kobietom bezpłatne recepty na antykoncepcję awaryjną, wystawiane przez lekarza europejskiego. W pierwszej kolejności należy wziąć udział w bezpłatnych konsultacjach on-line, wypełnić specjalny formularz, po czym zdalnie otrzymamy receptę na lek. Po jej wydrukowaniu można w każdej polskiej aptece wykupić antykoncepcję awaryjną. Zgodnie z przepisami UE apteki w każdym kraju członkowskim mają obowiązek je zrealizować.
Jednak ministerstwo zaznacza, że obecnie apteki w Polsce nie mogą realizować recept elektronicznych – będzie to możliwe dopiero po uruchomieniu „Elektronicznej Platformy Gromadzenia, Analizy i Udostępniania zasobów cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych" (ma być ona uruchamiana etapami w najbliższych latach). "Z uwagi na fakt, że obecnie w Polsce apteki nie mają możliwości realizacji recepty elektronicznej, jedynymi dopuszczalnymi receptami są recepty w postaci papierowej opatrzone podpisem własnoręcznym osoby wystawiającej receptę. Nie może to być kopia recepty, wymagany jest jej oryginał" - zaznacza ministerstwo.
